Tablica poświęcona J.A. Herbaczewskiemu w Kownie

Autorem tablicy jest rzeźbiarz Stasys Żirgulis. Na tablicy oprócz płaskorzeźby znajduje się dwujęzyczny litewsko-polski napis:
"W tym domu w latach 1929-1932 mieszkał wybitny litewsko-polski działacz społeczno-kulturalny, pisarz, krytyk literacki, krzewiciel litewskiego odrodzenia narodowego Józef Albin Herbaczewski (1876-1944)".

W uroczystości wzięli udział pracownicy Administracji Samorządu Miasta Kowna, dyrektor Instytutu Polskiego w Wilnie Małgorzata Kasner, wicemer Stanislovas Buškevičius, przewodniczący Komitetu Rozwoju Kultury, Wspólnot i Samorządów Raimundas Kaminskas, rzeźbiarz Stasys Žirgulis, przewodniczący Kowieńskiego Oddziału Związku Pisarzy Litewskich Viktoras Rudžianskas oraz przedstawiciele dzielnicy Aleksota. 

Józef Albin Herbaczewski jest dowodem, że w trudnej historii stosunków polsko-litewskich XX wieku nie brakuje ludzi rozumiejących, iż myślenie o wspólnych dziejach Polski i Litwy jako o walce dwóch narodowych egoizmów, nieustannie czyhających, by skoczyć do gardła przeciwnika, niezależnie od wielu rzeczywistych wyrządzonych sobie nawzajem krzywd, tylko szkodzi obu stronom i dowodzi ich słabości, a nie siły.

Józef Albin Herbaczewski (Juozapas Albinas Herbačiauskas) był wykładowcą Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie i Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie. Poeta, dramaturg, eseista, a okazjonalnie także polityk. Pod względem narodowym czuł się Litwinem, lecz Polskę uważał za swą drugą Ojczyznę.

Herbaczewski, z przekonań katolik i konserwatysta, opublikował w 1912 roku książkę "Głos bólu. Sprawa odrodzenia narodowego Litwy w związku ze sprawą wyzwolenia narodowego Polski". Przekonywał w niej, że "bez wolnej Polski nie będzie wolnej Litwy". Wzywał do politycznego sojuszu narodów dawnej Rzeczypospolitej, w przeświadczeniu, że takie przymierze otworzyłoby dla tych narodów najkrótszą drogę do uzyskania niepodległości. Jak pisał, "Polityczna przyjaźń Polaków, Litwinów i Ukraińców byłaby straszliwym ciosem dla rządów zaborczych". Przestrzegał przed pomniejszaniem, roztrwonieniem lub zaprzepaszczeniem dziedzictwa historycznej polsko-litewskiej Unii przez krótkowzrocznych polityków i stronnictwa polityczne, zarówno polskie, jak i litewskie.

Podobną tablicę planuje się też w Krakowie, latem 2011 roku.

Na podstawie: wilno.polemb.net, inf.wł.