Wstęp do demontażu? Rzeźby na Zielonym Moście bez ochrony prawnej
Wilnoteka.lt, 3 lutego 2015, 12:09
Rzeźby na Zielonym Moście w Wilnie, fot. wilnoteka.lt/W. Maciejkianiec
Obecność rzeźb z okresu sowieckiego na Zielonym Moście od lat jest przedmiotem dyskusji. Dla jednych są one pamiątką sowieckiej okupacji, dla innych częścią historii. Wydaje się jednak, że powoli przewagę zyskują przeciwnicy rzeźb. Centrum Dziedzictwa Kulturowego ogłosiło, że nie przysługuje im ochrona prawna.
Centrum Dziedzictwa Kulturowego ogłosiło, że rzeźbom na Zielonym Moście, jako obiektom związanym z okupacją sowiecką, nie przysługuje ochrona prawna. Decyzja Centrum Dziedzictwa Kulturowego została podjęta w oparciu o rozporządzenie ministra kultury Šarūnasa Birutisa, zgodnie z którym obiekty, zawierające sowieckie lub nazistowskie symbole, nie powinny być objęte ochroną państwa.
Decyzja o tym, czy rzeźby pozostaną w rejestrze obiektów dziedzictwa kulturowego, może zostać podjęta już za tydzień. Losy rzeźb zależą w tej chwili od Rady Oceny Zabytków Kultury Materialnej. W grudniu 2014 Rada w Kownie pozbawiła prawnej ochrony sowieckie symbole na Moście Witolda Wielkiego w Kownie. Zaproponowano wówczas, by je zasłonić lub przenieść do parku Grūtas. Mają zostać usunięte do 11 marca.
Pierwszy most w miejscu obecnego Zielonego, łączący brzegi Wilii, został wybudowany w 1536 r. na rozkaz króla Zygmunta I Starego. Na moście pobierano tzw. mostowe za przejście na drugą stronę rzeki. Przywilej niewnoszenia opłaty miała szlachta, duchowieństwo oraz Żydzi idący w kondukcie pogrzebowym na położony na Śnipiszkach kirkut. Zyski z mostowego przeznaczano na renowację i konserwację mostu. Częściowo most zarabiał też na utrzymanie szpitala przy kościele Trójcy Świętej.
W 1776 r. most przebudowano i po raz pierwszy pomalowano na zielono. Odtąd nosi nazwę Zielony. Nocą 7 lipca 1944 r. Zielony Most został przez Niemców wysadzony w powietrze.
Obecny został zbudowany w 1950 r. według projektu konstruktorów z ówczesnego Związku Radzieckiego, konkretnie z Leningradu, czyli dzisiejszego Petersburga. Cztery rzeźby: "Rolnictwo", "Przemysł i budowa", "Na straży pokoju" i "Młodzież akademicka" zostały wzniesione na Zielonym Moście w 1952 r. Oficjalnie są objęte ochroną jako zabytki dziedzictwa kultury.
Na podstawie: BNS
