Wspomnienie św. Piotra i Pawła, tradycja i zmiany

Antokolska perła baroku

Wilno z wielu powodów jest miastem wyjątkowym. Jednym z zabytków wyróżniających stolicę Litwy jest barokowy kościół na Antokolu. Wyjątkowość świątyni dostrzegli twórcy portalu churchpop.com. Umieścili oni wileńską perłę baroku na liście 16 najpiękniejszych kościołów na świecie. Pisaliśmy o tym tutaj. Dzisiaj, kiedy przypada wspomnienie św. Piotra i Pawła, w parafii na Antokolu odbywa się odpust. Uroczystości nie powstrzymała nawet szalejąca w Wilnie ulewa. Może to znamienne. W końcu patronowie kościoła na Antokolu, Piotr i Paweł są uznanymi przez Kościół świętymi, co dowodzi, że wykazywali się heroizmem. Podążając za wzorem apostołów, należałoby ćwiczyć w sobie wytrwałość i nie poddawać się codziennym trudnościom, nawet jeśli trzeba stawiać czoła powodzi na ulicach Wilna.

Tu es Petrus

Św. Piotr - pierwotnie Szymon - pochodził z Betsaidy nad Jeziorem Galilejskim. Podobnie jak jego ojciec Jan (Jona) i brat Andrzej był rybakiem. Miał żonę, najprawdopodobniej męczennicę, św. Perpetuę. W chwili powołania Jezus nadał Szymonowi imię Piotr, czyli Skała, Opoka i wezwał do wielkiej misji budowania Kościoła Chrystusowego. To Piotr jako pierwszy uznał Jezusa za Mesjasza. Zajmował szczególną pozycję w gronie apostołów. Podkreślone zostało to wielokrotnie w tekście biblijnym, np. przez pisanie oddzielnie o Piotrze i pozostałych jedenastu apostołach (patrz: Dz 2,14). Po powołaniu przez Jezusa Piotr zajął się działalnością misyjną. Nauczał w Samarii, Liddzie, Jaffie, Cezarei Nadmorskiej, Antiochii i Azji Mniejszej. Po odbyciu podróży apostolskiej przyjechał do Rzymu. Tam założył gminę chrześcijańską i był jej pierwszym biskupem. Kiedy rozpoczęły się prześladowania chrześcijan za cesarza Nerona, Piotr postanowił uciec z miasta. Wówczas miał ukazać mu się Jezus. Piotr zwrócił się do Chrystusa z pytaniem "Quo vadis, Domine?", czyli "Dokąd idziesz, Panie?". Jak podaje legenda, Jezus miał powiedzieć apostołowi w następujący sposób: "Idę do miasta, aby mnie powtórnie ukrzyżowano". Wówczas Piotr prawdopodobnie zawrócił do Rzymu, gdzie został ukrzyżowany głową w dół. Apostoła powieszono w ten sposób na jego prośbę. Piotr uważał, że jest niegodny umierać tak jak Chrystus.

Według tradycji, grobowiec Piotra znajdował się na Polach Watykańskich. W późniejszym czasie w tym miejscu zbudowano kościół, który po wielu przebudowach ostatecznie przybrał postać obecnej Bazyliki św. Piotra. Od lat Watykan jest centrum kultu świętego. Rocznie to miejsce odwiedza blisko 8 milionów pielgrzymów i turystów. Motyw Piotra Apostoła często pojawia się w sztuce i literaturze. Historia ucznia Jezusa jest inspiracją i treścią m.in. współczesnych oratoriów muzycznych, takich jak "Tu es Petrus" Piotra Rubika czy "Święty Piotr" Janusza Kohuta. Jednym z ważniejszych dzieł literackich opowiadających historię Piotra jest oczywiście powieść Henryka Sienkiewicza "Quo Vadis". Piotr patronuje m.in. diecezji rzymskiej i berlińskiej, razem ze świętym Pawłem występuje w herbie Poznania.

Nawrócony Szaweł

Św. Paweł urodził się w Tarsie jako Szaweł. Pochodził z rodziny żydowskiej, ale posiadał obywatelstwo rzymskie. Do dzisiaj nie wiadomo, w jaki sposób jego rodzicom udało się uzyskać status pełnoprawnych obywateli rzymskich. Historycy zakładają dwie opcje - rodzina Szawła uzyskała je za zasługi polityczne lub w procesie wyzwolenia z niewolnictwa.

