Wileńskie Środy Literackie


Fot. Wilnoteka/Bartosz Frątczak
Każdy, kto kocha literaturę, na pewno słyszał o Środach Literackich. Spotkania te powstały w Wilnie, m.in. w słynnej Celi Konrada przy Klasztorze Bazylianów. Obecnie kontynuowane są w Muzeum Adama Mickiewicza w Wilnie. Można na nich wysłuchać wierszy, podzielić się swoją twórczością i wspólnie podyskutować o literaturze. Przedstawiamy harmonogram najbliższych spotkań.

Środy Literackie to spotkania, na których można wspólnie porozmawiać o kulturze i literaturze, podzielić się swoimi poglądami, zaprezentować swoją twórczość czy wspólnie wyrecytować wiersze.

Wszystko zaczęło się przed II wojną światową, 23 lutego 1927 roku. Z inicjatywy Witolda Hulewicza i Związku Zawodowego Literatów Polskich w Wilnie zaczęły odbywać się spotkania z cyklu Śród Literackich. Ich założeniem było zapraszanie wybitnych osób i prelegentów. Zrzeszały one tak zwaną elitę kulturalną z Polski i z zagranicy. Jej członkowie reprezentowali rozmaite środowiska, byli wśród nich zarówno poeci, jak i muzycy, aktorzy czy podróżnicy. Jako goście uczestniczyli w nich między innymi Konstanty Ildefons Gałczyński, Jan Parandowski i Teodor Bujnicki

Pierwsze spotkania odbywały się w bibliotece Wydziału Sztuk Pięknych Uniwersytetu Stefana Batorego. Później przeniesiono je do słynnej Celi Konrada, gdzie więziony był Adam Mickiewicz i filomaci oraz toczyła się akcja III części Dziadów. Do 1939 roku udało się zorganizować ponad 370 spotkań.

Jednym z inicjatorów odnowy spotkań była dr hab. Jagoda Hernik-Spalińska. Zainteresowała się tematem Śród Literackich, ponieważ dostała propozycję napisania na ich temat pracy magisterskiej.

„Na początku nie byłam do końca zainteresowana tym tematem, ale kiedy poszłam pierwszy raz do biblioteki i zaczęłam czytać o Środach Literackich zrozumiałam, że mam do czynienia z czymś naprawdę niesamowitym, że skala tego była ogromna, i że to musi mieć swoją kronikę. Odtworzyłam wszystkie Środy Literackie, ustaliłam daty dzienne, wszystkich gości i tematy spotkań. Tak powstała moja praca magisterska” – powiedziała portalowi Wilnoteka.lt dr hab. Jagoda Hernik-Spalińska.

„Później napisałam do Jerzego Giedroycia, twórcy i redaktora «Kultury» paryskiej o Środach Literackich. Ku mojemu zdumieniu, tekst został wydrukowany natychmiast z dopiskiem: a może by te Środy wznowić?” – dodała.

Po 53 latach przerwy nastąpiła więc ich reaktywacja. 3 czerwca 1992 roku ponownie na terenie Klasztoru Bazylianów spotkali się miłośnicy literatury.

„Myśmy po prostu zorganizowali tę środę, stworzyli listę gości, weszli we współpracę ze Związkiem Literatów Litewskich i Ambasadą Polską w Wilnie. No i przede wszystkim Jerzy Giedroyc chciał, żeby w tym spotkaniu wziął udział Czesław Miłosz” – opowiedziała o organizacji wydarzenia J. Hernik-Spalińska.

Podczas spotkania Czesław Miłosz nie tylko odczytał swoje wiersze, ale także dostał honorowe obywatelstwo Litwy.

Niestety, z powodów politycznych po około 30 spotkaniach Środy zawieszono.

W 1998 r. dr hab. Jagoda Hernik-Spalińska wydała kronikę spotkań: „Wileńskie Środy Literackie (1927-1939)”.

Współczesne Środy Literackie zainaugurowało w 2009 roku Muzeum Adama Mickiewicza w Wilnie. Przeniesiono je do muzealnej Sali Filomatów. Odbywające się kilka razy w roku spotkania są tematyczne, poświęcone konkretnej osobie lub zjawisku.

 HARMONOGRAM NAJBLIŻSZYCH SPOTKAŃ:

  • 8 lipca, godz.17:00: Poeta czy biskup?

Wieczór poświęcony 160. rocznicy ukazania się poematu Antanasa Baranauskasa „Anykščių Šilelis”. Autor odczytu Rimantas Šalna. Wieczór poprowadzi Wojciech Piotrowicz.

  • 15 lipca, godz.17:00: Historia założenia Biblioteki Uniwersytetu Wileńskiego.

Wieczór poświęcony 450. rocznicy założenia Biblioteki UW. Autor odczytu doc. dr Pavel Lavrinec. Wieczór poprowadzi Rimantas Šalna.

  • 22 lipca, godz.17:00: „Oda do młodości” Adama Mickiewicza.

Wieczór poświęcony 200. rocznicy powstania wiersza. Autorka odczytu dr Irena Fedorowicz. Wieczór poprowadzi Alicja Dzisiewicz.

  • 19 sierpnia, godz.17:00: Francuski powieściopisarz Honoré de Balzac – jeden z twórców współczesnej powieści europejskiej.

Wieczór poświęcony 170. rocznicy śmierci pisarza. Autor odczytu Wojciech Piotrowicz. Wieczór poprowadzi Rimantas Šalna.

  • 9 września, godz.17:00: Barbara Radziwiłłówna – Królową Polski.

Wieczór poświęcony 470. rocznicy koronacji Barbary. Autor odczytu Rimantas Šalna. Podczas imprezy będą czytane fragmenty książki R. Šalny „Białe łabędzie nie umierają”. Wieczór poprowadzi Wojciech Piotrowicz.

  • 21 października, godz.17:00: Rodzina Adama Mickiewicza. Barbara – matka Wieszcza.

Wieczór poświęcony 200. rocznicy śmierci matki Adama Mickiewicza. Autorzy odczytu: dr Józef Szostakowski i Alicja Dzisiewicz.

  • 18 listopada, godz.17:00: Jan Kazimierz Wilczyński – wydawca „Album Wileńskiego”.

Autorka odczytu Leokadia Aszkiełowicz. Wieczór poprowadzi Alicja Dzisiewicz.

  • 2 grudnia, godz.17:00: Vladas Drėma – litewski historyk sztuki.

Wieczór poświęcony 110. rocznicy urodzin Vladasa Drėmy. Autorka odczytu prof. dr Marija Drėmaitė. Wieczór poprowadzi Wojciech Piotrowicz.

„Środy Literackie” odbywają się w Muzeum Adama Mickiewicza przy Bibliotece UW, ul. Bernardinų 11.