Eksperci: Wielka Synagoga Wileńska nie może zostać odbudowana
„Odbudowa całego gmachu Wielkiej Synagogi Wileńskiej lub dowolnej innej znaczącej części kompleksu budynków na terytorium synagogi byłaby błędnym sygnałem – szkody wyrządzone Wielkiej Synagodze Wileńskiej i wspólnocie żydowskiej w czasie II wojny światowej i po jej zakończeniu są nie do naprawienia” – czytamy w opublikowanych w poniedziałek, 10 grudnia, zaleceniach grupy roboczej powołanej z inicjatywy Litewskiej Wspólnoty Żydowskiej.
Jak głosi komunikat Wspólnoty, w celu właściwego upamiętnienia tego miejsca eksperci proponują wyburzenie stojącego na terytorium Wielkiej Synagogi budynku niegdysiejszego przedszkola i skupienie uwagi na zachowaniu i eksponowaniu fragmentów, które pozostały. „Najlepszym sposobem zachowania Wielkiej Synagogi Wileńskiej jest ocalenie artefaktów i opowiadanie wspaniałej historii litwaków przyszłym pokoleniom poprzez sugestywne niematerialne doświadczenie, jakim emanuje to wyjątkowe miejsce” – cytowany jest w komunikacie członek grupy eksperckiej Sergejus Kanovičius. Eksperci proponują również wykorzystanie przekazów tekstowych i środków multimedialnych do zapoznania odwiedzających to miejsce z jego wartościami. Proponuje się też powiązanie tego obiektu z innymi zabytkami żydowskiego Wilna oraz zaprojektowanie przestrzeni Wielkiej Synagogi Wileńskiej w ten sposób, by była ona atrakcyjna zarówno dla turystów, jak i mieszkańców miasta oraz dostępna do zwiedzania przez całą dobę. Użytkowanie owej przestrzeni ma być niekomercyjne. Rozwiązania oraz proces rekonstrukcji miałyby być uzgadniane z Litewską Wspólnotą Żydowską.
Latem bieżącego roku archeolodzy podali, że odkryli fragmenty jednej z najważniejszych części Wielkiej Synagogi Wileńskiej – bimy, podwyższonego miejsca, z którego czytana jest Tora.
Po tym odkryciu stołeczne władze obiecały, że budynek byłego przedszkola w ciągu kilku lat zostanie wyburzony, a do 2023 roku pamięć o synagodze zostanie odpowiednio uwieczniona.
Wielka Synagoga Wileńska była jednym z najważniejszych centrów wspólnoty żydowskiej od końca XVI wieku aż do II wojny światowej. Ze względu na swoje znaczenie dla kultury żydowskiej Wilno nazywane było Jerozolimą Północy. W czasie II wojny światowej synagoga znacznie ucierpiała, świątynia została jednak ostatecznie wyburzona przez władze sowieckie w latach 50. XX wieku, a w jej miejscu wybudowano dwupiętrowy budynek przedszkola, w którym przed kilkunastu laty rozlokowała się szkoła początkowa, przeniesiona potem z tego miejsca w inne.
Badania synagogi trwają od 2011 roku. Prace częściowo są finansowane ze środków Fundacji Dobrej Woli – rząd Litwy przelewa na jej konto pieniądze jako rekompensatę za znacjonalizowane mienie żydowskich wspólnot religijnych.
Na podstawie: madeinvilnius.lt, inf. wł.
