Wilnianie uczestniczyli w kieleckich obchodach 100-lecia 13 Pułku Ułanów Wileńskich


Wilnianie na uroczystościach w Kielcach, fot. Waldemar Szełkowski
W Kielcach (woj. świętokrzyskie) odbyły się uroczystości poświęcone 100. rocznicy powstania 13 Pułku Ułanów Wileńskich, który w okresie międzywojennym stacjonował w Nowej Wilejce. Obchody zorganizował Kielecki Ochotniczy Szwadron Kawalerii, kultywujący tradycje „trzynastaków”. Wśród zaproszonych gości była również delegacja z Wilna: członkowie Wileńskiego Klubu Rekonstrukcji Historycznej „Garnizon Nowa Wilejka”, harcerze, przedstawiciele Gimnazjum im. J.I. Kraszewskiego i ułańskich rodzin oraz reprezentujący wileński samorząd radny Jarosław Kamiński. Podczas kieleckich uroczystości z koncertem wystąpiła Kapela Wileńska.
Historia 13 Pułku Ułanów Wileńskich sięga grudnia 1918 r., kiedy to oddziały konne Samoobrony Krajowej Litwy i Białorusi, które znajdowały się w pobliżu Wilna połączyły się w majątku Pośpieszka, a kilka dni później przyjęły nazwę 1 Pułku Ułanów Wileńskich. Po reorganizacji w Wojsku Polskim, w czerwcu 1919 r. formację przemianowano na 13 Pułk Ułanów Wileńskich. Od 1922 r. pułk stacjonował w Nowej Wilejce. 

Obchody 100-lecia powstania 13 Pułku Ułanów Wileńskich odbyły się pod honorowym patronatem prezydenta RP Andrzeja Dudy. Rozpoczęła je msza święta w kieleckiej katedrze, której przewodniczył ksiądz biskup pomocniczy Marian Florczyk. Po niej uczestnicy uroczystości przemaszerowali ulicami miasta na plac Wolności, gdzie przed pomnikiem marszałka Józefa Piłsudskiego głos zabrali przedstawiciele władz państwowych i samorządowych, a także odbyły się pokazy 25 Brygady Kawalerii Powietrznej oraz Szwadronu Kawalerii Wojska Polskiego.

Przy wejściu do Wojewódzkiego Domu Kultury w Kielcach uroczyście odsłonięta została tablica upamiętniająca żołnierzy 13 Pułku Ułanów Wileńskich. Następnie odbyła się świąteczna akademia, podczas której przypomniano historię pułku, a program artystyczny uświetnił występ Kapeli Wileńskiej. Wieczorem zaś odbył się Bal Ułański.

„Byłam na wielu uroczystościach, m.in. na odsłonięciu pomnika Józefa Piłsudskiego w Kielcach, ale ta zrobiła na mnie wyjątkowe wrażenie, była naprawdę wspaniała. Było to takie budujące, poznawcze, został przygotowany świetny program: i defilada, i pokaz musztry, i odsłonięcie tablicy pamiątkowej. Bal ułański był po prostu imponujący. Panowie wystąpili w ułańskich mundurach, panie były ubrane i uczesane w stylu lat 20.” – wrażeniami podzieliła się z Wilnoteką dyrektor Gimnazjum im. J.I. Kraszewskiego w Wilnie Helena Juchniewicz.

Szkołę tę z Kieleckim Ochotniczym Szwadronem Kawalerii łączyli wieloletnia współpraca i przyjaźń. „Sądzę, że Nowa Wilejka połączyła Gimnazjum im. J.I. Kraszewskiego i ułanów na długo. Około 8 lat temu zawitali do Nowej Wilejki w poszukiwaniu śladów swoich tradycji pułkowych. Byliśmy pierwszą placówką, do której wówczas trafili. Dowódca szwadronu Robert Mazur i szef szwadronu Mariusz Kowalski dąją naszej młodzieży dobre podłoże edukacyjne. Wiedzą, czego potrzebuje młodzież, potrafią wesprzeć i pomóc. Zorganizowali dla uczniów naszej szkoły już trzy letnie obozy, podczas których zwiedziliśmy całe wojewódzwo świętokrzyskie, byliśmy w Zakopanem, Wieliczce, Krakowie, w miejscach ważnych dla Polski i Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Co roku do naszej szkoły z prezentami przybywa ułański święty Mikołaj. Organizują w Kielcach kwesty na rzecz naszego gimnazjum i Szkoły-Przedszkola »Zielone Wzgórze«. W kwestach tych uczestniczą kieleckie szkoły, z którymi też łączy nas przyjaźń. Dzięki ułanom nawiązaliśmy też kontakty z władzami Kielc” – Helena Juchniewicz nie ukrywa, że bardzo ceni więzi łączące wileńską szkołę i kieleckich ułanów.

Przed kilkoma laty za przykładem Kieleckiego Ochotniczego Szwadronu Kawalerii im. 13 Pułku Ułanów Wileńskich powstał Wileński Klub Rekonstrukcji Historycznej „Garnizon Nowa Wilejka”. 

„Nasz klub szedł nieco inną drogą. Większość działających w Polsce grup kawaleryjskich, w tym Kielecki Ochotniczy Szwadron Kawalerii, powstało na bazie harcerskich drużyn lub klubów jeździeckich. W naszym przypadku zaczęło się od zainteresowania historią, przede wszystkim historią wojskowości. Nasza działalność skupia się też głównie na dbaniu o upowszechnianie wiedzy historycznej i zachowanie tradycji wojskowości” – zaznaczył Waldemar Szełkowski, nauczyciel historii w Gimnazjum im. J.I. Kraszewskiego, członek Wileńskiego Klubu Rekonstrukcji Historycznej „Garnizon Nowa Wilejka”.

Członkowie Garnizonu Nowa Wilejka w swej działalności sporo uwagi poświęcają właśnie pracy z młodzieżą – uczniami, harcerzami. Zresztą działający przy Gimnazjum im. J.I. Kraszewskiego 26 Wileński Szczep Harcerzy nosi imię 13 Pułku Ułanów Wileńskich.

„Spotykając się z młodzieżą, podkreślamy, że wyraz pochodzi »broń« pochodzi od »bronić«, że wojsko było potrzebne nie dla zabijania, lecz obrony, ale żołnierz czasem musiał też oddać życie w obronie ojczyzny” – powiedział Wilnotece Waldemar Szełkowski. Podczas takich spotkań członkowie klubu opowiadają o historii, o ludziach związanych z Wilnem, którzy kiedy była taka potrzeba, brali broń do ręki. Takim przykładem jest m.in. Antoni Wiwulski, znany architekt, autor pomnika Trzech Krzyży w Wilnie i Pomnika Grunwaldzkiego w Krakowie, który walczył w szeregach Samoobrony Wileńskiej. „Chcemy, żeby młodzież nie tylko słuchała, ale sama też potrafiła na przykład przygotować taką prezentację i wystąpić z nią przed rówieśnikami” – dodał Waldemar Szełkowski.

„Garnizon Nowa Wilejka” planuje tego lata zorganizować obóz dla młodzieży szkolnej, będzie też obóz jeździecki w Polsce. W grudniu natomiast w Wilnie odbędą się uroczystości z okazji 100-lecia 13 Pułku Ułanów Wileńskich. Planowane jest odsłonięcie tablicy pamiątkowej, a w Zułowie, w Alei Pamięci Narodowej stanie stela poświęcona wszystkim walczącym w szeregach Samoobrony Wileńskiej. 

Na podstawie: inf. wł.