Zapomniany brat generała Maczka

Jan Antoni, jak i jego brat Stanisław, był synem sędziego Witolda Maczka (1854–1926) oraz Anny z Czernych (1852–1939). Rodzina Maczków była pochodzenia chorwackiego - ich kuzynem był znany chorwacki działacz narodowy w międzywojennej Jugosławii Vladko Maček. Jan Antoni Maczek ukończył c.-k. Gimnazjum im. Franciszka Józefa w Drohobyczu i zdał maturę w czerwcu 1914 roku. Posiadał wykształcenie ogólne. Po ukończeniu gimnazjum przeniósł się z rodziną do Lwowa, gdzie ukończył jedno półrocze studiów prawniczych na Uniwersytecie we Lwowie. Dnia 16 listopada 1914 roku wstąpił do wojska. Służył w armii austriackiej w 18 pułku obrony krajowej (późniejszy 18 pułk strzelców). W sierpniu 1915 roku ukończył szkołę dla oficerów rezerwowych w Baziu (Węgry), by już 3 maja 1916 roku awansować na stopień oficerski (chorąży). Jako chorąży, dowódca plutonu brał udział w walkach pozycyjnych nad Słyczem (Nowozióśki, Czartorysk i w defensywie pod Lowereż, Różyczami, Tumanem, Jabłonką Hulewiczami). Brał czynny udział w walkach przy wojnach nad Słochodem (Żarzena, Smolary, Rudka, Stobychawa). Następnie został przydzielony jako pomocnik pułkowego oficera prowiantowego. W tej funkcji działał jako dowódca wysuniętego taboru bojowego 18 pułku strzelców w Cerkówce nad Stochodem. 1 marca 1917 roku awansował na podporucznika przy I baonie 18 pułku ułanów w Terdo (Albania). W wojsku austriackim przebywał do 1 listopada 1918 roku, do momentu odzyskania przez Polskę niepodległości. Łącznie w c.-k. armii spędził 49 miesięcy i 14 dni. 23 listopada 1918 roku Komendant Lwowa gen. Bolesław Roja sformował 1 i 2 Pułk Strzelców Lwowskich (rozkaz dzienny nr 22 z dnia 25 listopada 1918). Tego dnia Jan Maczek zaciągnął się do Wojska Polskiego w randze podporucznika. Dostał przydział do 1 Pułku Strzelców Lwowskich. Z tych pułków w pierwszych dniach grudnia została utworzona „brygada lwowska” pod dowództwem ppłk Mączyńskiego. Gdy Ukraińcy zostali wyrzuceni ze Lwowa, przystąpili do jego oblężenia. Zorganizowali szczelny pierścień, 1 Pułk Strzelców Lwowskich bronił się w rejonach Zimnej Wody, Sokolnik, Pohulanki, Skniłowej i Krzywczyc. 8 kwietnia 1919 roku pułk Ministerstwo Spraw Wojskowych, rozkazem Sztabu Generalnego nr 98 zmienił numerację 1 Pułku Strzelców, na ostateczną nazwę 38 Pułku Piechoty, a następnie Dziennikiem Rozkazów Wojskowych nr 39 z 8 kwietnia 1919 roku nadano przydomek „Strzelców Lwowskich”.

Jan Maczek służył w tym pułku do 3 maja 1919 roku w 2 kompanii, jako dowódca plutonu (dowódcą kompanii był por. Józef Stryj, dowódcą baonu mj. Trześniowski, dowódcą pułku mj. Cieński, dowódcą brygady ppłk. Mączyński, dowódcą dywizji Jędrzejowski). Od 3 maja do 9 czerwca pełnił funkcję dowódcy 2 kompani 38 Pułku Piechoty Strzelców Lwowskich. W międzyczasie, w okresie od 3 czerwca do 3 lipca 1919 roku chorował i przebywał na leczeniu szpitalnym jako pacjent. Od tego czasu przebywał na dwumiesięcznym zwolnieniu lekarskim. 9 sierpnia 1919 roku po powrocie ze szpitala wrócił do 38 pułku piechoty jako oficer tymczasowy. Od 10 października 1919 roku zajmował stanowisko tymczasowego kierownika Urzędu Gospodarczego III Dywizji Piechoty Legionów. Przez swoich przełożonych oceniany był jako bardzo pracowity, sumienny żołnierz. Wywiązywał się z powierzonych mu zadań. Posiadał prawy charakter i był bardzo skrupulatny. Jan Maczek został ranny podczas walk. Trafił do szpitala wojskowego w Wilnie, gdzie zmarł 28 maja 1920 roku. Zginął w stopniu podporucznika w wieku 26 lat. Przyczyną zgonu były przestrzelone płuca. Zgon stwierdził dr Kisiel ze szpitala wojskowego w Wilnie. W pogrzebie uczestniczył ks. Bielawski, kapelan szpitala wojskowego. 

Zapraszamy do obejrzenia relacji z uroczystości upamiętnienia ppor. Jana Maczka w Wilnie.