Pomnik Gaona Wileńskiego stanie w Kiejdanach

Dzięki Gaonowi Wileńskiemu (gaon – tytuł honorowy najwybitniejszych uczonych w prawie żydowskim) Wilno w XVIII wieku stało się światowym centrum duchowym Żydów - miastu nadany został tytuł litewskiej Jerozolimy. By zasięgnąć rad u słynącego z unikalnej pamięci, uniwersalnej wiedzy i wyjątkowej erudycji Gaona Wileńskiego (1720-1797), Żydzi przybywali do Wilna z różnych zakątków świata, zgłębiający zaś jego dziedzictwo naukowe przyjeżdżają tu dotychczas. Odwiedzają Państwowe Muzeum Żydowskie im. Gaona Wileńskiego, stają przed jego popiersiem na starówce, chylą czoła przy grobie-mauzoleum na żydowskim cmentarzu w stołecznej dzielnicy Szeszkinia (ul. Sudervės kelias 28).

Władze rejonu kiejdańskiego chcąc podkreślić, że w tym właśnie mieście przyszły Gaon Wileński (wówczas - nastoletni żydowski chłopiec Eliasz) pobierał nauki u miejscowego rabina i postanowiły postawić mu pomnik. Rzeźba autorstwa Romualdasa Kvintasa uwieczni chłopca Eliasza.

Autorem pomysłu przedstawienia Gaona Wileńskiego jako zwykłego żydowskiego chłopca jest kierownik Wydziału Architektury i Urbanistyki Administracji Samorządu Rejonu Kiejdańskiego Vytautas Kundrotas. "Jesteśmy drugim po Wilnie miastem na Litwie, gdzie mieszkał jeden z najwybitniejszych mędrców świata" - powiedział V. Kundrotas. Podkreślił, że pracownikom muzealnym w Kiejdanach udało się zgromadzić dane świadczące o tym, że w 1728 r. rabin z Brześcia Abraham Kacenelenbogen dowiedziawszy się o utalentowanym chłopcu Eliaszu namówił jego ojca, by ten oddał syna na nauki do swego brata - rabina z Kiejdan Dawida Kacenelenbogena. Zachowały się dane świadczące o tym, że przyszły Gaon Wileński już w Kiejdanach tak zadziwiał wszystkich swoją wiedzą i sposobem myślenia, że posłuchać dziecka przyjeżdżali ludzie nawet z dalekich stron. 

Jak twierdzi V. Kundrotas, przypuszcza się, że Eliasz uczęszczał do starej synagogi w Kiejdanach - do naszych czasów zachowała się wybudowana w tym miejscu Wielka Synagoga. Nieopodal jej, na Starym Rynku w Kiejdanach, zaplanowano miejsce pod przyszłą rzeźbę. "Przez Kiejdany biegnie turystyczna trasa Litewskiego Szlaku Żydowskiego, Kiejdany odwiedza wielu turystów. Nie wątpimy więc, że będzie przyciągała ich również rzeźba poświęcona Gaonowi Wileńskiemu" - mówi kierownik Wydziału Architektury i Urbanistyki. 

Środki na stworzenie i ustawienie pomnika Gaona Wileńskiego pochodziłyby ze składek przedsiębiorstw oraz mieszkańców Kiejdan. Chociaż na razie nie wiadomo, ile będzie kosztowała rzeźba autorstwa R. Kvintasa, środki samorządowe na ten cel nie zostaną przeznaczone. 

Przewodnicząca Litewskiej Wspólnoty Żydowskiej Faina Kukliansky była zdziwiona inicjatywą mieszkańców Kiejdan w kwestii ustawienia pomnika Gaonowi Wileńskiemu. "Zazwyczaj na Litwie niezbyt chętnie się stawia pomniki pochodzącym stąd osobom narodowości żydowskiej" - zaakcentowała. Przypomniała, że mniej więcej przed rokiem mieszkańcy miasteczka Dorbiany (Darbėnai) w rejonie kretyngskim odmówili upamiętnienia pochodzącego stamtąd Dawida Wolffsohna (1856-1914), który jest autorem projektu flagi Izraela oraz nazwy izraelskiej waluty narodowej - szekla. Po tym, gdy mieszkańcy Dorbian nie zaakceptowali pomysłu, tablica pamiątkowa poświęcona temu wybitnemu przedstawicielowi narodu żydowskiego została odsłonięta w Kłajpedzie na budynku ówczesnej szkoły, do której uczęszczał. Faina Kukliansky nie ukrywała, że ustawione w Wilnie popiersie Gaona Wileńskiego przypomina jej bardziej nie jego, lecz Karola Marksa, pokłada więc wielkie nadzieje w rzeźbiarzu Romualdasie Kvintasie, który w swoich dziełach uwiecznił już pamięć niejednego pochodzącego z Litwy Żyda.     

Na podstawie: lzinios.lt, inf. wł.