To był rok...
Wilnoteka.lt, 31 grudnia 2015, 12:15
Kolaż: Bartosz Frątczak
Minął kolejny rok. Rok wydarzeń dobrych i takich, o których chciałoby się zapomnieć. Rok sukcesów i porażek. Euro zastąpiło lit. Po raz pierwszy w wyborach bezpośrednich wybraliśmy merów samorządów. Przywrócona została obowiązkowa służba wojskowa. A jaki był ten rok dla społeczności polskiej na Litwie? Nie było już tematu feralnych polskich tabliczek z nazwami ulic, były natomiast problemy z akredytacją szkół wileńskich. Niestety, w tej kwestii rozstrzygnięcia nie nastąpiły i w nowym roku można się zapewne spodziewać kolejnych akcji protestacyjnych, kolejnych rozpraw sądowych. Mimo piętrzących się trudności, polskie szkoły odnosiły sukcesy. Jubileusze obchodziły polskie organizacje społeczne i zespoły artystyczne. Do udanych należy zaliczyć kwestę na Rossę - inicjatywę lekarzy Polaków. To był rok...
Zwyciężczynią 17 edycji plebiscytu Czytelników "Kuriera Wileńskiego" - "Polak Roku 2014" została siostra Michaela Rak, założycielka Hospicjum bł. ks. Michała Sopoćki w Wilnie. Czytelnicy gazety nadesłali do redakcji ogółem 7 832 kupony-głosy. Na 1759 było nazwisko s. Michaeli. W dziesiątce tegorocznych laureatów znalazł się również redaktor Wilnoteki Walenty Wojniłło.
W styczniu ukazało się jubileuszowe wydanie miesięcznika "Magazyn Wileński", pierwszego kolorowego polskiego czasopisma wydawanego na Litwie. Pierwszy numer pisma ukazał się 25 lat temu, w styczniu 1990 roku.
Luty
Nowy Dom Polski został otwarty na kresach Wileńszczyzny - ok. 100 km od Wilna, w Nowych Święcianach. Było to ważne wydarzenie dla lokalnej społeczności polskiej, gdyż ani w Małych Święcianach, ani w pobliskich Święcianach nie ma polskiej szkoły. Troska o podtrzymywanie polskiej kultury i języka napotyka tu na o wiele większe trudności niż w rejonach wileńskim czy solecznickim. Niestety niemal rok od momentu otwarcia placówka wciąż nie ma niezbędnych mebli.
Wilnoteka zaproponowała polskim szkołom zabawę w kabaret studniówkowy. Zgłosiło się sześć szkół, które zaprezentowały się na scenie Domu Kultury Polskiej w Wilnie. Najweselszą polską szkołą zostało Gimnazjum im. Jana Pawła II w Wilnie. Studniówkowy kabaret w wykonaniu uczniów tej szkoły zdobył największe uznanie jury I Festiwalu Humoru Studniówkowego Wileńszczyzny.
Marzec
W marcu na Litwie odbyły się wybory samorządowe. Po raz pierwszy w bezpośrednich wyborach byli wybierani merowie. Wśród kandydatów na stanowisko mera Wilna był Polak - lider AWPL Waldemar Tomaszewski, Najwięcej mandatów - aż 16 - w 51-osobowej stołecznej Radzie zdobyła partia nowego mera - Ruch Liberałów. Do Rady weszli również konserwatyści (8 mandatów), socjaldemokraci (4 mandaty), "Lista Litwy" (4 mandaty), Partia "Porządek i Sprawiedliwość" (2 mandaty), Litewski Związek Wolności (6 radnych) i Akcja Wyborcza Polaków na Litwie (10 mandatów). Powody do satysfakcji miał mer rejonu solecznickiego Zdzisław Palewicz, który już w pierwszej turze zdobył największe poparcie w skali Litwy: głosowało na niego 13 360 osób, czyli 76,18 proc. wyborców. Większość miejsc, bo aż 21, w 25-osobowej Radzie Samorządu Rejonu Solecznickiego zdobyła AWPL. Nie było drugiej tury wyborów również w rejonie wileńskim: Maria Rekść uzyskała poparcie 60,02 proc. wyborców. W 31-osobowej Radzie Samorządu Rejonu Wileńskiego większość mandatów zdobyła AWPL.
Rada Samorządu Rejonu Wileńskiego nadała tytuł Honorowego Obywatela Rejonu Wileńskiego przewodniczącemu Akcji Wyborczej Polaków na Litwie, europosłowi Waldemarowi Tomaszewskiemu. Decyzja została przyjęta głosami radnych AWPL.
