Blogi

Po co więc cała ta szopka? Otóż wbrew pozorom, komisja była potrzebna o wiele bardziej stronie litewskiej niż polskiej. Strona litewska już bez końcowego wyniku odtrąbiła powodzenie i satysfakcję z przebiegu prac komisji. Jeżeli kogoś to zdziwiło to wyłącznie stronę Polską.

Stronie litewskiej taki zabieg „komisyjny” jako zręczny manewr public relations bardzo się przydał. Posiadła ona idealny argument, że rozmawiać chciała i się starała, ale to z winy Polaków (jednych i drugich) nie doszło do przyjęcia kompromisu. Kompromisu w wersji litewskiej, który nie zakładał wprowadzenia jakichkolwiek znaczących zmian rozwiązujących problem. Od dziś może funkcjonować pojęcie tzw. „litewskiego kompromisu” – jako rozwiązania, które zakłada brak zmian od sytuacji wyjściowej, do której została rozpoczęta dyskusja.
Podstawowym zadaniem komisji było zajmowanie się mniejszością polską na Litwie (bo to Polacy na Litwie są niezadowoleni), ale dzięki komisji mogliśmy poznać również problemy mniejszości litewskiej w Polsce. Okazało się, że Litwini chcą podręczników po litewsku oraz pozbycia się irytujących błędów, które notorycznie pojawiają się w zadaniach egzaminacyjnych na maturze, przygotowywanych przez MEN w Polsce. Jak to wypada w porównaniu z tym o co postulowała mniejszość polska? Porównajcie sami. Wiadomo jednak, że mniejszość litewska gotowa sama sobie uciąć rękę tylko po to, aby dać władzom na Litwie pretekst do „wyrównania stanu” i poskromienie mniejszości polskiej na Litwie. To dopiero dewiacja patriotyzmu!

Strona polska też komisji chciała, bo w cywilizowanym świecie, nie ma innej możliwości niż dialog. Polacy nie wiedzieli jednak, że Litwa na razie zna tylko pojęcie „monolog”, zaś „dialog” na razie pozostaje pojęciem jeszcze nieodkrytym. Strona litewska celem komisji zrobiła nie dyskusję nad zmianami, ale jednostronny monolog w postaci oświadczeń o zaletach i dobrodziejstwach przyszłej ustawy w trosce o polską mniejszość na Litwie.

Sama konstrukcja komisji jest dość kuriozalna. Dwustronną komisję powołały Polska i Litwa, a wiec Polacy kontra Litwini. Jednak Litwę „reprezentowali” też Polacy mieszkający na Litwie, którzy byli w opozycji do tej samej strony litewskiej, którą reprezentowali. Oj, dostanie się Polakom na Litwie za kolejny przejaw nielojalności w stosunku swojej ojczyzny. Przecież w tej komisji Polacy na Litwie nie zgadzali się na działania rządu litewskiego, Polska zaś postulowała właściwie o to, o co wnosiła mniejszość polska.

Sam fakt powołania międzynarodowej komisji dotyczącej wewnętrznej ustawy litewskiej, obejmującej przecież jedynie obywateli litewskich, jest dziwactwem. Z jakiego niby powodu Litwini powinni konsultować swoje przyjmowane ustawy z sąsiednim krajem. Zatem była to „dobra wola i przychylność” litewska – tylko dlaczego okazana względem Polski, a nie swoich obywateli wszystkich mniejszości? Sama komisja została wymuszona strajkami mniejszości polskiej, za co w przyszłości bez wątpienia mniejszość polska zostanie nie raz rozliczona. Tak, jak nigdy nie zostanie ani wybaczone, ani zapomniane, że kiedyś Polacy w ważnym momencie wstrzymali się od głosu.

Taka komisja winna była powstać wewnątrz Litwy, bez udziału Polski, zyskaliby i Litwini, którzy podeszliby do problemu rozsądnie i spokojnie, ale i Polacy na Litwie, którzy zostaliby potraktowani poważnie, z należnym szacunkiem. Zresztą w takiej komisji powinni zasiadać przedstawiciele każdej mniejszości na Litwie, która posiada przynajmniej jedną szkołę na Litwie, z językiem wykładowym innym niż litewski. W świat poszedłby komunikat, że Litwa rozwiązuje sprawy dla mniejszości razem z nimi, a nie bez nich. Skoro rząd pogardliwie zignorował mniejszości, to rządowe „opowieści” o chęci zawarcia kompromisu i obopólnej korzyści brzmią nader fałszywie.

Strona litewska nie uważała, iż powinna powoływać jakiekolwiek komisje czy grupy robocze z mniejszościami, pokazując, że ich zdanie ma gdzieś. Obecnie zaś można słyszeć, że strona litewska nie była świadoma i nie zna(!) opinii mniejszości polskiej co do przedmiotowej ustawy, gdyż takowe nie były przedstawiane(!). Takie oświadczenia pogrążają i kompromitują rząd, który wolał ignorować zebrane podpisy rodziców, protesty, strajki, uważając taką formę przedstawiania swoich żądań za obrażające rząd i państwo.

