Polskie media na Wschodzie a Polska. Co dalej?

Redaktorów polskich mediów z Litwy, Łotwy, Białorusi i Ukrainy powitali przedstawiciele Sejmu, Senatu i MSZ Rzeczypospolitej - instytucji z sprawujących opiekę nad Polakami za granicą z ramienia państwa polskiego. Bezpośredni podział środków z budżetu RP, przeznaczonych na ten cel do 2012 r., nadzorował Senat, potem funkcje te przejęło Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Zdaniem uczestników konferencji zmiana ta wprowadziła sporo zamieszania i skomplikowała funkcjonowanie mediów polskich na Wschodzie. Właśnie wielkość i system przydzielania wsparcia finansowego budziły najwięcej emocji w pierwszym dniu konferencji.

Wicedyrektor Biura Analiz i Dokumentacji Kancelarii Senatu RP Romuald Łanczkowski przedstawił politykę i działania finansowe Senatu w ostatnich latach jego zarządzania środkami, przeznaczonymi na wspieranie mediów polskich. W latach 2007-2011 wydatki z budżetu Kancelarii Senatu na ten cel oscylowały w granicach 6-9 mln złotych i większość tych środków była przeznaczona na utrzymanie polskich inicjatyw medialnych za wschodnią granicą Polski.

Plany i priorytety resortu spraw zagranicznych RP, który przejął funkcje Senatu w zakresie finansowania Polonii i Polaków za granicą, w tym także mediów polskich na Wschodzie, przedstawiła na konferencji podsekretarz stanu Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz. Zapewniła, że w 2012 r. na ten cel przeznaczono 4,7 mln złotych, w tym roku pula ta ma być jeszcze większa, jednak uczestnicy konferencji alarmowali, że realne wsparcie finansowe po przesunięciu środków z Senatu do MSZ zostało wyraźnie ograniczone, co doprowadziło do upadku wielu małych redakcji, szczególnie na Ukrainie i w Rosji, ale też np. na Łotwie.

Aktualną mapę i rolę polskich mediów w krajach byłego ZSRR w roku 2013 przedstawił organizator konferencji, prezes Fundacji "Wolność i Demokracja" Michał Dworczyk, zaś przedstawiciele poszczególnych krajów przybliżyli wszystkim zgromadzonym specyfikę funkcjonowania mediów polskich na ich terenie. O sytuacji na Wileńszczyźnie opowiedział Robert Mickiewicz, redaktor "Kuriera Wileńskiego" i prezes niedawno powołanego Zrzeszenia "Media Polskie na Litwie", skupiającego największe redakcje polskie (Wilnoteka, Kurier Wileński, Album Wileńskie, Znad Wilii, Tygodnik Wileńszczyzny, L24, Nasza Gazeta, Magazyn Wileński, Spotkania). 

Całkiem inne problemy mają redakcje polskie w Inflantach - przedstawił je Ryszard Stankiewicz, redaktor "Polaka na Łotwie", inne na Grodzieńszczyźnie, o czym mówiła Irena Waluś, redaktor "Magazynu Polskiego" i Andżelika Borys, jeszcze inne - na Ukrainie, którą reprezentował Mirosław Rowicki, wydawca "Kuriera Galicyjskiego". Ostatecznie jednak dyskusję zdominowały kwestie finansowe oraz formalne, związane z nowym systemem finansowania w ramach rządowego programu "Plan współpracy z Polonią i Polakami za granicą".

W specjalnym oświadczeniu redaktorzy mediów polskich na Wschodzie wystosowali następujące postulaty wobec polskiego MSZ:

"1. uznanie, że polskie media na Wschodzie są istotnym składnikiem polskiej polityki zagranicznej, odgrywającym szczególnie ważną rolę w zakresie walki o zachowanie polskiej tożsamości narodowej. Pełnią również rolę integracyjną i opiniotwórczą wobec tamtejszych środowisk polskich. Są wizytówką, pełniąc zarazem rolę promotora Polski wobec społeczeństw krajów, w których działają;

2. w związku z ważną misją pełnioną przez polskie media na Wschodzie, przedstawioną w punkcie nr 1, oczekujemy wpisania "Wspierania mediów" do priorytetów MSZ;

3. przywrócenie finansowania mediów polskich na Wschodzie do poziomu z 2011 roku - tj. do kwoty ok. 5 mln zł. Od tamtego czasu budżet na wspieranie Polonii i Polaków za granicą nie zmniejszył się (wciąż jest na poziomie 50 mln zł) natomiast środki na wspieranie mediów polskich na Wchodzie zostały zmniejszone o ponad 50 %;

4. wprowadzenie, wzorem Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP, minimum trzyletniego systemu finansowania polskich mediów na Wschodzie, dającego redakcjom tych mediów poczucie stabilności w realizacji ich strategicznych działań i misji, w tym na rzecz wspierania polskiej racji stanu; 

5. zapewnienie pełnej przejrzystości oraz jawności ogłaszanych konkursów poprzez możliwość pełnego wglądu w zakresie oceny wniosku przez komisję konkursową;

6. oczekujemy starannej weryfikacji startujących w konkursach polskich NGO’s zajmujących się wspieraniem polskich mediów na Wschodzie, ze szczególnym uwzględnieniem ich kompetencji i doświadczenia w tej dziedzinie".

Na podstawie: Inf.wł.