Zmarł historyk i opozycjonista Karol Modzelewski
„Odszedł jeden z najważniejszych dysydentów w PRL, więzień polityczny, wielki historyk średniowiecza, wybitny polityk i autorytet moralny III RP” – napisał na portalu oko.press Adam Leszczyński. Jak dodał, wiadomość o ciężkim stanie Karola Modzelewskiego dotarła do redakcji w niedzielę po południu. Po godz. 20 informację o jego śmierci potrwierdziły osoby z najbliższego kręgu profesora.
Karol Modzelewski urodził się 23 listopada 1937 r. w Moskwie. Był przybranym synem Zygmunta Modzelewskiego, działacza KPP, PPR, PZPR, w latach 1947–51 ministra spraw zagranicznych. Od 1954 do 1959 r. studiował historię na Uniwersytecie Warszawskim.
Brał czynny udział w wydarzeniach polskiego Października 1956 roku. W listopadzie 1956 roku został członkiem zarządu Komitetu Uczelnianego ZMS, odpowiadał za kontakty z robotnikami. W latach 1962–1963 kierował Politycznym Klubem Dyskusyjnym na Uniwersytecie Warszawskim – forum młodych marksistów krytykujących politykę PZPR.
W 1964 roku wraz z Jackiem Kuroniem napisał list otwarty do partii, krytykujący linię polityczną PZPR za odejście od ideałów socjalizmu. W okresie PRL był kilkukrotnie więziony i internowany, m.in. za udział w akcji protestacyjnej przeciw zdjęciu „Dziadów” Kazimierza Dejmka ze sceny Teatru Narodowego i marcowych protestów studenckich. Łącznie Karol Modzelewski spędził w więzieniu osiem i pół roku.
W niepodległościowym podziemiu pełnił także rolę pierwszego rzecznika prasowego NSZZ „Solidarność” od listopada 1980 r. do kwietnia 1981 r. Jest uważany za autora pomysłu przyjęcia przez związek nazwy „Solidarność”.
Do kwietnia 1981 r. pełnił funkcję rzecznika prasowego Krajowej Komisji Porozumiewawczej. Zrezygnował z niej w proteście przeciw sposobowi porozumienia się Solidarności z władzami PRL po tzw. prowokacji bydgoskiej (pobicie członków związku, m.in. Jana Rulewskiego 19 marca 1981 r.), gdy podczas rozmów z rządem przewodniczący KKP Lech Wałęsa i jego zastępca Andrzej Gwiazda zdecydowali o odwołaniu strajku generalnego bez porozumienia z całą komisją. Protestował też przeciw autorytarnemu stylowi kierowania związkiem przez przewodniczącego NSZZ „Solidarność” Lecha Wałęsę.
W 1984 r. wrócił do pracy naukowej, pracował w Instytucie Historii PAN, następnie w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Wrocławskiego oraz Instytucie Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego. W 1990 r. uzyskał tytuł naukowy profesora.
W roku 1989 r. Karol Modzelewski został senatorem z listy Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” i członkiem Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego. Był też inicjatorem Klubu Parlamentarnego „Solidarność Pracy” i współzałożycielem Unii Pracy, w latach 1992–1995 członkiem tej partii, ale po zakończeniu w 1991 r. pierwszej kadencji Senatu nie chciał już kandydować.
W marcu 1998 r. został odznaczony, wraz z Jackiem Kuroniem, Orderem Orła Białego przez prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego. W 2005 w wyborach prezydenckich był członkiem komitetu wyborczego Włodzimierza Cimoszewicza.
Po upadku PRL pracował jako profesor kolejno Uniwersytetu Wrocławskiego w latach 1992–1994 i Uniwersytetu Warszawskiego od 1994 r. Był członkiem Polskiej Akademii Nauk i jej wiceprezesem w latach 2007–2010. Jego działalność naukowa skupiona była wokół problemów średniowiecza. Modzelewski był autorem m.in. monografii „Barbarzyńska Europa” dotyczącej powstawania tożsamości europejskiej pod wpływem tradycji przedchrześcijańskich, za którą otrzymał Nagrodę Fundacji na rzecz Nauki Polskiej.
Za autobiografię „Zajeździmy Kobyłę historii. Wyznania poobijanego jeźdźca” otrzymał Nagrodę Literacką „Nike” oraz Nagrodę Historyczną im. Kazimierza Moczarskiego. Była to ostatnia książka K. Modzelewskiego, w której poruszył wątki działalności ideowej i politycznej oraz krytykował sposób przeprowadzenia transformacji ustrojowej w Polsce. Wspomnienia te zostały również wybrane w plebiscycie czytelników, bibliotekarzy i księgarzy Książką Roku 2013 Warszawskiej Premiery Literackiej.
Na podstawie: oko.press, PAP, IAR