Co by było gdyby strona litewska przystała na żądanie Polaków powrotu do sytuacji sprzed zmianami? Jeśli poprzednia ustawa pozostałaby w mocy na jeszcze 10-20 lat, to pewne, że Polacy i inne mniejszości zasymilowałyby się (jak woli strona Litewska – zintegrowaliby się) o wiele szybciej, bez przymusu, z własnej woli, z rozsądku, bez cienia nienawiści i pogardy, która teraz zagościła po obu stronach. Przy takim „niepogarszającym” stanie szkolnictwa Litwa wygrałaby o wiele więcej, zyskałaby przychylność mniejszości lokalnych, względy „dużego sąsiada”, a te zaowocowałyby coraz lepszymi stosunkami, co jest nie bez znaczenia przy właśnie różnego rodzaju międzynarodowej współpracy stałej lub przy doraźnych projektach w UE.

Polska w komisji nie mogła zrobić nic poza doradzaniem, opiniowaniem, proszeniem, przekonywaniem. To jasne jak słońce dla wszystkich, że sytuację mogła i może zmienić jedynie strona litewska. Strona litewska też o tym dokładnie wie, ale chyba nie mogła przepuścić okazji by nie okazać wyższości i arogancji w względem Polski, w końcu mało jest takich okazji, jeśli w ogóle. Strona litewska nie musiała być bezczelna i arogancka w swej głuchocie na argumenty polskie lub mniejszości polskiej, ale wyraźnie było widać, że dobrze się z tym czują litewscy przedstawiciele.

Gdy Polska zarzuca Litwie dyskryminacyjny charakter ustawy litewskiej, Litwa rzuca w twarz Polsce, że to jest dokładnie taka sama ustawa jaką Polska stosuje do litewskiej mniejszości u siebie. Jednak jak zwykle jest to wybiórcze porównanie, bo jeśli się przyjrzeć dokładnie, to kilkanaście ważnych aspektów związanych z oświatą w Polsce jest na korzyść litewskiej mniejszości – na Litwie odwrotnie. O tym strona litewska milczy, media i dziennikarze też, bo to front narodowy w imię strategicznego interesu litewskiego. A jeżeli wspomnieć o innych prawach mniejszości (pozaświatowych), to Litwa jest daleko od europejskich standardów, choćby nawet tych przestrzeganych w Polsce. Ale o tym też sza, w imię interesu narodowego! Tu wcale nie musi działać sprawiedliwa formuła parytetu 1:1. Taka wybiórcza „litewska sprawiedliwość”.

Ważne jest też jaki jest trend w Polsce i na Litwie w ciągu ostatnich 20 lat. W Polsce od lat dziewięćdziesiątych sytuację mniejszości litewskiej (mimo, że nie stanowią nawet 0,04%) znacznie ulepszano porównując do stanu obecnego, zaś na Litwie odwrotnie – w stosunku do lat dziewięćdziesiątych sytuacja znacznie się pogorszyła (choć stanowią ok. 7%). Już sam ten fakt wskazuje jak biegunowo różne są podejścia do mniejszości na Litwie i w Polsce, i to w sytuacji, gdy w Polsce Litwinów jest aż 10-15 tysięcy, a na Litwie Polaków tylko 200-250 tysięcy. 1:1? Kompletnie bez znaczenia dla Litwy. Największym pragnieniem jest właśnie 1:1. Litwa wierzy, że dzięki ustawie oraz innym „pomocom” za jakiś czas, liczbę Litwinów w Polsce i Polaków na Litwie będzie określać relacja 1:1.

Komisja zamiast zbliżyć, rozwiązać problem, usztywniła i oddaliła oba kraje. Obie strony są niezadowolone i rozczarowane. Będą więc kolejne wzajemne pretensje i przerzucanie winy. Oczywiste jest jednak, że ani polska mniejszość na Litwie, ani Polska nie inicjowały i nie dążyły do zmian w oświacie, wiec jak ktoś mówi, że trudno znaleźć winnego obecnej żenującej sytuacji, to wywołuje uśmiech politowania z niedowierzaniem.
Jeśli można czegoś doszukać się pozytywnego w konflikcie Polski z Litwą i mniejszości polskiej też z Litwą to, to, że jak każdy konflikt rodzi pewne oczyszczenie. Więc i Polska, i Litwa niejako poznały swoje stanowiska w sposób dogłębny, analityczny. Polska strona dodatkowo „odkryła” „etykę” i „kulturę” strony litewskiej w sytuacjach trudnych.

Polska słabo dotychczas orientowała się w celach ukrytych i jawnych, założeniach tymczasowych i strategicznych Litwy względem Polaków na Litwie. Litewskie władze twierdziły, że strona polska otrzymuje wykrzywioną informację o sytuacji mniejszości od samej mniejszości polskiej. Dzięki komisji wreszcie-nareszcie strona Polska mogła poznać prosty i „niewykrzywiony” obraz bezpośrednio od strony litewskiej stanowiącą tę sytuację. I to można ogłosić jej największym sukcesem jak dla Polski tak i dla Litwy.

Filmy o Wilnie, otwarcie wystawy fotograficznej "Powroty Miłosza" Romualda Mieczkowskiego i koncert Eweliny Saszenko - reprezentantki Litwy na Eurowizji. Zapraszamy na imprezę o litewskim klimacie.

