Warto wiedzieć: Jak uczyć dziecko muzyki?

Metoda Colourstrings

Colourstrings to metoda nauczania muzyki, w której centrum jest dziecko. Jej celem jest zaszczepienie w dzieciach miłości do muzyki i muzykowania, a także cierpliwości i profesjonalizmu. Program edukacyjny Colourstrings nie dąży do spektakularnych efektów w krótkim czasie, ale skupia się na indywidualnej wrażliwości i tempie rozwoju każdego dziecka.

Colourstrings wprowadza dziecko w magiczny świat muzyki, po którym przewodnikiem jest nauczyciel. Jednocześnie metoda ta stawia muzykę na równi z innymi obszarami rozwoju dziecka (zabawa, sport), nie wykluczając wszechstronnych zainteresowań, ale integrując muzykę ze światem dzieciństwa.

Metoda Colourstrings została opracowana ponad 30 lat temu przez węgierskiego skrzypka i pedagoga dr. Geza Szilvay'a, pracującego w Helsinkach, na podstawie pryncypiów znanego metodyka Zoltana Kodaly'a. Opiera się na równorzędnym rozwoju melodyki i rytmu, jak i relatywnego kształcenia słuchu oraz fonogestyki. Wszystko to podane jest dzieciom w formie zabawy, bajki, koloru, dzięki czemu ważne koncepcje muzyczne przyswajane są podświadomie. Młodszym dzieciom w lekcjach mogą towarzyszyć rodzice. Starsze dzieci płynnie przechodzą do nauki gry na wybranym instrumencie, bazując na nauczonych wcześniej lub równolegle melodiach i zabawach. Proces nauczania ułatwiony jest poprzez ćwiczenia słuchowe Z. Kodaly'a oraz notację muzyki przy pomocy kolorów. Dzieci starsze tworzą zespoły kameralne, które dają im wiele radości oraz rozwijają pewność siebie i umiejętność pracy w grupie.

Metoda Suzuki

Metoda Suzuki, której twórcą był jeden z najwybitniejszych pedagogów XX wieku, Shinichi Suzuki, to droga do wszechstronnego rozwoju dziecka, dzięki nauce gry na instrumencie. Narodziła się w ojczystym kraju Suzuki - w Japonii, lecz z czasem zyskała gorących zwolenników wśród muzyków i pedagogów najpierw w Stanach Zjednoczonych, a potem w Europie. Stworzona na potrzeby nauki gry na skrzypcach, z  czasem została przeniesiona na inne instrumenty - fortepian, wiolonczelę, gitarę i flet.

Suzuki zafascynowany był doskonałością procesu pedagogicznego, jakim jest perfekcyjne opanowanie przez każde dziecko mowy ojczystej. Uznał go za najbardziej efektywny, przyjazny i szybki proces uczenia. Z tego "odkrycia" zrodziła się nowa metoda gry na skrzypcach. Suzuki opracował metodycznie literaturę muzyczną, układając ją według stopnia trudności. Od najprostszych utworów (jak w mowie ojczystej: "mama") do najbardziej wysmakowanych, jakimi są koncerty Mozarta.

Dzieci Suzuki uczą się gry na skrzypcach w taki sam sposób, w jaki uczą się mówić w swym ojczystym języku. Zatem odbywa się to głównie przez słuchanie. Tak jak noworodek słucha nieprzerwanie matki i ojca mówiących do niego, by w końcu jako dwulatek zacząć mówić, tak samo w nauce gry: najpierw słucha muzyki, obserwuje swojego rodzica, który próbuje grać, aż w końcu sam pragnie naśladować mamę czy tatę i zaczyna swoje pierwsze próby z instrumentem. W procesie uczenia się mowy ojczystej dorośli (najczęściej rodzice) są niezastąpieni, w metodzie Suzuki spełniają podobną rolę. Można powiedzieć, że to właśnie rodzic jest pierwszym i najważniejszym nauczycielem domowym swojego dziecka.

Teoria uczenia się muzyki Edwina E. Gordona

Profesor Edwin E. Gordon za najlepszy czas na wprowadzanie dziecka w świat muzyki uważa pierwsze lata życia dziecka. Twierdzi, że jeśli dziecko doświadczy bogactwa muzyki zanim ukończy 18. miesiąc życia, będzie gotowe, by uczyć się dalej świata dźwięków. W przeciwnym razie zajmie się raczej mową, odsuwając muzykę na dalszy plan. Podstawowym pojęciem, pojawiającym się w teorii E. Gordona, jest audiacja, czyli słyszenie i umysłowe przetwarzanie w umyśle dźwięków muzyki, tak jak to się odbywa z myśleniem podczas odbioru mowy. Rozwojem tejże audiacji zajmują się nauczyciele podczas zajęć z najmłodszymi dziećmi. Na tym etapie podstawą jest zanurzanie i otaczanie dziecka żywą muzyką wykonywaną przez dorosłych, w formie śpiewanek i rytmiczanek. Dziecko podczas zajęć doświadcza bogactwa muzyki, słuchając krótkich i często zmieniających się melodii w wielu skalach i rytmach. Niezwykle ważną cechą zajęć jest także nieustanny, swobodny i wypływający z ciała ruch. Poprzez niego kształtuje się właściwe poczucie przepływu, ciężaru, przestrzeni i tempa, w takiej kolejności, jaka właściwa jest dla dziecka, nie dla człowieka dorosłego.

Dalsza edukacja muzyczna według teorii Erwina E. Gordona przebiega w określonej kolejności. Najważniejsze w kolejności uczenia się jest rozumienie muzyki i improwizowanie, czyli wypowiadanie się w języku muzyki, dopiero na końcu uczeń się dowiaduje, jak nazwać teoretycznie tworzone przez siebie lub innych kompozytorów frazy. Kluczowa jest tu rola improwizacji, która jest tym dla języka muzyki, czym swobodna konwersacja w języku mowy. Początkowo dzieci uczą się mówić muzycznie, budują swój słownik słuchowy, by dopiero w kolejnej fazie potrafić go zapisać.

Wydawać by się mogło, że najważniejszą cechą naszkicowanych wyżej teorii jest przeciwstawianie się tradycyjnie utartym sposobom nauczania muzyki, a w rzeczywistości jest nią nieustanne podążanie za dziecięcymi potrzebami i indywidualne spojrzenie na rozwój każdego malucha. Ich autorzy raczej mówią o kierowaniu i delikatnym wprowadzaniu małego słuchacza w muzyczny świat, niż o nauczaniu w tradycyjnym tego słowa rozumieniu.

Przydatne linki
O metodzie Colorstrings na stronie barwymuzyki.pl
Strona Polskiego Towarzystwa Edwina E. Gordona
Strona Centrum Rozwoju Uzdolnień Metodą Suzuki