25-lecie działalności obchodził Klub Weteranów Armii Krajowej zrzeszający byłych żołnierzy Wileńskiego i Nowogródzkiego Okręgów AK. Na spotkanie z okazji 25-lecia organizacji i 10 rocznicy rejestracji przyszło już tylko sześciu kombatantów, większość jest już na wiecznej warcie...
Ewelina Wołowiczewa z Gimnazjum im. Jana Pawła II w Wilnie zwyciężyła w XXVI Olimpiadzie Języka Polskiego na Litwie. Uroczystość ogłoszenia wyników litewskiej odsłony olimpiady polonistycznej odbyła się w Gimnazjum im. H. Sienkiewicza w Landwarowie. W kwietniu, laureatka olimpiady na Litwie, Agata Siemaszko z wileńskiej "Mickiewiczówki" zdobyła trzecie miejsce na XLV Olimpiadzie Literatury i Języka Polskiego w Warszawie.
Kwiecień
Rada Samorządu Rejonu Wileńskiego nadała tytuł Honorowego Obywatela Rejonu Wileńskiego pochodzącemu z Wileńszczyzny ks. kardynałowi Henrykowi Gulbinowiczowi.
Złoty Dzwoneczek, główną nagrodę XIX Festiwalu Teatrów Szkolnych "Wilno 2015" zdobył zespół "Tęcza" z Gimnazjum im. H. Sienkiewicza w Landwarowie. Za przedstawienie pt. "Jak Czerwony Kapturek szukał księcia" dzieci z Landwarowa otrzymały nagrodę z rąk gościa specjalnego tegorocznego festiwalu - Małżonki Prezydenta RP Anny Komorowskiej.
To był kolejny trudny rok dla szkolnictwa polskiego na Litwie, rok protestów przeciwko reorganizacji szkół. Pierwsze protesty odbyły się wiosną. Uczniowie, nauczyciele i rodzice Szkoły Średniej im. Wł. Syrokomli przyszli pod Ministerstwo Oświaty i Nauki, domagając się niezwłocznej zgody na akredytację programu kształcenia średniego.
A jednocześnie był to rok sukcesów dla poszczególnych placówek. Szkole Podstawowej w Rzeszy (rej. wileński) nadane zostało imię św. Faustyny Kowalskiej, mistyczki, stygmatyczki i wizjonerki, głosicielki kultu Miłosierdzia Bożego. W Czarnym Borze (rejon wileński) odbyła się inauguracja gimnazjum połączona z zakończeniem remontu szkoły oraz obchodami 150 rocznicy urodzin patronki. Odtąd jest to Gimnazjum im. św. Urszuli Ledóchowskiej. Status gimnazjum uzyskała również Szkoła Średnia w Trokach. Szkoła Podstawowa w Kolonii Wileńskiej, do której chodził kiedyś między innymi Tadeusz Konwicki, obchodziła 100-lecie założenia. 150-lecie uczciła polska szkoła w Niemenczynie - Gimnazjum im. K. Parczewskiego.
Maj
W Zułowie, rodzinnej miejscowości twórcy polskiej niepodległości Marszałka Józefa Piłsudskiego, odbyły się uroczystości poświęcone 80 rocznicy jego śmierci.
XVI Festiwal Piosenki Polskiej Dzieci i Młodzieży Szkolnej wygrała 12-letnia Greta Makowska, uczennica Gimnazjum im. Adama Mickiewicza w Wilnie.
Rok 2015 był rokiem Zespołu Pieśni i Tańca "Wilia": w maju zespół uczcił 100 rocznicę urodzin swej niezrównanej, niezapomnianej choreograf Zofii Gulewicz. W listopadzie "Wilia" przypomniała swój 60-letni dorobek podczas koncertu "Powróćmy do lat minionych".
XIV Zjazd ZPL na kolejną 3-letnią kadencję na stanowisko prezesa największej na Litwie polskiej organizacji społecznej wybrał Michała Mackiewicza.
Czerwiec
1 czerwca wiec w obronie polskiego szkolnictwa odbył się na placu przed siedzibą rządu. 3 czerwca w działających w Wilnie polskich szkołach nie odbyły się lekcje. W ten sposób społeczności szkolne zamanifestowały swój protest przeciwko reorganizacji szkół. Tego samego dnia minister oświaty i nauki Litwy Audronė Pitrėnienė niespodziewanie odwiedziła jedną z zagrożonych placówek - Szkołę Średnią im. Wł. Syrokomli w Wilnie. Minister dała nadzieję na pomyślne rozstrzygnięcie problemu akredytacji tej placówki. Minęło siedem miesięcy. Decyzji w sprawie "Syrokomlówki" wciąż nie ma.