Na Festiwal Wilno zaprasza Edward Jasiński z Instytutu Środkowo - Wschodniego.

20 listopada 2011 od 10 do 20 w Gmachu Stowarzyszenia Wspólnota Polska, Krakowskie Przedmieście 64 Warszawa

Z Edwardem Jasińskim, który pochodzi z Kresów Wschodnich rozmawia Katarzyna Adamiak-Sroczyńska.

http://www.radiownet.pl/publikacje/kubelek-kultury-z-syberii#/publikacje...

Kochać Polskę w dniu 11 listopada, to także świętować, manifestować patriotyzm na ulicach i placach Wilna, które wprost uwielbiał Józef Piłsudski - honorowy obywatel miasta. Przed warszawskim pomnikiem Wskrzesiciela Polski widzieliśmy dzisiaj pochylone z szacunkiem głowy prezydenta Komorowskiego, premiera Tuska, a także gościnnie pani prezydent Litwy. W tych okolicznosciach pojawił się dyplomatyczny zgrzyt, ponieważ w tle uroczystości zauważyliśmy transperenty, których treść wyraźnie adresowana była do litewskich władz i mówiła o prześladowaniu polskiej mniejszości w Wilnie. Niepodległość wywalczona w 1918 roku uzyskała swój wileński kontekst współczesny, który z coraz większym niepokojem obserwuje Europa zorientowana już, że polski bohater narodowy swoje serce zostawił w Wilnie i ono wciąż - z płyty na Rossie - bije dla polskich spraw. W złożonym kontekście historycznym aktualizuje się niejednoznaczny status Wilna jako stolicy Litwy, a nie tradycyjnie Kowna. Kontestowanie przez Europejczyków sposobu przejęcia Wilna przez państwo litewskie na stolicę bez rozmów z Polakami nabiera nowych aspektów. Stąd przywołanie Święta Niepodległości nad Wilją zostało zaakcentowane w Warszawie. Lecz problem z transparentami trzeba rozwiązać w Wilnie oczywiście po konsultacjach na Rossie.

N
I
E

Ż
A
R
T
U
J
Ę
!

Wiadomość trzasnęła jak piorun z jasnego nieba. Kurier Wileński nie będzie wychodził pięć dni w tygodniu, a tylko trzy. Była to na tyle atrakcyjna wiadomość dla mediów litewskich, że podały ją społeczeństwu w trybie pilnym. Jestem pewien, że gdyby Kurier zwiększał nakład, ilość stron, albo planował wydawać się również w weekendy, to nikt z mediów litewskich nie zwróciłby na to uwagi. Każda negatywna wiadomość o polskości na Litwie ma ogromną wartość dodaną dla mediów litewskich. Nie raz Litwini wytykali Polsce, że wspiera media polskie na Litwie, które swoją działalnością szkodzą państwu litewskiemu. Teraz możliwe się cieszą, wszak "szkodliwość" będzie mniejsza. KW przyznawał, że wiele firm rezygnowało z współpracy z gazetą tylko z powodu atmosfery antypolskiej. Więc to, że Litwa przyczyniła się do porażki Kuriera jest jak najbardziej prawdziwe.

To kolejny przełom. Kiedyś przełomem był brak języka polskiego jako obowiązkowego na maturze, w tym roku zmiany w oświacie: przełom w egzaminie języka litewskiego, przełom w nauczaniu geografii i historii, kary za nazwy ulic, kary za napisy, odrzucenie rządowej ostawy o pisowni nazwisk, nie przyjmowanie ustawy o mniejszościach narodowych i tak dalej.

Jeśli się nie mylę, gazeta wychodziła codziennie od ponad pół wieku. Gazeta, którą można nabyć w zwykłym centrum handlowym, w kiosku, sklepie lub w innych zwykle szeroko dostępnych miejscach, w świadomości Polaków na Litwie, była tak wyryta, jak pewnie Mickiewicz. Z jednej strony Kurier przecież nie zniknął i będzie wydawany trzy dni w tygodniu zamiast pięciu, jednak w obecnej szizofrenii antypolskiej na Litwie, ma to ogromne symboliczne znaczenie.

Oczywiście posypie się mnóstwo opinii, jak to Kurier Wileński jest beznadziejną gazetą, w której są stare lub nie istotne informacje, gdzie największą wartością są ogłoszenia i program telewizyjny. Inni powiedzą, że Kurier zawierał mnóstwo błędów stylistycznych i gramatycznych. Jedni wybredni nie kupują Kuriera, bo jest za słaby, a inni nie kupują Kuriera, bo wolą rosyjską prasę, przede wszystkim z powodu słabej znajomości polskiego. Wielu wyda werdykt: gazeta nie poradziła sobie na rynku, więc nie ma innego sposobu - musi zbankrutować. „Sami sami sobie zgotowali ten los” - powiedzą.

