Nagrody Forum Współpracy i Dialogu Polska-Litwa przyznane po raz drugi
W liście odczytanym podczas uroczystości przez prezesa Kancelarii Rady Ministrów Michała Dworczyka premier Mateusz Morawiecki podkreślił, że wysiłek dzisiejszych laureatów wpisuje się w politykę dialogu Polski i Litwy. Nasze państwa łączą nie tylko wspólna historia oraz dziedzictwo, lecz także wspólne patrzenie w przyszłość. Premier wskazał, że nasi przodkowie działali w ramach unii lubelskiej, my współcześnie działamy również w ramach unii – Europejskiej.
Nagrody Forum wręczono w trzech kategoriach.
Prof. Alfredasowi Bumblauskasowi przyznano nagrodę w kategorii „Historia” za wybitny wkład w dialog pomiędzy historykami polskimi i litewskimi oraz za popularyzację historii Polski na Litwie i Litwy w Polsce. Laureat jest wybitnym popularyzatorem historii, profesorem Uniwersytetu Wileńskiego, uczniem prof. Edvardasa Gudavičiusa. Opublikował wiele prac w języku polskim, m.in. „Wielkie Księstwo Litewskie. Wspólna historia, podzielona pamięć”.
Prof. Andrzej Zakrzewski w laudacji mówił, że A. Bumblauskas wywodzi się z dobrej litewskiej szkoły historycznej. „W swojej twórczości odwoływał się do Wielkiego Księstwa Litewskiego. Chciał je przywrócić Litwie. Współpracował ze spadkobiercami tego państwa. Wskazał pewną historyczną amnezję dotyczącą Wielkiego Księstwa Litewskiego i swoją pracą «Wielkie Księstwo Litewskie. Wspólna historia, podzielona pamięć» starał się tę amnezję leczyć” – zaznaczył.
Zdaniem A. Bumblauskasa, polscy i litewscy historycy powinni walczyć dalej ze stereotypami: „Boję się powiedzieć, gdzie tej głupoty jest więcej, ale chyba po stronie Litwy. Tam jest jeszcze wiele pracy do wykonania. Do tej pory Jagiełło jest osądzany jako zdrajca Litwy. Bardzo trudno udowodnić, że bez Jagiełły nie byłoby bitwy pod Grunwaldem, a bez tej bitwy nie byłoby litewskiego języka, bo nie byłoby państwa litewskiego. Wówczas inne byłyby losy historii. Po to jest potrzebny dialog między historykami Litwy i Polski. Bardzo cieszę się, że wśród polskich historyków zajmujących się historią Litwy widać ducha Jerzego Giedroycia, bo to napawa optymizmem” – podkreślił.
Kornelijusowi Platelisowi nagrodę w kategorii „Literatura” przyznano za całokształt dorobku literackiego i translatorskiego, w tym w szczególności – za tłumaczenia na język litewski dzieł Czesława Miłosza, Wisławy Szymborskiej i Juliusza Słowackiego. Przypomnijmy, w ubiegłym roku w Polsce ukazał się zbiór poezji K. Platelisa „Oda na pękniętą wazę” („Odė suskilusiai vazai”). Książkę przetłumaczyli attaché ds. kultury Ambasady Republiki Litewskiej w Rzeczypospolitej Polskiej Rasa Rimickaitė oraz jeden z najlepszych tłumaczy polski, prezes Polskiego PEN Clubu Adam Pomorski.
K. Platelis był m.in. prezesem litewskiego PEN Clubu oraz inicjatorem spotkań polskich i litewskich literatów w celi Konrada w Wilnie. Od 1990 r. kieruje festiwalem literackim „Jesień poetów” w Druskiennikach.
„Czuję się przede wszystkim poetą [...]. Jest to moja główna praca. Poezja jest osobistą sprawą, kontaktuje z prywatnymi ludźmi. Może również wnieść wkład w stosunki między ludźmi” – powiedział K. Platelis w czasie gali.
Nagroda Forum Współpracy i Dialogu Polska-Litwa, fot. Muzeum Historii Polski/M. Bodnar
Spółce Kauno tiltai przyznano nagrodę w kategorii „Biznes” za aktywność w budowie świadomej odpowiedzialności biznesu, szczególnie zaś – za budowę pozytywnych litewsko-polskich relacji biznesowych. Spółka wespół z partnerami przed ponad 10 laty powołała konsorcjum „Tiltra”, skutecznie działające w Polsce i realizujące projekty międzynarodowe – budowy i rekonstrukcji dróg i mostów w tym kraju, poprawy warunków dla przewoźników.
