Wystawa „Opowieści okrutne. Aleksandra Waliszewska i symbolizm Wschodu i Północy”
„Opowieści okrutne” to pierwszy tak przekrojowy pokaz prac Aleksandry Waliszewskiej. Na wystawie jej bogatą twórczość zestawiono z historycznymi dziełami innych artystów z Europy Wschodniej i krajów bałtyckich. Dzięki temu można spojrzeć w szerokim kontekście na zajmujące artystkę baśniowe motywy, apokaliptyczne scenariusze i przesiąknięte znaczeniami bałtosłowiańskie krajobrazy: lasy i mokradła, zagubione autostrady, ponure przedmieścia. Pracami Waliszewskiej wydaje się rządzić logika snów, a środkiem obrazowania jest metafora, która odnosi do pierwotnych emocji: miłości, pożądania i lęku przed śmiercią.
Aleksandra Waliszewska często jest nazywana bożyszczem Instagrama i mediów społecznościowych. Jej pracami przykładowo zachwyca się Nick Cave, Szczepan Twardoch ma tatuaż z jej rysunkiem, a ujęcia syren artystki o długich, węgorzowatych cielskach, stały się inspiracją dla filmu „Córki dancingu” w reżyserii Agnieszki Smoczyńskiej.
Śmierć jest wszechobecna w dorobku Aleksandry Waliszewskiej. Artystka obficie czerpie z dzieł mistrzów symbolizmu z kręgu Młodej Polski – Witolda Wojtkiewicza, Mieczysława Jakimowicza, Jana Rembowskiego, którzy w egzystencjalnym zmaganiu z własnymi nieuleczalnymi schorzeniami łączyli tragizm z ironią, a autosatyrę z właściwą dandysom autopromocją.
W pracach Waliszewskiej pobrzmiewają echa słowiańskiej historii upioryzmu. Posiłkując się szerokim spektrum materiałów źródłowych – od średniowiecznych manuskryptów, po prace dziewiętnastowiecznych symbolistów z Polski, krajów bałtyckich i Czech, których tematyką była mroczna figura upiora – wystawa wzbogaca ten trop kulturowy i wprowadza go wraz z artystką w świadomość XXI wieku.
Jeżeli jakiś motyw spaja dwie dekady twórczości Waliszewskiej, to jest nim wszechobecna postać kota. Jej koty to nie zwykłe domowe mruczki. Wylegują się leniwie we wnętrzach stylizowanych na młodopolskie salony, palą papierosy, pochłonięte dyskusją, uczestniczą w bitwach, odprawiają krwawe rytuały. Koty to niejednoznaczni świadkowie tragedii i rozpaczy, stale obecni na jej płótnach. Bywają także potworami, a ich potworność – równie urzekająca, co niepokojąca – wabi patrzącego na graniczne terytorium między człowiekiem a zwierzęciem, między żywymi i umarłymi.
Syreny, kościotrupy, jaszczurze femmes fatales, zombie i inne zbłąkane dusze – las i mokradło w dorobku Waliszewskiej to pełna napięć, enigmatyczna przestrzeń, zamieszkiwana przez cały bestiariusz nadprzyrodzonych stworzeń, w której dochodzi do spotkania życia ze śmiercią. W twórczości bałtosłowiańskich symbolistów, jak u Waliszewskiej, w błotnistej mazi pragnienia stają się rzeczywistością…
Wystawie towarzyszy bogaty program edukacyjny: spotkania, dyskusje, koncerty i zajęcia edukacyjne oraz program filmowy w kowieńskim kinie „Romuva”.
Uczestnicy wystawy:
- Polska: Aleksandra Waliszewska, Maria Anto, Wanda Bibrowicz, Bolesław Biegas, Marian Henel, Mieczysław Jakimowicz, Edward Okuń, Teofil Ociepka, Jan Rembowski, Marian Wawrzeniecki, Stefan Żechowski.
- Czechy: Jaroslav Panuska, Karel Šlenger.
- Kraje bałtyckie: Valentinas Antanavičius (LT), Bernhard Borchert (LV), M. K. Čiurlionis (LT), Elžbieta Daugvilienė (LT), Barbora Didžiokienė (LT), Vladas Drėma (LT), Emīlija Gruzīte (LV), Petras Kalpokas (LT), Marcė Katiliūtė (LT), Erich Kügelgen (EST), Aliutė Mečys (LT), Erik Obermanm (EST), Aleksander Promet (EST), Juozas Pjaulokas (LT), Vaclovas Ratas-Rataiskis (LT), Kajetonas Sklėrius (LT), Gustavs Šķilters (LV), Rimantas Šulskis (LT), Nikolai Triik (EST), Teodors Ūders (LV), Vitkauskas (LT), Rihards Zariņš (LV), Antanas Žmuidzinavičius (LT).
Koordynatorki: Maria Nowakowska, Vaiva Mikelionytė
Architektura wystawy: Vilma Braziūnaitė
Projekt graficzny: Anna Goszczyńska, Gita Balžekaitė
Wystawa czynna: 03.02.2023-22.05.2023
Współorganizatorem wystawy jest Instytut Adama Mickiewicza, którego celem jest propagowanie wieloletniego zainteresowania kulturą polską na świecie. Od 2022 r. Instytut zrealizował projekty w ponad 70 krajach na sześciu kontynentach. Działalność Instytutu Adama Mickiewicza koordynuje Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP.
Wystawa dofinansowana przez Litewską Radę Kultury.
Partnerzy: Instytut Polski w Wilnie, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Centrum filmowe „Romuva” w Kownie.
Wystawa „Opowieści okrutne. Aleksandra Waliszewska i symbolizm Wschodu i Północy”
Narodowe Muzeum Sztuki im. M.K. Čiurlionisa w Kownie
2 lutego - 22 maja 2023 r.