Jednak to Kurier jest od pół wieku dla Polaków na Litwie. Kurier był mocarzem w porównaniu do innych polskich tworów prasowych, co powstawali i mieli ambicje stać się najpopularniejszym pismem Polaków na Litwie. Wiele się przekształciło najpierw w tygodniki, potem w miesięczniki, by poprzez wydania okazjonalne przejść do całkowitej marginalizacji i zniknięcia. Kurier można powiedzieć był od zawsze. Zawsze nr 1. I od zawsze jest tak, że słowo pisane drukowane ma większą wartość niż elektroniczne w portalach lub słyszane w radiu czy telewizji. Gazeta jako medium, to arcyistotna instytucja w społeczeństwie. To tam powinni pracować najlepsi dziennikarze, formujący opinie i świadomość w społeczeństwie. Telewizja i radio zajęci są serwowaniem rozrywki społeczeństwu, gazeta ma inną misję, znacznie ważniejszą. Gazeta jednak musi wiedzieć, że jest potrzebna czytelnikom i jest tylko jeden sposób by to okazywać.

Nie wiele osób znajdzie winę w sobie. Polacy, którzy tak dzielnie na wiecach bronią polskości, nie kupują Kuriera, nie słuchają radia Znad Wilii, o oglądaniu polskiej telewizji nie wspomnę. Nie są też one atrakcyjne dla młodzieży. Bombardowanie negatywnymi informacjami, wywodami, przekonaniami na temat polskości i Polaków we wszystkich bez wyjątków mediach litewskich, bardzo wpływa na zachowanie młodzieży i nie tylko młodzieży polskiej. Polskość zaczyna stawać się wstydem i obciachem. Ignorując polskie media na Litwie, osłabiając je swoją biernością, można bez wielkiego błędu stwierdzić - Polacy sami sobie zgotowali ten los i sobie i gazecie i innym mediom.

Kurier Wileński był wspierany przez Polskę od wielu lat, więc wszelkie zarzuty, że to Polska jest winna obecnej sytuacji w Kurierze są niesprawiedliwe. Polska na pewno liczyła na to, że KW wstanie na nogi choćby tak jak np. Dom Polski. Jednak będąc w błędnym kole: brak czytelników – brak przychodów – brak rozwoju – brak czytelników nie wiele da się zrobić bez stokrotnie zwiększonej iniekcji finansowej na nowe etaty, szkolenia, pomysły, promocję. Jak widzimy litewskie gazety nieustannie się promują, „chwytają klienta”, zaskakują, uczestniczą w ważnych aktualnych wydarzeniach. Muszą mieć i mają na to środki. Mają sprzedawców i menedżerów wysokiej klasy. Choć nawet oni posuwają sie do granic szaleństwa, oferując firmom propozycję nie do odrzucenia, czyli kupno u nich powierzchni reklamowych w zamian za tzw. nietykalność. Na takich przykładach widzimy jak "normalny" jest to rynek.

Taką iniekcję ratującą mogłby zaserwować jakiś ekscentryczny przychylny magnat finansowy z polskimi ideałami. Biznesmen dla którego milion czy dwa rocznie, to wydatek na jakikolwiek kaprys. Biznesmen, chcący zostać mecenasem gazety, pragnący mieć swój udział w formowaniu polskiej opinii społeczeństwa. Wpompowałby w gazetę gotówkę i postawił ją na nogi, by później „biznes” sam się kręcił przy bardzo niewielkiej pomocy z jego strony. Sam w zamian od społeczeństwa uzyskując akceptację, uznanie, ogromny szacunek przepleciony z wdzięcznością oraz oczywiście satysfakcję z własnych przekonań i działań na rzecz społeczeństwa. Nikogo jednak takiego nie ma na Litwie i nie widać, aby ktoś taki w przyszłości się pojawił. Każda inna możliwość natomiast zapewne była już zbadana przez KW.

Pomoc Polski pozwoliła gazecie trwać, było to jednak niewystarczające by się rozwinąć. Czy jednak za to powinniśmy winić Polskę? Wg mnie, byłoby to bardzo nie fair. Polska wspiera mnóstwo organizacji polskich na Litwie, a lista jest niebywale długa. Polska zapyta dlaczego Polacy na Litwie sami nie wspierają swoich mediów, a żądają pomocy z zewnątrz? I będzie miała rację. Trzeba zacząć u podstaw, od siebie. Teraz trochę za późno, ale jeśli KW całkiem zniknie, być może dopiero wtedy zagości taka refleksja w grupowej świadomości Polaków na Litwie. Prawie zawsze bowiem jest tak, że prawdziwą wartość widzi się dopiero wtedy, gdy tego czegoś zabraknie.

Film dokumenalny Aliny Czeniakowskiej. scenariusz, realizacja, komentarz: Alina Czerniakowska
zdjęcia: Henryk Kucharski, Grzegorz Torzecki
montaż: Hanna Kłoskowska
http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=8u1SkfnUPps
Opis:
Jakiż Polak nie zna nazwisk związanych z Wilnem - Józefa Piłsudskiego, Jana Chodkiewicza, Adama Mickiewicza, Piotra Skargi, Juliusza Słowackiego, czy Józefa Mackiewicza. Film pozwala przypomnieć współczesnemu widzowi to wszystko na co składało się przedwojenne Wilno - wielonarodowość i wielokulturowość, zabytki i wielkie postacie wileńskiego życia. Czas, który przeminął wraz z I okupacją sowiecką.

http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=8u1SkfnUPps

14-ego października świąteczny nastrój w przedszkolu panował od samego rana. Po śniadaniu dzieciom na głowy włożono korony z odznakami ich grupy i zaprowadzono na miejsce przygotowanej zabawy.

