maj
Witold Pilecki - rotmistrz kawalerii Wojska Polskiego, współzałożyciel Tajnej Armii Polskiej, żołnierz Armii Krajowej, więzień i organizator ruchu oporu w Auschwitz-Birkenau, autor pierwszych na świecie raportów o Holokauście, tzw. Raportów Pileckiego. Urodził się 13 maja 1901 r. w północnej Rosji, dokąd rodzina Pileckich została przesiedlona przez władze rosyjskie w ramach represji za udział w powstaniu styczniowym. Od 1910 r. Pileccy mieszkali w Wilnie. Od 1914 r. W. Pilecki należał do zakazanego przez władze rosyjskie harcerstwa, był drużynowym VIII drużyny im. Adama Mickiewicza w Wilnie. W latach 1918-1921 służył w Wojsku Polskim, walczył podczas wojny z bolszewikami, brał udział w wyzwalaniu Wilna. Dwukrotnie odznaczony Krzyżem Walecznych walczył w kampanii wrześniowej jako dowódca plutonu w szwadronie kawalerii dywizyjnej 19 Dywizji Piechoty Armii Prusy. 17 października 1939 r. rozwiązał swój pluton i przeszedł do konspiracji. Początkowo pełnił funkcję szefa sztabu, następnie inspektora głównego. W 1940 r. Pilecki przedstawił swoim przełożonym plan przedostania się do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz, w celu zebrania od wewnątrz informacji wywiadowczych na temat jego funkcjonowania i zorganizowania ruchu oporu. Z jego polecenia i za jego pomocą dokonano najbardziej spektakularnych ucieczek w historii Auschwitz. W nocy z 26 na 27 kwietnia 1943 r. Pilecki wraz z dwoma współwięźniami zdołał uciec z obozu. W latach 1944-1945 przebywał w niewoli niemieckiej w stalagu 344 Lamsdorf. Jesienią 1945 r. zorganizował siatkę wywiadowczą i rozpoczął zbieranie informacji wywiadowczych o sytuacji w Polsce, w tym o żołnierzach AK, którzy byli więzieni w obozach NKWD i deportowani przez Sowietów na Syberię. 8 maja 1947 r. Pilecki został aresztowany. W areszcie był torturowany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa. W trakcie ostatniego widzenia z żoną wyznał: „Oświęcim to była igraszka”. Ostatecznie został oskarżony o działalność wywiadowczą na rzecz rządu RP na emigracji. 15 maja 1948 r. rotmistrz został skazany na karę śmierci i wkrótce stracony. Wyrok wykonano w więzieniu mokotowskim na Rakowieckiej przez strzał w tył głowy. Wykonawcą wyroku był Piotr Śmietański, zwany „katem z Mokotowa”. Miejsce pochówku Pileckiego jest nieznane, grabarze z UB zakopali zwłoki prawdopodobnie na wysypisku śmieci lub Kwaterze na Łączce, gdzie potajemnie chowano ofiary UB. Unieważnienie wyroku w sprawie Witolda Pileckiego nastąpiło 1 października 1990 r. W 1995 r. Witold Pilecki odznaczony został pośmiertnie Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, w 2006 r. prezydent Polski Lech Kaczyński przyznał mu pośmiertnie Order Orła Białego.