Prezentacja książki o litewskiej Irenie Sendlerowej

Mieszkająca w Kanadzie badaczka literatury, pisarka Julija Šukys przedstawia w swojej książce - wydanej pierwotnie po angielsku pod tytułem "Epistolophilia. Writing the Life of Ona Šimaitė" - zapisaną w listach i dziennikach historię życia Ony Šimaitė. Publikacja ukazała się w roku 2012, zaś w 2013 r. zdobyła kanadyjską nagrodę literacką "Helen and Stan Vine Canadian Jewish Book Award" w kategorii książki o Holokauście.

Skromna pedagog, publicystka, bibliotekarka Ona Šimaitė w latach II wojny światowej pracowała w bibliotece Uniwersytetu Wileńskiego. Na zlecenie ówczesnego rektora uniwersytetu Mykolasa Biržiški, który dokładał wszelkich starań, by uratować jak najwięcej studentów i profesorów, dyrektor biblioteki uniwersyteckiej wydał Onie list, z którym chodziła do getta, by rzekomo szukać książek, które studenci Żydzi wzięli z biblioteki i nie zwrócili. Niemcy wydali pozwolenie na poszukiwanie książek, w rzeczywistości jednak Ona starała się jak mogła ulżyć mieszkańcom getta. Nosiła im żywność, odzież, lekarstwa, pieniądze, fałszywe dokumenty. Ratowała tych, którzy tracili nadzieję, odpowiadała na ich listy. Często to były ostatnie przez nich pisane. Nie wiadomo dokładnie, ilu ludzi uratowała. Nie liczyła nawet, świadomie starając się zapomnieć imiona, nazwiska i adresy tych, którym pomogła. Chciała w ten sposób uchronić i siebie, i ich. 

W 1944 r. gestapo wpadło na ślad ratującej Żydów Ony Šimaitė - 28 kwietnia została aresztowana. Przez 12 dni katowana nikogo nie wydała. Następnie została wywieziona do obozu koncentracyjnego w Dachau, a potem - przeniesiona do obozu Natzweiler-Struthof w Alzacji-Lotaryngii.

Więźniowie obozu zostali wyzwoleni 10 września 1944 roku przez wojska alianckie. Zdając sobie sprawę ze skutków reżimu stalinowskiego, Ona Šimaitė na Litwę nie wróciła. Zamieszkała we Francji. Zmarła 17 stycznia 1970 roku na przedmieściu Paryża, gdzie mieszkała. I ostatni tak typowy dla jej charakteru gest: po śmierci ofiarowała swoje ciało nauce - studentom medycyny. Tak więc nawet jej grobu nigdzie nie znajdziemy. Tylko pamięć. W Wilnie we wrześniu 2015 r. jednej z ulic na Starówce, w pobliżu dzielnicy Safianiki, nadano imię Ony Šimaitė. 

O. Šimaitė jest jedną z pierwszych Litwinek, której w roku 1966 za ratowanie Żydów w czasie wojny Instytut Pamięci Męczenników i Bohaterów Holocaustu Jad Waszem w Jerozolimie przyznał najwyższe izraelskie odznaczenie cywilne nadawane nie-Żydom "Sprawiedliwy wśród Narodów Świata". 30 listopada 1967 r. w Paryżu ambasador Państwa Izrael we Francji Walter Eytan wręczył O. Šimaitė medal pamiątkowy "Sprawiedliwy wśród Narodów Świata", na którym umieszczona jest inskrypcja "Kto ratuje jedno życie, ten jakby cały świat ratował". Na mocy dekretu Prezydenta Republiki Litewskiej nr 1745 z dnia 22 kwietnia 2002 r. Ona Šimaitė (pośmiertnie) uhonorowana została Krzyżem za Ratowanie Ginących. 

Unikalny materiał o niezwykłej kobiecie i jej ofiarnej działalności w czasie wojny, bogato ilustrowany zdjęciami, materiałami wideo oraz opowiadanie samej Ony Šimaitė o ratowaniu Żydów podczas wojny (nagranie z 1969 r.) eksponowane są na stałej wystawie Państwowego Muzeum Żydowskiego im. Gaona Wileńskiego oraz w wirtualnej wersji tej wystawy www.issigelbejesvaikas.lt. 

Wstęp na prezentację książki "Epistolofilija. Užrašytas Onos Šimaitės gyvenimas" ("Epistolofilia. Zapisane życie Ony Šimaitė") jest wolny. 

Na podstawie: jmuseum, bernardinai.lt, inf. wł.