Wielką niespodzianką dla dzieci, które w rytmie walczyka przyszły do świątecznie udekorowanej sali, był nagły, głośny stuk w drzwi. Okazało się, że do przedszkola tego ranka zawitała Pani Jesień. Pani z kolorowym parasolem, wesołym kapeluszem i pełnym koszem soczystych darów jesieni zachęciła dzieci do wspólnej zabawy, a także z radością słuchała pięknych wierszy i wesołych piosenek o jesieni w wykonaniu małych gospodarzy przedszkola.

Jednak przybycie Pani Jesień nie było jedyną świąteczną niespodzianką dla dzieci, gdyż, ku dużemu zdziwieniu dzieciaków, do sali wszedł ogromny niedźwiedź. Brunatny gość wzbudził zachwyt maluchów. Niedźwiadek, który przez okno ujrzał wesołą zabawę dzieci, również zechciał z nimi się zabawić. Rozbawione dzieciaki wnet zaproponowały nieśmiałemu niedźwiadkowi zabawę w krasnoludka. Pani Jesień, zadowolona z popisów małych pociech, rozdała dzieciom przyniesione w koszu prezenty w postaci jabłek, gruszek, bananów i pomarańcz.

Obdarowane maluchy chętnie pozowały do zdjęcie z niedźwiadkiem, Panią Jesień i wychowawczyniami. Niestety, wszystko co dobre, kiedyś się kończy, tak więc przyszedł czas pożegnać się z gośćmi. Pani Jesień spieszyła do innych dzieci, a niedźwiedź musiał powrócić do lasu, by przygotować swoje legowisko do zimowego snu. Mówiąc dzieciom „do widzenia”, goście szybciutko umknęli ze świątecznej sali. Mimo to, maluchy były zadowolone i radośnie powróciły do swoich grup.

FOTOMONTAŻ – autorka tekstu.

Na zdjęciu obraz Matki Bożej Ostrobramskiej namalowany akrylem na desce olchowej, w koronie kamienie półszlachetne - głównie turkusy przez autora artykułu - Ryszarda Szilera. Więcej: http://wp.me/p1sZud-3Q6

WILNO

To jedno ze szczególnych miejsc porzuconych przez naszą zbiorową pamięć i poniekąd naszą wyobraźnię . Miejsc, od których odwracamy się plecami już od blisko siedemdziesięciu lat.

Tam w perspektywie oddalenia, ponad naszym zapomnieniem nieodmiennie od wieków , jakby na przekór historii, góruje Ostra Brama , ze Złotą Panną pochyloną w serdecznym zamyśleniu nad nami wszystkimi i szczególnie nad swoim miastem.

To w tym miejscu Mater Misericordiae, jak na obrazie Piotra Stachiewicza „ Modlitwa pielgrzyma” wsłuchuje się bez odrazy w nasze odwieczne prośby. Tuli nas do siebie i oddaje swemu Synowi.

Ciągle Ta sama…Ta, do której zwracał się ,nie tak dawno zresztą ,wielki poeta polski zapomniany dziś przez nas prawie tak samo jak i Wilno :

Maryjo, Bogarodzico,

Matko cierpiących nędzarzy,

Co nad Jagiełłów stolicą

W bramie stanęłaś na straży!

Spojrzyj na tłumy skruszone,

Co klęczą u stóp tej bramy:

Matko! Pod Twoją obronę

Z pokorą się uciekamy…

Człowiek , który to napisał leży teraz w cmentarnej ziemi Rossy i nadal modli się za nas pozostawionymi przez siebie strofami, których, dodajmy, nikt już prawie nie chce czytać . Co , powiedzmy sobie szczerze, bierze się stąd, że szkoła polska od lat uporczywie nie chce pamiętać o Ludwiku Kondratowiczu – Syrokomli.

Okazuje się , że po czasie wielkiego wynarodowienia Polaków, można zapomnieć prawie o wszystkim, w tym nawet o znaczeniu Wilna dla naszej kultury, nie sposób jednak zapomnieć o Pani Ostrobramskiej, zawsze w jakiś sposób obecnej w polskiej świadomości.

Bo Ją to przede wszystkim zabrali w swoich sercach, uważając za największy swój skarb, tułający się od 1945 roku wilnianie i przekazali go nam w rozlicznych kopiach, na przekór wszystkiemu, co się wydarzało .

O Wilnie pisano przez całe wieki, właściwie od chwili jego powstania.

Zachwycano się jego położeniem i zabytkami. Ze wzruszeniem wspominano znaczących dla Polski ludzi z nim związanych , jak też i wydarzenia historyczne, których było świadkiem. Ślady tych poczynań można znaleźć wszędzie od literatury pięknej po publicystykę . Od chociażby „Wilna” Jerzego Remera w znaczącej serii „Cudów Polski”, po resztki tych działań przedstawionych chociażby w „Małym leksykonie wileńskiej Rossy” prezentowanym przez Wydawnictwo Polskie w Wilnie w 1998 roku, więc każdy może po nie sięgnąć.

