Gość

Polacy na Litwie, podobnie jak na Białorusi czy Ukrainie, podkreślają, że nie są Polonią, bo z Polski nie wyjeżdżali, ale to Polska odeszła. Oficjalne święto więc, ustanowione w Polsce, ale dedykowane rodakom na świecie, określono mianem Dnia Polonii i Polaków za Granicą. Z inicjatywy Stowarzyszenia "Wspólnota Polska" i Związku Polaków na Litwie właśnie w Wilnie spotkali się Polacy ze wszystkich stron świata: przedstawiciele najstarszych potężnych Polonii z tradycjami (USA, Kanada, Brazylia), rodaków z Europy Zachodniej (Niemcy), Północnej (Szwecja) i Wschodniej (Ukraina), a także "Polonii" z Rosji - w cudzysłowie, bo określenie "Polonia" w tym wypadku także nie pasuje: większość nich nie wyjechała do Rosji "za chlebem", lecz została wywieziona. W wileńskim Domu Kultury Polskiej rozmawiano o sprawach, które nas łączą i dzielą, o wspólnych wyzwaniach i zadaniach, o współpracy i solidarności - w nowym wymiarze. Wrażeniami z Wileńszczyzny - z II Dni Kultury Polskiej i przygotowań do IV Światowego Zjazdu Polonii - podzieliła się z "Wilnoteką" wiceprezes Kongresu Polonii Amerykańskiej Bożena Kamiński oraz prezes Europejskiej Unii Wspólnot Polonijnych Tadeusz A. Pilat.

Wyniki wyborów sejmowych w Polsce pozwalają przypuszczać, że polityka III Rzeczypospolitej wobec Litwy i Polaków na Litwie niewiele się zmieni. Główni architekci tej polityki - prezydent Bronisław Komorowski, premier Donald Tusk i szef dyplomacji Radosław Sikorski - raczej będą kontynuowali zbudowaną przez nich linię "chłodnego oczekiwania", uzależniającą relacje Warszawa-Wilno od relacji władze Litwy-społeczność polska na Wileńszczyźnie. Ta postawa odzwierciedla zresztą nastroje całej polskiej sceny politycznej - być może prawica, której nie udało się odzyskać władzy, byłaby bardziej kategoryczna, a lewica, która doznała porażki, bardziej pojednawcza, ale dziś nawet od Palikota trudno oczekiwać wylewnego bratania się z Litwinami (jeśli jego stosunek do mniejszości jest konsekwentny, bez podziału na te seksualne i narodowościowe…).

"Wyciąganie polsko-litewskiego konfliktu na poziom Unii Europejskiej nie jest dobrym pomysłem, ale takie rozwiązanie jest możliwe" - powiedział w Strasburgu "Wilnotece" i grupie innych polskich dziennikarzy z Wilna Jerzy Buzek, przewodniczący Parlamentu Europejskiego. Czterdziestu pięciu europosłów z kilkunastu frakcji złożyło w Parlamencie Europejskim zapytanie i projekt rezolucji w sprawie łamania praw polskiej mniejszości na Litwie. Prawdopodobnie już wkrótce (być może nawet w październiku) zapadnie decyzja, czy postulaty dotyczące szkolnictwa i innych problemów litewskich Polaków zostaną wciągnięte do programu sesji plenarnej i trafią pod obrady Europarlamentu. Tę decyzję podejmie Konferencja Przewodniczących Parlamentu Europejskiego, do której należą szefowie wszystkich frakcji.

17 września 1939 roku Armia Czerwona, bez wypowiedzenia wojny, zaatakowała Polskę. W książce „Agresja sowiecka 17 września 1939 roku na Kresach Wschodnich i Lubelszczyźnie”, wydanej pod redakcją Tomasza Rodziewicza, opisano losy Wilna w 1939 roku.

„Nic z tego nie będzie” - pomyślałam po rozmowie z premierem Litwy Andriusem Kubiliusem w dniu dwudziestej rocznicy nawiązania stosunków dyplomatycznych między Polską a Litwą i w dzień po wizycie premiera Polski Donalda Tuska, kiedy to hucznie oznajmiono powołanie komisji do spraw oświaty. Pomyślałam jeszcze: „Dobry Panie…, obym się myliła!”.

Adam Zagajewski, jeden z najbardziej znanych współczesnych polskich poetów, którego wiersze, tłumaczone na inne języki, od dawna czyta się w wielu krajach świata. Zagajewski jest zdobywcą wielu prestiżowych nagród, w roku 2010 nazywano go „żelaznym” kandydatem do literackiej Nagrody Nobla. Podczas spotkania z mieszkańcami Wilna w Instytucie Polskim w Wilnie poeta pozostał skromny, otwarty na pytania publiczności, z wielkim sentymentem wspominał Lwów.

W sobotę, 18 czerwca 2011 roku, odbyły się pikiety protestacyjne w obronie Polaków na Litwie, jednocześnie w Wilnie, w Warszawie i kilku miastach Stanów Zjednoczonych: w Waszyngtonie, Chicago i Phoenix. "Jesteśmy z Wami" - podkreślali organizatorzy pikiet w Warszawie i za oceanem. Pikiety w Stanach Zjednoczonych nie były jakieś wyjątkowo tłumne, ale w USA temat dyskryminacji Polaków na Litwie stał się znany zupełnie niedawno. A sam fakt, że rodacy w USA organizują pikiety, piszą transparenty, znajdują czas na zgłębianie tematu, jest niezwykle budujący. Docenili to wilnianie, którzy parokrotnie podczas pikiety pod ambasadą amerykańską w Wilnie gromkimi i wdzięcznymi brawami nagrodzili uczestników pikiety w Warszawie i Stanach Zjednoczonych. Uczestnicy zgromadzili się pod konsulatem Litwy w Chicago, położonym w samym sercu tego miasta. Nieco później dojechała 12-osobowa grupa motocyklistów, uczestników między innymi Rajdu Katyńskiego. Tym ludziom problemy Polaków na Wileńszczyźnie są wyjątkowo dobrze znane, bo co roku trasa Rajdu Katyńskiego przebiega przez Litwę. Uczestnicy spotykają się z Polakami na Litwie, odwiedzają polskie szkoły i parafie. Polacy w Stanach są zdeterminowani, zapowiadają dalsze wsparcie, planują kolejne akcje od razu po wakacjach, a przede wszystkim ślą rodakom na Litwie serdeczne wyrazy wsparcia i gorące pozdrowienia.

W sobotę, 18 czerwca 2011 roku, odbyły się pikiety protestacyjne w obronie Polaków na Litwie, jednocześnie w Wilnie, w Warszawie i kilku miastach Stanów Zjednoczonych Ameryki: w Waszyngtonie, Chicago i Phoenix. W Warszawie protest przeciw dyskryminacji Polaków na Litwie zorganizowało Stowarzyszenie Memoriae Fidelis oraz Federacja Organizacji Kresowych. Jest to już kolejna pikieta organizowana przez te środowiska w Warszawie i pierwsza wspólna w ramach akcji łączonych pikiet w Wilnie, Warszawie i Stanach Zjednoczonych.

Obchody Roku Czesława Miłosza przejawiają się między innymi wielością imprez poświęconych poecie i jego twórczości. Coraz trudniej w tym gąszczu różnorodnych atrakcji wyłowić coś naprawdę cennego i dobrego. Kolejną "miłoszowską" propozycją dla Wilniuków był gościnny występ znanego polskiego aktora Jerzego Zelnika, który recytował wiersze noblisty. Jak się okazało, była to o propozycja wyjątkowa.