Szaweł wychowywał się w rodzinie faryzejskiej, wśród żydowskiej diaspory. Był obrzezany. Nauczył się rzemieślnictwa - tkał płachty namiotowe. Należał do uczniów jednego z najwybitniejszych nauczycieli żydowskich - Gamaliela. Z uwagi na swoje pochodzenie w pierwszej części życia Szaweł był zaciętym wrogiem i prześladowcą Kościoła, widział m.in. kamieniowanie Szczepana. Szaweł nawrócił się podczas podróży do Damaszku. Jak podają Dzieje Apostolskie, upadł na ziemię i usłyszał głos z nieba:

"Gdy zbliżał się już w swojej podróży do Damaszku, olśniła go nagle światłość z nieba. A gdy upadł na ziemię, usłyszał głos, który mówił: - «Szawle, Szawle, dlaczego Mnie prześladujesz?» - «Kto jesteś Panie?» - powiedział. A On: - «Ja jestem Jezus, którego ty prześladujesz. Wstań i wejdź do miasta, tam ci powiedzą, co masz czynić». Ludzie, którzy mu towarzyszyli w drodze, oniemieli ze zdumienia, słyszeli bowiem głos, lecz nie widzieli nikogo. Szaweł podniósł się z ziemi, a kiedy otworzył oczy, nic nie widział. Wprowadzili go więc do Damaszku, trzymając za ręce. Przez trzy dni nic nie widział i ani nie jadł, ani nie pił."

Po cudownym nawróceniu Paweł rozpoczął działalność misyjną. Ze względu na przeszłość wielu chrześcijan traktowało go nieufnie. Dopiero po czasie udało mu się dostać do grona Apostołów. Paweł odbywał wielkie podróże misyjne. Mimo zagrożenia ze strony żydów nie zamierzał przerywać działalności apostolskiej. Aresztowano go po zakończeniu trzeciej podróży, w Jerozolimie. Najpierw uwięziono Pawła w więzieniu w Cezarei, a następnie przewieziono do Rzymu. Kiedy w 64 r. w Rzymie wybuchł pożar, ludność miasta obarczyła odpowiedzialnością za pożogę cesarza Nerona. Ten, chcąc się uwolnić od oskarżeń, zrzucił odpowiedzialność na chrześcijan i nasilił prześladowania. Historycy nie mają wątpliwości co do tego, że Paweł zginął śmiercią męczeńską właśnie w Rzymie, ale powiązanie jego śmierci z wielkim pożarem jest wątpliwe. Dzięki temu, że Paweł miał obywatelstwo rzymskie, nie był torturowany, lecz ścięty mieczem. Według tradycji został stracony za Bramą Ostyjską, tam gdzie później znalazł się ołtarz Bazyliki św. Pawła za Murami. Miejsce pochowania św. Pawła 28 czerwca 2009 potwierdził papież Benedykt XVI. Ogłosił, że szczątki świętego odnaleziono w jednej z bocznych ścian grobowca w Bazylice św. Pawła za Murami. Św. Paweł był dobrze wykształconym i bardzo aktywnym apostołem, potrafił nawiązywać dialog z myślicielami pogańskimi, dzięki czemu uzyskał przydomek Apostoła Narodów.

Papież Franciszek nie będzie nakładał paliuszy

Dzisiaj, 29 czerwca obchodzimy uroczystość świętych Apostołów Piotra i Pawła. Wspomnienie obu apostołów połączono w połowie III wieku. Od lat, z okazji uroczystości św. Piotra i Pawła na znak łączności biskupów Kościoła ze Stolicą Apostolską papieże wręczali nowo mianowanym metropolitom paliusze. Koliste wstęgi w kształcie naszyjnika, ozdobione sześcioma krzyżami były wykonane z wełny baranków święconych 21 stycznia we wspomnienie św. Agnieszki. W tym roku papież Franciszek zmienił tradycję. Odprawił co prawda tradycyjną mszę 29 czerwca, zaprosił do koncelebry 12 mianowanych w ciągu ostatnich miesięcy metropolitów, poświęcił paliusze, ale nie przekazał ich metropolitom, tylko arcybiskupom. Zgodnie z nową, rodzącą się dzisiaj tradycją, paliusze będą nakładane w "formie prywatnej” w archidiecezjach metropolitów. Nowo mianowani otrzymają je z rąk nuncjuszy apostolskich podczas uroczystości z udziałem wszystkich miejscowych biskupów. Ma to umożliwić udział w wydarzeniu lokalnemu kościołowi.

Wśród mianowanych dzisiaj metropolitów znalazło się trzech Polaków: metropolita krakowski, wiceprzewodniczący Konferencji Episkopatu Polski abp Marek Jędraszewski, metropolita białostocki abp Tadeusz Wojda i metropolita warmiński abp Józef Górzyński.

Na podstawie: deon.pl, sukcesmagazyn.pl, apostol.pl, tvn24.pl