Rzecz jednak nie w ilości wydawnictw , a w zainteresowaniu tematem. W tym, że dla współczesnego Polaka, a dla młodzieży szczególnie, wychowanej bez mocnego poczucia przynależności historycznej i jedności ze światem swoich dziadków, Wilno staje się coraz bardziej miejscem egzotycznym, takim jak Lwów ,Grodno czy Łuck. W najlepszym wypadku jednym z pojęć kwitowanych słowami : „Coś tam może i było, ale się skończyło.”

Otóż niekoniecznie, bo przeszłość albo jest w nas, albo nie ma jej wcale.

Naszą tragedią jest teraz to, że poza obecnymi granicami Polski pozostały ważne, jeśli nie największe, polskie osiągnięcia w dziedzinie kultury. Przez wieki bowiem z różnych powodów inwestowaliśmy w rozwój ziem, które leżały na peryferiach kraju. Tu więc pozostały resztki naszej rzeczywistej wielkości, którą koniecznie należy przypominać pro publico bono.

Jej wyznacznikiem są dzisiaj najczęściej tylko zabytki architektury, a to dlatego, że one najdłużej opierają się destrukcyjnej działalności czasu i ludzkiej niegodziwości.

Zniknęło więc wszystko to co ulotne, a rzeczywiście ważne, niestety łącznie z ludźmi; a pozostała pamięć zamknięta w kamieniu. Trochę podobna do malowanego kiedyś akropolu w Atenach, szarego dziś, choć być może szlachetniejszego przez tę właśnie szarość.

Wędrując więc teraz po Wilnie i wyzbywając się niepotrzebnej raczej nostalgii ; bo nie o to tu przecież chodzi do kogo miasto należy , ale co zawiera - zachwyćmy się pięknem, które nasi przodkowie potrafili stworzyć lub inicjować i które, jak chociażby znane nam na co dzień zabytki Krakowa, świadczą dobitnie o naszej przynależności do rodziny wielkich twórców kultury europejskiej. Czego jakby szczególnie ostatnio oduczono naszą młodzież.

Wiec chlubą miasta są głównie kościoły. Tak jak i w całej Polsce. To one znaczą nasze ślady po wszystkich miejscach ziemi. Są też naturalnie na Podolu, Wołyniu , w Koronie i na Litwie. Głównie te siedemnastowieczne , kiedyśmy uwierzyli wreszcie w swoją szczególną wartość, zanim ją zabrał zaraz wiek następny.

Opowiedzmy tu o nich trochę, choć naszym celem nie jest tworzenia tutaj bedekera po Wilnie . W oczy rzuca się głównie barok ( kierunek, który tak mocno odcisnął się w polskiej kulturze, że mimo ciągłego pomniejszania jego roli, trudno ją sobie bez niego wyobrazić ) , więc Katedra, a w niej kaplica św. Kazimierza (C.Tencalla), dekoracja stiukatorska P.Perti`ego, freski Danckersa de Rij i Palloniego „ Otwarcie trumny św. Kazimierza” i „Wskrzeszenie dziewczynki”, a także popiersie biskupa Jerzego Tyszkiewicza.

Następnie kościół Bernardynek z nagrobkiem Krzysztofa Sapiehy.

Potem kościół św. Piotra i Pawła na Antokolu z amboną a także ołtarzami głównym i ołtarzem w transepcie oraz unikatowymi dekoracjami stiukowymi : figuralną P.Perti`ego i ornamentalną J.Galli`ego. Wreszcie kościół św. Teresy według projektu Tencalla no i - Ostra Brama w resztce murów, które kiedyś broniły wrogom dostępu do miasta.

Że miejsce miało z dawna swój niepowtarzalny klimat wynika po części z ujmującego serce krajobrazu . Jedynego i niepowtarzalnego, który zapełnialiśmy przez wieki, tak jak całe Kresy, naszymi marzeniami . Mniej lub bardziej mądrymi.

Trzy góry sterczą nad miastem : pierwsza najniższa, okrągła u podstawy, szpiczasta u szczytu, to Zamkowa, z tą Gedyminową basztą i szczątkami murów( którą teraz uważa się za symbol Republiki Litewskiej – ( R.Sz. )

Druga, oddzielona od niej wąskim korytem Wilejki, wyższa, dość stroma, u góry rozległa i płaska, to Trzykrzyska, zwana tak od trzech krzyży, które tam od wieków stawiano na pamiątkę trzech Franciszkanów, których pogańscy Litwini na tej górze do trzech krzyży przywiązali i zrzucili do Wilejki/…/Trzecia góra , mniejsza znowu nazywa się Bekieszową od Bekiesza przyjaciela króla Stefana Batorego – pisano kiedyś.

Wilno było sercem Litwy i Mekką Korony .

Przykładem choćby album zdjęć ( 1858 – 1915 ) Stanisława Filiberta , gdzie czytamy :

„ Wilno przełomu XIX i XX wieku było miastem o atmosferze dworu ziemiańskiego. Ton nadawała mu drobna szlachta i wywodząca się z tej warstwy miejska inteligencja…”

Ziemianie przez cały wiek poprzedni tutaj się zbierali, kiedy musieli z jakiś powodów porzucić swe siedlisko.

