Własne

Na wileńska Filii Uniwersytetu w Białymstoku trwa rekrutacja na studia wyższe w języku ojczystym. W tym roku zapowiadane jest również uruchomienie nowego kierunku jakim jest Pedagogika Przedszkolna i Wczesnoszkolna. Z kolei Narodowa Agencja Wymiany Akademickiej zaprasza absolwentów szkół polskich na studia w Polsce z programem stypendialnym Anders NAWA. Gdzie i do kiedy można składać wnioski i jak wygląda rekrutacja na jedynej uczelni zagranicznej na Litwie?

Co znaczy być Polakiem na Litwie? Czym jest kultura kresowa? Czy Polak na Litwie różni się od Polaka w Polsce? Jak Wilniucy postrzegają Polaków z Macierzy i odwrotnie – jakie stereotypy o Polakach z Kresów krążą wśród Polaków w Polsce? Te i wiele innych tematów poruszono na organizowanym przez Wspólnotę Miłosierdzia Bożego w Solecznikach spotkaniu – konferencji w Pałacu Balińskich w Jaszunach skierowanej głównie do ludzi młodych.

Determinacja i upór prezesa Komitetu Opieki nad Grobami Wojennymi Mariana Sokalskiego sprawiły, że nieopodal stacji kolejowej Zawiasy (lit. Lazdėnai) przy trasie kolejowej Wilno–Kowno odnaleziony został wspólny grób polskich i litewskich żołnierzy poległych w roku 1920. Już w lipcu br. podjęta zostanie próba identyfikacji ich szczątków i jeszcze w tym roku żołnierze doczekają się godnego pochówku na nowym miejskim cmentarzu nieopodal Jewia (lit. Vievis). Poszukiwania tego miejsca trwały prawie cztery lata…

Liczne restauracje mieszczące się przy ulicy Mickiewicza opisane zostały w dwóch poprzednich częściach…, ale nie koniec na tym. Otóż na popularnym Jerku było jeszcze kilka innych, nie mniej popularnych lokali gastronomicznych. Wśród nich znajdowały się restauracje pierwszej kategorii, a także kluby z salami do organizacji zabaw i różnorodnych przyjęć okolicznościowych. Niektóre kluby posiadały własne kuchnie, inne wynajmowały obsługę, aby goście mieli do dyspozycji poczęstunek i bufet. Znaczną, wręcz legendarną sławą, cieszyły się restauracje „Zacisze” i „Bukiet”. O ich właścicielach – trochę informacji również w tej części.

Restauracje działające przy hotelach nie zawsze podmiotowo powiązane były ściśle z ich funkcją. Działalność gospodarcza restauratorów stanowiła czasami osobny rozdział i na nim skupimy się w kolejnej części artykułu. Jeden z „żagarystów” Alfred Kolator pisząc swoje wspomnienia o różnych lokalach gastronomicznych Wilna, podał o nich nieco informacji, ale należy brać pod uwagę, iż jego krótkie opisy prowadzić mogły do tworzenia stereotypów. Każda z restauracji miała swoją historię. Zmieniali się jej właściciele i okoliczności, dlatego uwagi Kolatora odnosić można jedynie do pewnego etapu związanego z działalnością omawianych lokali.

Po rocznej przerwie 4 marca na ulice Wileńskiej starówki powrócił tradycyjny Jarmark Kaziuka. Rzemieślnicy i handlowcy z całego kraju ponownie przybyli do stolicy, by wystawić na kiermasz swoje rękodzieła. W Niemenczynie odbył się tradycyjny Kaziuczek Niemenczyński, a do Solecznik zawitała niesamowita wystawa zdjęć słynnych wileńskich fotografów Bolesławy i Edmunda Zdanowskich – swoisty wehikuł czasu przedstawiający wszystkie wileńskie kiermasze z lat 1935-1937.

Katarzyna Zvonkuvienė i „Wilenka”, „Kapela Wileńska” i Ewelina Saszenko – w sumie 13 zespołów i wykonawców z całej Wileńszczyzny zagrało i zaśpiewało na scenie Domu Kultury Polskiej w Wilnie dla Ukrainy, w ramach akcji „Wileńszczyźna - Ukrainie” na rzecz ofiar tej barbarzyńskiej wojny i bohaterskich obrońców niezależności, którzy już od 10 dni stawiają czoła moskiewskiej inwazji.

Czas karnawału… Zapełniały się sale we wszystkich pierwszorzędnych, wileńskich restauracjach i salach klubowych. Organizowane tam były różnego rodzaju bale: sylwestrowe, okolicznościowe, cykliczne i dobroczynne. Do lokali wybierały się określone grupy uczestników. Część z nich stanowiła elitę towarzyską nie tylko miasta, ale też okolicznego ziemiaństwa. Spędzanie zimy na zabawach wynikało z potrzeby kontaktów i było w dobrym tonie nawet, jeżeli ktoś nie zamierzał tańczyć. Restauracje to oczywiście nie tylko bale, bowiem były ponadto miejscem, w których się po prostu „bywało”. Nie dotyczyło to wyłącznie gastronomii pierwszej kategorii, gdyż lokale drugiej i trzeciej również miały swoją wierną klientelę.

W tym roku dobiegają końca obchody stulecia odrodzenia i ostatecznego ukształtowania II Rzeczypospolitej. Proces tworzenia nowej Polski i jej granic zakończyło włączenie w skład II RP Ziemi Wileńskiej – już w lutym przypada 100. rocznica decyzji Sejmu Litwy Środkowej o przyłączeniu do Rzeczypospolitej Polskiej, zaś w kwietniu 1922 r. Sejm Ustawodawczy II RP przyjmuje ustawę „O objęciu władzy państwowej nad Ziemią Wileńską”. Przygotowany przez polski rząd projekt uroczystego „Aktu złączenia”, w którym zapowiadano nadanie autonomii Ziemi Wileńskiej, (podobnej do tej jaką miało województwo śląskie) został odrzucony przez delegację Sejmu Litwy Środkowej, co doprowadziło do poważnego kryzysu politycznego, zakończonego nawet dymisją rządu RP! Skąd takie emocje? Dlaczego właśnie Wileńszczyzna była ostatnim „puzzlem” w układance granic i regionów odrodzonej Polski, a województwo wileńskie powstało dopiero w 1926 roku? Czy Litwę Środkową można porównywać do obecnej Republiki Kosowa, separatystycznych „republik” Doniecka i Ługańska, czy raczej do Kraju Kłajpedzkiego, zdobytego dla Litwy podczas „powstania”, wzorowanego na „buncie” gen. Żeligowskiego? Odpowiedzi na te oraz inne pytania będziemy wspólnie szukali w nowym cyklu historycznym „Litwa Środkowa”, będącym kontynuacją opowieści „Wilno i wilnianie w wojnie 1920 r.” Zapraszamy na wspólną wędrówkę po naszej przeszłości!