Prace Rafaela Chwolesa w rodzinnym Wilnie
Rafael Chwoles urodził się w 1913 roku w Wilnie – w dzielnicy żydowskiej przy ul. Niemieckiej. Rysunku i malarstwa uczył się prywatnie u wileńskich artystów. W latach 30-tych był nauczycielem malarstwa w szkołach wileńskich. Był członkiem grupy literacko-artystycznej „Jung Vilne”. Debiutował na wystawie zbiorowej młodych malarzy tej grupy w listopadzie 1933 roku. Jego talent zyskał uznanie jurorów. 20-letni artysta otrzymał pierwszą nagrodę za najlepszy portret. W kolejnych latach brał udział w wystawach zbiorowych w Genewie i Białymstoku.
Po II wojnie światowej, która bezpowrotnie zmieniła oblicze Wilna i jego mieszkańców, R. Chwoles portretował wielu niezwykłych ludzi – pracowników założonego po wojnie muzeum żydowskiego, literatów, artystów, pisarzy. Uwiecznił również tych, komu nie udało się przeżyć Holokaustu – członków działającej w wileńskim getcie Zjednoczonej Organizacji Partyzanckiej (Farajnigte Partizaner Organizacje, FPO). Osobną grupę stanowią namalowane z wielką wrażliwością portrety najbliższych członków rodziny R. Chwolesa – poetycko usposobionej żony Marii, stanowczej siostry Rywki, późniejszej mistrzyni Litwy i Izraela w szachach, synów Aleksandra i Milego, przybranego syna Antoniego, dzieci znajomych i przyjaciół.
„Na wystawie skupiamy uwagę na powojennym Wilnie, na mało dotąd badane pierwsze dziesięciolecia sowieckiej okupacji. Sportretowani przez Chwolesa wilnianie próbowali po wojnie odbudować życie w rodzinnym mieście, zetknęli się jednak z polityką tłumienia tożsamości kulturowej, dławienie wolności twórczej” – podkreśla kierownik Centrum Tolerancji Państwowego Muzeum Żydowskiego im. Gaona Wileńskiego, kustosz wystawy Ieva Šadzevičienė.
Wystawie towarzyszy katalog ze szczegółową informacją o sportretowanych osobach oraz innymi tekstami.
Wystawa czynna będzie do 27 maja br.
Kustosze wystawy: dr Laima Laučkaitė, Ieva Šadzevičienė. Oprawa plastyczna: Aleksandra Jacovskytė.
Po repatriacji w 1959 r. Rafael Chwoles wraz z siostrą, żoną i dwoma synami osiadł w Warszawie. Prowadził pracownię artystyczną przy ul. Targowej na warszawskiej Pradze. Angażował się w działalność mniejszości żydowskiej w Polsce. W tym okresie stworzył cykl monotypii zatytułowany „Motyw biblijny”. Był ilustratorem książek i czasopism, a także projektantem afiszy teatralnych i filmowych. W okresie pobytu w Polsce miał wiele wystaw indywidualnych.
W 1959 r. zorganizowano w Warszawie pokaz jego prac z cyklu „Motywy z Getta Wileńskiego” (prace z lat 1947–1958). W 1962 r. ukazał się album „Rafał Chwoles 30 reprodukcji. Tematy żydowskie i Getto w Wilnie”. Uczestniczył w wystawach zbiorowych malarzy żydowskich i polskich w kraju i zagranicą.
Z Polski wyjechał wraz z rodziną w 1969 roku. Osiadł w Paryżu we Francji. Włączył się w tam w działalność środowisk żydowskich. Na emigracji miał wiele wystaw indywidualnych, uczestniczył także w licznych wystawach zbiorowych w Europie, Stanach Zjednoczonych, Kanadzie i Izraelu.
W 1981 r. został odznaczony Medalem Académie Européenne des Beaux Arts. W 1983 r. z okazji 50-lecia pracy twórczej otrzymał Medal Miasta Paryża, w 1994 r. Izrael przyznał mu nagrodę im. Icyka Mangera (Prix Manger), a w rok później nagrodę im. Szolema Alejchema.
Światowej sławy poeta Abraham Suckewer, jego młodzieńczy kolega z grupy Jung Wilne, poświęcił mu jeden ze szkiców w tomie „Bajm lejnen penimer” (Czytając z twarzy) opublikowanym w Jerozolimie w 1993 roku.
Rafael Chwoles zmarł w Paryżu w 2002 roku.
Na podstawie: jmuseum.lt, pl.wikipedia.org