Jednym z partnerów wydarzenia było Muzeum Historii Polski. Robert Kostro, dyrektor MHP, podkreśla, że kierowana przez niego placówka, a także środowisko historyczne w ogóle, zaangażowało się już kilka lat temu w proces dialogu i współpracy z Litwą. „W naturalny sposób interesujemy się tym dziedzictwem, ponieważ historia łączy Polaków i Litwinów. Oczywiście można też powiedzieć, że ta historia nas dzieli. W 1918 r., kiedy odzyskiwaliśmy niepodległość, również Litwa utworzyła swoje własne, niepodległe państwo. Te dwa państwa przez pewien czas pozostawały w konflikcie, np. o Wileńszczyznę i o samo Wilno. Na szczęście dzisiaj jesteśmy w takiej sytuacji, że możemy znowu współpracować, coraz częściej też udaje się nam wspólnie patrzeć na historię, niezależnie od tego, czy jest to unia lubelska, czy Konstytucja 3 maja, a nawet są przebłyski zainteresowania po stronie litewskiej takimi postaciami, które są dla niej bardzo trudne, jak np. Józef Piłsudski” – powiedział.
R. Kostro wskazał, że MHP inicjowało kilka projektów dotyczących polsko-litewskiej historii. Jednym z najważniejszych tego typu wydarzeń była wspólna konferencja „Dialog kultur pamięci w regionie ULB”, która odbyła się w Warszawie i Wilnie. Innym ważnym projektem stała się duża wystawa „Pod wspólnym niebem”. We współpracy z MHP został też wydany zbiór tekstów A. Bumblauskasa.
Nagrody Forum Współpracy i Dialogu Polska-Litwa, fot. Muzeum Historii Polski/M. Bodnar
Wyboru laureatów dokonała kapituła w składzie: prezes Zarządu Forum Współpracy i Dialogu Polska-Litwa dr Adolf Juzwenko (dyrektor Zakładu Narodowego im. Ossolińskich), wiceprezesi prof. Leszek Zasztowt (Studium Europy Wschodniej UW) i dr Adam Pomorski (prezes PEN Club) oraz członkowie Zarządu prof. Anna Nasiłowska (prezes Stowarzyszenia Pisarzy Polskich), prof. Michał Kopczyński (Muzeum Historii Polski/Instytut Historyczny UW), Robert Kostro (dyrektor Muzeum Historii Polski) i Marcin Wakar (Studium Europy Wschodniej UW).
Stowarzyszenie Forum Współpracy i Dialogu Polska-Litwa powstało w maju 2012 r. z myślą o rozwoju relacji polsko-litewskich. Jego członkami jest kilkadziesiąt osób o uznanym dorobku w dziedzinie nauki i kultury.
Celem Forum jest m.in. realizacja projektów współpracy dotyczących życia publicznego, w tym w dziedzinie wzajemnego poznania historii i kultury obu państw i narodów.
Partnerem Forum po stronie litewskiej jest bliźniacza organizacja – Forum Dialogu i Współpracy im. Jerzego Giedroycia (Jerzy Giedroyć dialogo ir bendradarbiavimo forumas).
Pierwszym prezesem Forum był prof. Henryk Samsonowicz, dziś funkcję tę pełni dr Adolf Juzwenko − dyrektor Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Laureatami pierwszej edycji nagrody (w 2015 r.) byli poeta Tomas Venclova i były prezydent Republiki Litewskiej Valdas Adamkus.
Analogiczne nagrody dla Polaków przyznaje litewskie Forum im. Giedroycia. W 2018 r. uhonorowało ono pośmiertnie prezydenta Lecha Kaczyńskiego, ponadto w dziedzinie historii nagrodę otrzymał prof. Henryk Samsonowicz oraz w dziedzinie relacji gospodarczych firma Orlen Lietuva. Pośmiertną nagrodę dla prezydenta Lecha Kaczyńskiego w imieniu rodziny odebrał wówczas szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów RP − Michał Dworczyk.
Partnerami Forum w organizacji gali wręczenia nagród byli: Fundacja Orlen, Fundacja PZU, Muzeum Historii Polski, Studium Europy Wschodniej UW, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Stowarzyszenie Przyjaciół Muzeum Historii Polski oraz PEN Club.
Na podstawie: ELTA, PAP, forumpolskalitwa.wordpress.com