To tu kwitła kultura, którą chciała zabić Rosja. Raz wreszcie i na zawsze, żeby nie drażniła…

Pamiętacie Państwo tę niegdyś popularną podmiejską piosenkę lwowską z lat trzydziestych ubiegłego wieku? Tą , która wiele tłumaczy, chociażby w tej strofie : ” On jest ś Wilna – szyk bon ton„…Cóż, no tak właśnie do niedawna było…

A teraz, co można ważnego powiedzieć o Mieście ?

Chyba to, że po prostu – jest jeszcze. Bliskie chociaż odległe ? Dziwne lecz domowe. Takie samo ja Kraków tylko w obcej ziemi …

Wsłuchajmy się w echa dawnych zachwyceń, które więcej powiedzą niż najnowszy przewodnik, jaki można przecież zawsze przeczytać :

„ Rozrzucone nad brzegami Wilji i Wilejki wśród wyniosłych wzgórz posiada Wilno najpiękniejsze położenie z wszystkich wielkich miast polskich, a zarazem tak wiele zabytków architektury, że czynią one z Wilna prawdziwe muzeum. W harmonijnym skojarzeniu pierwiastków piękna przyrody i sztuki leży niezwykły urok miasta. Lesiste wzgórza, strzeliste wieże i majestatyczne kopuły kościołów ( w liczbie 43 ), parowy i wąwozy obok labiryntu zaułków i ulic starego miasta, pnących się po zboczach wzgórz, oraz koloryt czerwieni dachów, tonących w zieleni ogrodów – oto elementy składające się na swoisty charakter grodu Jagiellonów”

Podaje Encyklopedia Powszechna Gutenberga z 1932 roku. Ten urokliwy klimat, możemy dziś odnaleźć może tylko już w Sandomierzu i Kazimierzu Dolnym.

O tym że nas Wilno pamięta, krzyczą tu kamienie.

Każdy kamień, to pamięć; a oto chyba najważniejszy zbudowany z niego pomnik : kościół św. Anny wzniesiony na jednym z zakoli Wilenki w latach 1495 – 1500.

O kościółku św. Anny nie ma co mówić, każdy wie, że to cacko tak misterne, jakby było relikwiarzem robionym ze złota, a nie budynkiem z cegieł; każdy słyszał, że Napoleon żałował, że go na ręku nie mógł przewieźć do Paryża, każdy widział ( dziś zapytalibyśmy, czy aby naprawdę wie , czy naprawdę widział ? – ( R.Sz. ) na rysunkach i rycinach jego prześliczne okno i te gałązki i włókna ceglane, które je otaczają , rozchodzą się, łączą znowu; w kamieniu nie widzi się piękniejszych gotyckich koronek , w cegle chyba nic równego nie ma na całym świecie. Jest to bujność i elegancja i fantazja kwiecistego gotyku, ale też utrzymana w mierze, tak daleka od hiszpańskiego zbytku i przeładowania, albo od zbytecznej manierowanej cienkości i delikatności, że nic bardziej harmonijnego, nic doskonalszego być nie może. I czemu ta doskonałość nie stała się wzorem , typem, czemu podług niej nie wyrobił się osobny styl gotycki polski ? – pisze i pyta St. Tarnowski we wspomnieniach „Z wakacji” wydanych w Krakowie w 1888 roku.

Polskość była tu, i jest jeszcze, choć biedna i pogardzana przez Polskę po 1945 roku.

Ale ona trwa nadal mimo straszliwych represji sowietów i niechęci Litwinów. Żeby to rozumieć trzeba pamiętać, że przecież według spisu ludności , który władze polskie przeprowadziły w 1919 roku na 128476 mieszkańców Wilno zamieszkiwało: Polaków 56,09 %, Żydów 36,2 %, Rosjan 3,15%, Litwinów 2,26%, Białorusinów 1,38 %, innych 0,92%. Tak było też i wcześniej.

A potem Polaków wywieziono na nieludzką katorgę, a miasto programowo zapomniano.

Chociaż przecież :

Wilno słynęło posiadaniem w katedrze grobu św. Kazimierza, królewicza polskiego, wnuka Jagiełły, obrazem cudownym Matki Bożej Ostrobramskiej i akademią jezuicką, z której utworzono potem za Śniadeckich i kuratorii księcia Adama Czartoryskiego znakomity uniwersytet. W Wilnie zasiadał trybunał Wielkiego Księstwa Litewskiego.– co zauważa Zygmunt Gloger w „Geografii historycznej ziem dawnej Polski”.

