Tłusty czwartek – pączków święto!
W przeszłości koniec karnawału był czasem najadania się „na zapas” przed nadchodzącym postem. Obecnie w tłusty czwartek zjadamy głównie pączki, czasami też faworki. Zanim upowszechniły się pączki, w tym okresie delektowano się głównie potrawami z mięsa, stąd nazwa „karnawał”. Zapożyczona została z włoskiego carnevale – (wł. „carne” – „mięso” i „vale” – „żegnaj”). Istnieje też wersja, że nazwę karnawał należy wywodzić z łacińskiego wyrażenia carrus navalis. Nazywano tak „wóz w kształcie okrętu uczestniczący w procesjach świątecznych ku czci Dionizosa i Izydy”. Ku takiej genezie skłania się Władysław Kopaliński (patrz Słownik mitów i tradycji kultury PWN).
W Polsce nazywano ów czas od wieków ostatkami bądź mięsopustem (to kalka łacińskiego słowa carniprivium „poniechanie mięsa”, „rozstanie się z mięsem”).
Nasi przodkowie biesiadowali, balowali, ucztowali, gdyż wiedzieli, że za chwilę nastanie Wielki Post i nie wolno będzie jeść mięsa (stąd słowo mięsopust „mięsa opust, opuszczenie”).
Współcześnie w tłusty czwartek zjadamy głównie pączki. Ta przekąska znana była już w starożytnym w Rzymie, wtedy jednak, podobnie jak w średniowieczu, nadziewano ją mięsem lub tłuszczem. Słodkie pączki pojawiły się później w krajach arabskich i stamtąd zawędrowały na europejskie stoły. Pierwsze wzmianki o pączkach na słodko w Polsce sięgają XVII wieku. Pączek ze staropolskich przepisów to ciasto bez drożdży ze słodkim nadzieniem. Potrawa jedzona w ostatnie dni karnawału miała być wykwintna, dlatego w pączku łączą się składniki luksusowe: tłuszcz, cukier oraz przyprawy korzenne.
Poza pączkami na koniec karnawału przyrządzano też mięsne zupy, pieczenie, pasztety. Sama tradycja ucztowania w ten konkretny dzień wywodzi się z małopolski i sięga XVI wieku. Wtedy w wielu miastach oprócz ucztowania urządzano też huczne zabawy, wśród nich na przykład „babski comber” na krakowskim rynku.
Dziś prawie połowa Polaków deklaruje, że w ten dzień zje pączka lub inną słodką przekąskę. W ubiegłych latach w tłusty czwartek w Polsce zjadano około 100 milionów pączków.
Na podstawie: IAR,obcyjezykpolski.pl, inf. wł.