Inna ubiegająca się o status gimnazjum wileńska szkoła - Szkoła Średnia im. J. Lelewela dostała od władz miasta propozycję "nie do odrzucenia": dostanie zgodę na akredytację programu kształcenia średniego, ale w zamian zmieni lokalizację i przeniesie się z większego, wyremontowanego budynku na Antokolu do mniejszego i wymagającego renowacji na Żyrmunach. W lipcu stołeczny samorząd - wbrew sprzeciwom społeczności szkolnej - podjął decyzję o "przeprowadzce". Polskie szkoły: im. Sz. Konarskiego i Lazdynai zostały zdegradowane do podstawówek. Stołeczne władze nie uwzględniły przyjętej przez sejm poprawki do artykułu 41 Ustawy o oświacie, na mocy której ostateczny termin wdrożenia nowego systemu edukacji przesunięty został o dwa lata, tj. do 1 września 2017 roku.
Były pikiety przed pałacem prezydenckim, przed siedzibą samorządu stołecznego, przed Ministerstwem Sprawiedliwości, kolejny "strajk pustych ławek" odbył się 2 września. Sprawa reorganizacji szkół trafiła do sądu. Sądy kolejnych instancji stawały raz po stronie społeczności szkolnych, raz po stronie stołecznego samorządu. Absurd prawny sięgnął zenitu na dzień przed rozpoczęciem nowego roku szkolnego: dyrekcja Szkoły Średniej im. Sz. Konarskiego dowiedziała się, że nie będzie miała klas 11 i 12. 1 września podczas uroczystego apelu uczniowie dowiedzieli się, że już nie są uczniami swojej szkoły.
Absolwent Szkoły Średniej im. Wł. Syrokomli, wspierany przez Europejską Fundację Praw Człowieka, zaskarżył w sądzie wyniki egzaminu państwowego z języka litewskiego, który zdawał w 2014 r. Do sądu zgłosili się również absolwenci dwóch innych polskich szkół - Gimnazjum im. Jana Pawła II i Szkoły Średniej im. Wł. Syrokomli.
Lipiec
Polonez na 26 par na placu Ratuszowym - tego jeszcze w Wilnie nie było! A w taki właśnie sposób 59 promocja Gimnazjum im. Adama Mickiewicza w Wilnie uczciła zakończenie szkoły.
Dyskusje trwały od odzyskania przez Litwę niepodległości. W lipcu 2015 r. stało się: z Zielonego Mostu zniknęły rzeźby z okresu sowieckiego przedstawiające robotników, kołchoźników, żołnierzy i młodzież akademicką.
Czy istnieją rowery bez pedałów? Nad tym pytaniem głowili się obrońcy praw człowieka, specjaliści ds. praw równouprawnienia. A zaczęło się od tego, że podczas tradycyjnego zlotu turystycznego AWPL-ZPL niektórzy uczestnicy założyli koszulki z dwuznacznym napisem: "WILNO - na rowerach bez pedałów"...
Sierpień
Litewskie Centrum Jakości Studiów wydało oficjalną zgodę na urochomienie na Wydziale Ekonomiczno-Informatycznym w Wilnie Uniwersytetu w Białymstoku nowego kierunku - europeistyka.
Urząd Stanu Cywilnego Miasta Wilna wystawił akt ślubu, w którym nazwisko obywatelki Litwy zostało zapisane z użyciem litery "w", zgodnie z zapisem nazwiska jej męża, obywatela Belgii. Był to pierwszy taki przypadek w Wilnie. Co prawda, nie z dobrej woli urzędników - po prostu musieli wykonać decyzję sądu.
Mnożyły się projekty ustawy o pisowni nielitewskich nazwisk. Do dwóch alternatywnych, już wcześniej złożonych przez socjaldemokratów i konserwatystów dołączony został trzeci, obywatelski.
Wrzesień
Dominikanie, którzy obchodzili w 2015 roku 800-lecie swojego zakonu, sprawili Wilnu piękny prezent: składający się z 61 mniejszych i większych dzwonów karylion w kościele św.św. Filipa i Jakuba. Premiera karylionu odbyła się 6 września: zabrzmiał skomponowany specjalnie na tę okazję utwór.
W Solecznikach i Trokach odsłonięte zostały pomniki św. Jana Pawła II - dar motocyklistów należących do Stowarzyszenia Międzynarodowy Motocyklowy Rajd Katyński.
Ważnym wydarzeniem było niewątliwie uroczyste otwarcie odrestaurowanego pałacu Balińskich w Jaszunach. Dawna posiadłość Balińskich i Śniadeckich odtąd funkcjonuje jako obiekt turystyczno-edukacyjno-kulturalny.
