Na Litwie

Dobiegł końca tegoroczny obóz Związku Harcerstwa Polskiego na Litwie. Namioty złożone, stelaże zapakowane, a po obozie zostały dymem przesiąknięte śpiwory i wielkie garści wspomnień.

Samodzielność samodzielnością, przyjaciele przyjaciółmi, ale jeden z najcieplejszych i najprzyjemniejszych dni obozu to Dzień Gości. Do druhów i druhenek przyjeżdżają rodzice, których tak brakuje.

Założyciel skautingu Robert Baden-Powell mówił: "Życie bez przygód byłoby strasznie głupie". Za wskazaniem Powella, harcerze ZHPnL 3 lipca rozpoczęli swoją największą przygodę lata – obóz harcerski.

Liczba turystów w Wilnie stale wzrasta – coraz więcej turystów nie tylko z krajów sąsiednich, lecz także z dalekiej zagranicy wybiera stolicę Litwy jako nieznany im jeszcze zakątek świata, który chcieliby odkryć.

Na Kaziuki czeka się cały rok. Odlicza się dni, pieniądze, marzy o wyjątkowych dziełach sztuki rzemieślniczej, a w domach szuka miejsc na nowo zakupione rzeczy. Nadchodzi początek marca, jest błoto i wiatr, nieraz nawet śnieg albo deszcz. Tłumy, przez które trudno się przecisnąć, wiele tandetnej chińszczyzny, bolesna drożyzna i tylko trochę ciekawych rzeczy. Najczęściej drogich. A jednak z roku na rok na Kaziuki się czeka. Z utęsknieniem. Bo podwileńskie palmy, bo litewska ceramika, niesmorgońskie obwarzanki (ale równie smaczne!), ból nóg i polowanie na zakupy. Wcale nie takie znów drogie (bo utargowane). Jednym słowem NIEPOWTARZALNA ATMOSFERA. TRADYCJA. WSPOMNIENIA. To dlatego kochamy Kaziuki i tak wytrwale na nie czekamy.

Polacy są chyba najbardziej „lotną” społecznością Litwy. Przynajmniej latem. A już na pewno w lipcu, kiedy to zlot za zlotem leci. Najpierw „włóczędzy” wymyślili zlot "turystyczny” PL.LT, a gdy po latach zaczął on nabierać cech rodzinno (a raczej: klanowo)-odlotowych, ktoś z „wielkich” polskiej społeczności uznał, że 200 tys. rodaków z całej Litwy i zagranicy nie jest w stanie zlecieć się na jedno, czasem zbyt wątłe wołanie i tak zrodził się kolejny zlot, tym razem „rodzinny”- taki, gdzie wszyscy znają się na wylot, a jednak LOT tego nie finansuje...

Wyznają karaimizm, ich świątynią jest kienesa. Należą do grupy ludów tureckich, ale nie są współczesnymi emigrantami - Europę zamieszkują od ponad sześciu wieków.

Ze względu na swą tajemniczość, zakorzenienie w polskiej literaturze i rozbudowaną obrzędowość Dziady do dziś budzą wiele emocji. Jedni uznają je za obrzęd dawno zapomniany, wywodzący się i odnoszący do czasów pogańskich i starosłowiańskich, inni zaś wolą go łączyć z tradycją wczesnochrześcijańską i obstają przy tym, że niektóre elementy obrzędowości Dziadów do dziś są kultywowane na terenach Białorusi, Litwy, a nawet Polski.

Zgodnie z zapowiedzią rozpoczynamy dziś cykl reportaży "Litwa. Zatartym polskim śladem" i zapraszamy do Kowaliszek, skąd wywodzi się nowo zaprzysiężony Prezydent RP Bronisław Komorowski. Niejednokrotnie podkreślał on w różnych wywiadach, że ukształtował go rodzinny mit Kowaliszek jako gniazda rodzinnego i kresowego "raju utraconego", ale już pierwsza wizyta Komorowskiego w Kowaliszkach pod koniec lat 80. bezlitośnie ów mit rozwiała. Dlaczego? Wiedzeni ciekawością odpowiedzi, wybraliśmy się w rodzinne strony prezydenta, by - tropem rodu Komorowskich - sprawdzić, co przetrwało zawieruchę XX w. i czy tu, na "kresach kresów", na pograniczu dawnego Wielkiego Księstwa Litewskiego i Kurlandii (a ściślej Semigalii, łot. Żemgale) zachował się jakiś ślad lub choćby pamięć wielowiekowej obecności Polaków.