Operacja "Ostra Brama". Zwycięstwo czy klęska?

2 lipca 1944 r. został nadany sygnał radiowy z Londynu rozpoczynający akcję "Burza" w okręgu wileńskim i okręgu nowogródzkim. 7 lipca, o świcie, w związku z szybkim zbliżaniem się Armii Czerwonej do miasta, "Wilk" zdecydował o natychmiastowym rozpoczęciu akcji, przyspieszając ją o jedną dobę. Na czas zdołano skoncentrować tylko jedno z trzech przewidzianych w planie operacyjnym zgrupowań uderzeniowych. Armia Krajowa dysponowała około 4 tysiącami żołnierzy wspieranych przez dwa działka przeciwpancerne oraz kilka moździerzy i granatników. Mimo braku wszystkich jednostek dzielnie walczącym żołnierzom AK udało się wielokrotnie zdobywać silne niemieckie umocnienia, co moim zdaniem było przejawem największego bohaterstwa.

7 lipca w godzinach południowych w rejon walk wkroczyły oddziały Armii Czerwonej, które o godzinie 20.00 podjęły szturm generalny, osiągając jednak tylko lokalne sukcesy. W bezpośrednich walkach o miasto wzięło udział około 100 tysięcy żołnierzy radzieckich wspieranych przez kilkaset czołgów i masowe naloty lotnictwa. Przez kilka dni trwały zaciekłe walki na ulicach miasta z broniącymi się hitlerowcami, w których oddziały AK współdziałały z oddziałami Armii Czerwonej. 13 lipca po dramatycznych walkach podchorąży Jerzy Jensch "Krepdeszyn" z częścią plutonu osłonowego zdobył niemieckie umocnienia na Górze Zamkowej i zawiesił na wieży biało-czerwoną flagę.

Po zdobyciu Wilna dowództwo radzieckie nakazało żołnierzom AK opuścić miasto. Krzyżanowski rozkazał przeprowadzić oddziały na skraj Puszczy Rudnickiej. 16 lipca pułkownik "Wilk” został zaproszony na spotkanie z generałem Czerniachowskim, aby podpisać stosowne porozumienie. Na spotkanie pojechał z szefem sztabu majorem Teodorem Cetysem. Z tego spotkania dowódcy nie wrócili do oddziałów. Inna grupa oficerów, omawiająca z oficerami sowieckim w miejscowości Bogusze szczegóły wyposażenia dywizji, również została w zdradziecki sposób aresztowana i osadzona w więzieniu w Wilnie. Zatrzymano także delegata rządu na okręg wileński i pracowników delegatury.

Na Wileńszczyźnie internowano około 5 tys. podoficerów i szeregowców, osadzając ich najpierw w obozie w Miednikach, skąd 1/4 z nich zbiegła, zaś oficerów wywieziono do Riazania. Niektórzy żołnierze zdecydowali się wstąpić w szeregi 1. Armii Wojska Polskiego. Zdarzały się przypadki, że takiego wyboru nie mieli, lecz byli przymusowo wcielani do formacji Ludowego Wojska. Rozpoczął się czas aresztowań, prześladowań i wywózek.

Operacja "Ostra Brama" była wielkim zwycięstwem, lecz zdradzieckie metody sowietów i ich partykularne interesy zadecydowały o jej tragicznym zakończeniu. Nie możemy zapomnieć o tamtych ludziach, którzy poświęcili zdrowie i życie, aby uwolnić ojczyznę. Cześć ich pamięci.