Były pikiety przed pałacem prezydenckim, przed siedzibą samorządu stołecznego, przed Ministerstwem Sprawiedliwości, kolejny "strajk pustych ławek" odbył się 2 września. Sprawa reorganizacji szkół trafiła do sądu. Sądy kolejnych instancji stawały raz po stronie społeczności szkolnych, raz po stronie stołecznego samorządu. Absurd prawny sięgnął zenitu na dzień przed rozpoczęciem nowego roku szkolnego: dyrekcja Szkoły Średniej im. Sz. Konarskiego dowiedziała się, że nie będzie miała klas 11 i 12. 1 września podczas uroczystego apelu uczniowie dowiedzieli się, że już nie są uczniami swojej szkoły.
Absolwent Szkoły Średniej im. Wł. Syrokomli, wspierany przez Europejską Fundację Praw Człowieka, zaskarżył w sądzie wyniki egzaminu państwowego z języka litewskiego, który zdawał w 2014 r. Do sądu zgłosili się również absolwenci dwóch innych polskich szkół - Gimnazjum im. Jana Pawła II i Szkoły Średniej im. Wł. Syrokomli.
Lipiec
Polonez na 26 par na placu Ratuszowym - tego jeszcze w Wilnie nie było! A w taki właśnie sposób 59 promocja Gimnazjum im. Adama Mickiewicza w Wilnie uczciła zakończenie szkoły.
Dyskusje trwały od odzyskania przez Litwę niepodległości. W lipcu 2015 r. stało się: z Zielonego Mostu zniknęły rzeźby z okresu sowieckiego przedstawiające robotników, kołchoźników, żołnierzy i młodzież akademicką.
Czy istnieją rowery bez pedałów? Nad tym pytaniem głowili się obrońcy praw człowieka, specjaliści ds. praw równouprawnienia. A zaczęło się od tego, że podczas tradycyjnego zlotu turystycznego AWPL-ZPL niektórzy uczestnicy założyli koszulki z dwuznacznym napisem: "WILNO - na rowerach bez pedałów"...
Sierpień
Litewskie Centrum Jakości Studiów wydało oficjalną zgodę na urochomienie na Wydziale Ekonomiczno-Informatycznym w Wilnie Uniwersytetu w Białymstoku nowego kierunku - europeistyka.
Urząd Stanu Cywilnego Miasta Wilna wystawił akt ślubu, w którym nazwisko obywatelki Litwy zostało zapisane z użyciem litery "w", zgodnie z zapisem nazwiska jej męża, obywatela Belgii. Był to pierwszy taki przypadek w Wilnie. Co prawda, nie z dobrej woli urzędników - po prostu musieli wykonać decyzję sądu.
Mnożyły się projekty ustawy o pisowni nielitewskich nazwisk. Do dwóch alternatywnych, już wcześniej złożonych przez socjaldemokratów i konserwatystów dołączony został trzeci, obywatelski.
Wrzesień
Dominikanie, którzy obchodzili w 2015 roku 800-lecie swojego zakonu, sprawili Wilnu piękny prezent: składający się z 61 mniejszych i większych dzwonów karylion w kościele św.św. Filipa i Jakuba. Premiera karylionu odbyła się 6 września: zabrzmiał skomponowany specjalnie na tę okazję utwór.
W Solecznikach i Trokach odsłonięte zostały pomniki św. Jana Pawła II - dar motocyklistów należących do Stowarzyszenia Międzynarodowy Motocyklowy Rajd Katyński.
Ważnym wydarzeniem było niewątliwie uroczyste otwarcie odrestaurowanego pałacu Balińskich w Jaszunach. Dawna posiadłość Balińskich i Śniadeckich odtąd funkcjonuje jako obiekt turystyczno-edukacyjno-kulturalny.
Jesień przyniosła kolejne nieprzychylne wobec szkolnictwa mniejszości narodowych decyzje. Polski pion został zlikwidowany w Szkole Średniej w Jerozolimce. Rozpoczęła się nowa fala protestów: 1 września odbyła się kolejna pikieta społeczności Szkoły Średniej im. J. Lelewela przed stołecznym samorządem, 16 października - wiec na placu Kudirki przed gmachem rządu. O problemach polskich szkół w litewskim resorcie oświaty rozmawiała podczas wizyty w Wilnie Ewa Dudek, podsekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej RP. Sądy dalej zajmowały się skargami w sprawie reorganizacji szkół. "Popisał się" były szef litewskiego Departamentu Bezpieczeństwa Państwa Gediminas Grina, który publicznie podzielił się swoją opinią na temat szkół mniejszości narodowych, mówiąc, że są one "edukacyjnymi gettami", dlatego w ogóle nie powinny istnieć.