Kościół św. Jana! Dawny uniwersytecki, ten sam co z małego Jagiełłowego przebudował i powiększył Batory; ten sam przy którym osadził Jezuitów; ten sam gdzie mieszkał rządził i kazał Skarga./…/ Te mury , które go otaczają to Uniwersytet Wileński,/…/ może najbardziej wzruszający z wileńskich pomników. Więc to tu ? Tu Czacki i książę Adam, tu Śniadeccy i Grodek i Borowski, tu Gołuchowski i ten uczeń tyle od mistrzów większy (!) tu na tym dziedzińcu może młodzież litewska przyglądała się ciekawie po raz pierwszy „ koronnemu Lelewelowi”, kiedy do niej zajechał. Tu po tych gankach i korytarzach wołali ludzie jedni na drugich niezapomnianymi imionami Zana, Czeczota, Domejki, Odyńca. Tu i Euzebiusz Słowacki i doktor B`ecu i ta ciemna szkolna sala, którą wspomina ich syn i pasierb. I tu nade wszystko Mickiewicz. Tu kolebka polskiej poezji, dla niej nie ma miejsca pamiętniejszego, świętszego niż to! - pisze znów Tarnowski .

Powinniśmy to pamiętać, prawda ?

W końcu , albo jesteśmy spadkobiercami Wielkiej Polski, albo prawie nas nie ma.

Chodzi tu, podkreślmy z całą mocą, nie o restytucję granic, a o przywrócenie pamięci, o co jeśli nie zaniedbamy, to przyszłe pokolenia mogą nam tego zaniedbania nie darować.

Więc znów, choć tylko myślą, wędrujmy za Niemen…, niech się nas nie wstydzą nasi pradziadowie .

Niech naszą pamięć prowadzi obwieszczający zmartwychwstanie wysmukły anioł, z grobu Izy Salmonowiczówny, ten który dobrze wie, gdzie leży serce Marszałka Piłsudskiego i jego matki, i wskaże je nam, bo my przecież nie całkiem już to wiemy. Pomyślmy też, może przez moment, jak daleko nam do tych harcerzy, którzy do końca swego młodego życia trwali przy tym grobie , aż je zgasiły kule sowieckich żołdaków…

Ryszard Sziler
http://lubczasopismo.salon24.pl/polskieKresy/post/327760,kresy-pamieci-2...
Więcej:
http://tadeuszczernik.wordpress.com/2011/10/14/kresy-pamieci-wilno/

Przygoda z moją własną historią rozpoczyna się w może tydzień po zakończeniu mundialu w RPA, kiedy to "wujek" używając Skype, skontaktował się ze mną. Tego dnia nieprzewidywałem jak to się potoczy.

Pomimo, iż "wujek" nie był ze mną spokrewniony w prostej linii, nosił takie same nazwisko jak ja, a że lubię słuchać opowieści ludzi o ich perypetiach losu. rozmawialiśmy z Alec-iem długo.
Zaciekawiony jego historią, a że z natury jestem również nieufna bestia, postanowiłem sprawdzić jego historię.
I tak to się wszystko zaczęło.

Dlaczego piszę o tym tutaj? Ma to związek oczywiście z Litwą - myślę, że sentymentalnie - mi co raz bliższą.

Postaram się tu opisać troszkę tej historii, oczywiście z mojego pisania tez chciałbym coś wynieść. Może uda mi się uzyskać od Was czytelnicy moi, kolejne informacje do dalszego pisania tego bloga.

Pozdrawiam
G.

Na studiach nieraz rozpatrywałam różne przypadki plagiatu. Wraz z wykładowcami i kolegami z roku analizowałam i potępiałam bezczelność dziennikarzy, którzy bez skrupułów przypisują sobie cudze teksty. Jednak, wtedy nawet do głowy mi nie przyszło, że ktoś kiedyś będzie kraść moje teksty.

Kilka dni temu ten los jednak spotkał także mnie. Zaczęło się to od tego, że na pewnej stronie internetowej był zamieszczony mój tekst, moje zdjęcia oraz moje imię i nazwisko. Wszystko według zasad. (Stronę tą nazwijmy stroną „Y”) Po kilku dniach, już na innej stronie internetowej (stronie „X”), ujrzałam tekst o takiej samej nazwie jak i mój. Zaczęłam czytać i byłam zszokowana. Z pięciu akapitów tekstu cztery były moje. Niestety, moje nazwisko nigdzie nie figurowało. Jedynie wskazano źródło, z którego rzekomo korzystano pisząc tekst, z dopiskiem „informacja własna”.

Taka sytuacja, lekko mówiąc, była dla mnie bardzo niemiła, a więc napisałam list do redakcji portalu „X”: „Szanowna redakcjo portalu X, cieszę się, że moja praca, umieszczona na stronie Y, przypadła Państwu do gustu, jednak pragnę Wam przypomnieć, że zmiana leadu i kilku przecinków w tekście nadal nazywa się plagiatem. Wyrazem szacunku do mojej własności intelektualnej mogło by być chociażby zamieszczenie nazwiska autora, czyli mojego. Jednak czegoś takiego pod moim tekstem zabrakło. Dlaczego? Cała ta sytuacja jest dla mnie bardzo nieprzyjemna.”

Następnego dnia przyszła odpowiedź: „Szanowna p. Elito, przepraszamy za zaistniałą sytuację. Rzeczywiście parę fragmentów Pani tekstu o „...” znalazło się w naszych newsach. Niestety, akurat w newsach nie praktykujemy podpisywania tekstów nazwiskiem. Jednakże źródło materiału zostało podane, a tam tekst jest podpisany. Przyrzekamy, że w przyszłości podobna sytuacja się nie powtórzy. Z szacunkiem X.”