Warto wiedzieć: "Jak nauczyć małe dziecko czytać"


Zestaw do nauki czytania, fot. genialnymaluch.pl
"Czytanie jest jedną z najwyższych funkcji ludzkiego mózgu - ze wszystkich stworzeń na ziemi, tylko ludzie umieją czytać. Czytanie jest jedną z najważniejszych funkcji w życiu, ponieważ praktycznie cała nauka opiera się na umiejętności czytania. (...) Dzieci mogą czytać słowa, gdy mają rok, zdania gdy mają dwa lata i całe książki gdy mają trzy lata - i uwielbiają to" - twierdzi Glenn Doman, twórca metody globalnego czytania, którą opisał w swojej książce "Jak nauczyć małe dziecko czytać".
Małe dzieci mają wprost nieograniczony głód wiedzy, połączony z łatwością zapamiętywania nowych informacji. Pragnienie uczenia się osiąga swój szczyt między 1 a 5 rokiem życia. Jest to okres, w którym mózg dziecka jest całkowicie otwarty na wszelkie informacje, które przyswajane są bez jakiegokolwiek świadomego wysiłku. Dziecko uczy się szybko, wykorzystując do tego wszystkie zmysły: wzrok, słuch, węch i dotyk. Łatwo kojarzy ze sobą słowo mówione i pisane. Jeżeli więc tylko stworzymy ku temu odpowiednie warunki, nauka czytania przychodzi z łatwością.

Założenia metody

Nauka czytania w metodzie Domana oparta jest na bardzo dokładnym scenariuszu pracy z dzieckiem, którego ścisłe przestrzeganie pozwala na osiąganie najlepszych rezultatów. Proces ten podzielony jest na kilka etapów. Wprowadza się kolejno pojedyncze słowa (I), wyrażenia dwuwyrazowe (II), proste (III) i rozbudowane (IV) zdania oraz specjalnie przygotowane książki (V). Należy jednocześnie pamiętać, że nauka powinna być dla dziecka zabawą i przyjemnością.

Etap I - rozpoczyna się od wprowadzenia 15 słów z najbliższego otoczenia dziecka. Należy przygotować białe kartoniki (10 x 60 cm) i czerwonym flamastrem wypisać wyrazy wysokości 8 cm. Prezentacja jednego wyrazu połączona jest z głośnym odczytaniem i trwa 1 sekundę - wprowadza się 5 wyrazów (zestaw). Należy je powtarzać 3 razy w ciągu dnia. W drugim dniu powtarzamy początkowo sesję 3 razy i dodajemy zestaw następnych 5 słów, które pokazujemy również 3 razy dziennie. Trzeciego dnia dodajemy zestaw następnych pięciu słów. Teraz uczymy dzieci 3 zastawów słów po 5 wyrazów w każdym zestawie, pokazywanych 3 razy dziennie. Pierwsze 3 zestawy oglądają dzieci przez tydzień. Po 5 dniach zaczynamy wymieniać jedno stare słowo z każdego zestawu, układamy nowe i dołączamy 2 nowe zestawy.

Etap II - to czytanie wyrażeń dwuwyrazowych. Etap ten rozpoczyna wprowadzenie etykiet z nazwani kolorów. Jest to ważny pośredni etap pomiędzy pojedynczymi słowami a pełnymi zdaniami. Ze słów, których wcześniej uczyliśmy dziecko, budujemy wyrażenia dwuwyrazowe, np. sok pomarańczowy, niebieski worek itp. Wykonane karty trzeba podzielić na 2 zestawy po 5 wyrażeń w każdym. Po 5 dniach wycofujemy po jednym wyrażeniu z każdego zestawu i dodajemy nowe. Na tym etapie czytania potrzebujemy dodatkowych przymiotników. Najlepiej ich użyć w parach przeciwieństw, np. duże-małe, ładne-brzydkie, ciemny-jasny.

Etap III - jest to przejście od dwuwyrazowych wyrażeń do prostych zdań. Polega na włączeniu nazw czynności do wyrazu lub wyrażenia dwuwyrazowego i utworzenie krótkiego zdania, np. "Mama gotuje". Następnie dołączamy do kilku kart słowo "jest", co stwarza możliwość układania dowolnych zdań. Można także zrobić zestaw 5 zdań. Po kilku dniach dodajemy 2 nowe zdania, wycofując jednocześnie 2 stare. Można również wykonać książeczkę z prostych zdań. Taka książeczka powinna zawierać 5 zdań z ilustracjami do każdego z nich. Powinna mieć wymiary 20x45 cm oraz czerwone litery o wysokości 5 cm. Zapisana strona powinna poprzedzać obrazek i być oddzielona od ilustracji. Książka ma na początku 10 stron, czytanych kilka razy dziennie.

Etap IV - to rozbudowane zdania wyrażające bardziej złożoną myśl. Etapem poprzedzającym czytanie rozbudowanych zdań jest wprowadzenie przyimków "w", "na", "do", itp. - początkowo w dwuwyrazowych zdaniach, później bardziej złożonych. Wysokość liter ulega zmniejszeniu do 3 cm. Następuje zmiana koloru liter z czerwonego na czarny.

Etap V - to książki kupowane lub wykonywane samodzielnie. Jest to czas, kiedy dziecko jest gotowe do czytania pierwszej prawdziwej książki. Książka powinna spełniać następujące warunki: zawierać od 50 do 100 słów; mieścić nie więcej niż jedno zdanie na jednej stronie; litery nie mogą być mniejsze niż 2 cm; tekst powinien poprzedzać ilustrację i znajdować się na oddzielnej stronie. Dopiero na końcu wprowadza się poszczególne litery alfabetu.

Założenia metody i dokładny opis jej prowadzenia znajdują się w książce "Jak nauczyć małe dziecko czytać". Materiały do ćwiczeń można wykonać samodzielnie lub skorzystać z gotowych zestawów. Na polskim rynku wydawniczym dostępnych jest kilka takich zestawów, m.in. Genialny maluch, Magwords.

Wśród specjalistów jest tak samo wielu entuzjastów, jak i przeciwników metody. Zwolennicy wsród zalet wymieniają jej efektywność, "zabawowy" charakter i ogromne mozliwości dla rozwoju dziecka. Przeciwnicy twierdzą, że w przypadku języka polskiego, w którym "wygląd" słowa zmienia się w zależności od przypadku czy osoby, globalne czytanie sprawdza się jedynie przy wprowadzaniu pojedynczych wyrazów. Na koniec rodzi się pytanie, czy warto tak wcześnie rozpoczynać naukę czytania? Jeżeli, zdaniem rodziców, warto, metoda Domana wydaje się ciekawym sposobem.

Metoda globalnego czytania Domana dobrze się sprawdza w terapii dzieci z zaburzoną analizą i syntezą słuchową, które mają trudności z wyszczególnianiem głosek w wyrazie i z tego powodu mają trudności z opanowaniem czytania tradycyjnymi metodami.

Przydatne linki

Glenn Doman, Janet Doman, "Jak nauczyć małe dziecko czytać" - tekst książki
Genialny maluch - zestaw do nauki czytania wg Domana
Magwords - nauka czytania małych dzieci
"Teoretyczne podstawy metody wg Domana", mgr Małgorzata Imielińska-Malenta