25-lecie działalności obchodziło Polskie Stowarzyszenie Medyczne na Litwie, które z tej okazji zaprosiło na konferencję naukową członków Federacji Polonijnych Organizacji Medycznych ze Stanów Zjednoczonych, Anglii, Szwecji, Niemiec i innych państw oraz lekarzy i historyków z Polski.
Październik
Po raz 21 rozstrzygnięty został konkurs "Najlepsza szkoła, najlepszy nauczyciel". Najlepsze placówki w roku szkolnym 2014/2015 to: Gimnazjum im. J.I. Kraszewskiego w Wilnie, Gimnazjum im. K. Parczewskiego w Niemenczynie, Gimnazjum im. ks. J. Obrembskiego w Mejszagole i Gimnazjum im. M. Balińskiego w Jaszunach.
Listopad
1 listopada na wileńskiej Rossie zapłonęło ponad 10 tys. zniczy. Tegoroczna akcja "Światełko dla Rossy" była rekordowa. Znicze były zbierane w Wilnie oraz w różnych miejscowościach Wileńszczyzny, w szkołach, w Domu Kultury Polskiej. A podczas kwesty zorganizowanej z inicjatywy Polskiego Stowarzyszenia Medycznego na Litwie na cmentarzach w różnych miejscowościach Wileńszczyzny zebranych zostało blisko 5 tys. euro.
Wydarzeniem, które poruszyło opinię publiczną, było tematem numer jeden w sieciach społecznościowych i omal nie doprowadziło do dymisji ministra spraw wewnętrznych była akcja "biegnij, Mołotkow, biegnij", czyli policyjny pościg za aresztantem, który, choć skuty kajdankami, zbiegł z policyjnego radiowozu, zabierając ze sobą karabinek Kałasznikowa. Z Kałasznikowem pod pachą trolejbusem najspokojniej na świecie pojechał sobie do domu. Zbieg został zatrzymany, minister został na stanowisku, a policja zrezygnowała z karabinków Kałasznikowa.
Grudzień
8 grudnia, w dniu rozpoczęcia Roku Miłosierdzia, odbyła się premiera polsko-litewskiej wersji hymnu XXXI Światowych Dni Młodzieży "Błogosławieni miłosierni". W jej powstanie była zaangażowana młodzież wileńska: Polacy i Litwini.
Przebywający w Wilnie z jednodniową wizytą wiceprezes Rady Ministrów RP Mateusz Morawiecki spotkał się z przedstawicielami społeczności polskiej: przewodniczącym AWPL, posłem do Parlamentu Europejskiego Waldemarem Tomaszewskim i sygnatariuszem Aktu Niepodległości Litwy, Czesławem Okińczycem. Tematem rozmowy były relacje polsko-litewskie. A sam fakt "doboru" reprezentantów społeczności sygnałem, że w Macierzy zdają sobie sprawę z tego, iż hasło "W jedności sila" już się zdezaktualizowało...
Uroczystość z okazji 25-lecia działalności zorganizowało Stowarzyszenie Nauczycieli Szkół Polskich na Litwie "Macierz Szkolna". Jubileusze obchodziły działające w Wilnie polskie teatry amatorskie. Polski Teatr w Wilnie z okazji 50-lecia działalności przypomniał swój pierwszy spektakl - wystawioną w 1965 roku komedię Aleksandra Fredry "Damy i huzary". Polskie Studio Teatralne przygotowało premierowe spektakle ("Pieszo" wg Sławomira Mrożka, "Próba kabaretu. Raz jeszcze Osiecka"), a w listopadzie zaprosiło widzów na VI Międzynarodowy Festiwal Teatralny "Wileńskie Spotkania Sceny Polskiej". 20-lecie działalności uczcił Dziecięco-Młodzieżowy Zespół "Sto Uśmiechów" z Gimnazjum im. A. Mickiewicza w Wilnie.
Rok kończy pozytywne wydarzenie: Pogoń i Orzeł Biały, czyli Litwin Benediktas Vanagas i Polak Sebastian Rozwadowski wspólnie wyruszyli na Rajd Dakar 2016 jako ambasadorowie wileńskiego Hospicjum bł. Michała Sopoćki. Ten wspólny start w wyścigu, gdzie liczy się praca zespołowa, wzajemne zaufanie i otwartość komunikacji daje nadzieję...
Udanego Nowego Roku!
Na podstawie: Inf.wł.
