A. Wajda: "Wilno bliskie sercu..."

"Urodziłem się i dorastałem w Suwałkach, gdzie mój ojciec był wojskowym. Wówczas było to zapalne pogranicze, bo stosunki z Litwą pozostawały napięte, toteż wojsko było w stałym pogotowiu" - wspominał w rozmowie, jaką prowadziliśmy kilka lat temu w Warszawie. Przyznał, że w Wilnie był tylko raz, chociaż miał liczne zaproszenia, w tym na premiery "Katynia" i "Pana Tadeusza". Ten ostatni film powstał w Polsce, była przy tym współpraca z Białorusią, ale nie z Litwą, chociaż Andrzej Wajda powiedział, że wizerunek Litwy w dużym stopniu kształtowały właśnie wspomnienia z dzieciństwa, z Suwałk.

Rozmawialiśmy wkrótce po premierze filmu "Katyń". Filmu, jak sam przyznawał, bardzo osobistego, bo jego ojciec Jakub Wajda po służbie w Suwałkach został przeniesiony do Radomia i stamtąd we wrześniu 1939 wyruszył na front, by ostatecznie trafić do niewoli radzieckiej. Zginął w Katyniu, o czym jednak rodzina dowiedziała się dopiero po latach.

Przyznałem się, że jako wilnianin trochę ubolewam, iż dla wielu pokoleń Polaków tragedia Katynia będzie odtąd widziana z perspektywy Krakowa, a nie Wilna czy Grodna, a przecież większość pomordowanych w lesie katyńskim, Smoleńsku oraz w innych miejscach zbrodni sowieckiej stanowiła polska elita dawnych Kresów II RP, które także padły ofiarą tej agresji. "To dobrze!" - ucieszył się Andrzej Wajda - "bardzo liczę na to, że ten film pozostawi niedosyt nie tylko dla widza, ale i dla twórców. Ja nie mogłem zrobić inaczej, bo to żyło we mnie, ale temat Katynia jest tak obszerny, że muszą powstać kolejne filmy, które zmierzą się z tą tragedią, także z innej perspektywy! To był pierwszy taki film".

Ile lat jednak minie, zanim ktoś odważy się podjąć temat Katynia, ekranizacji "Pana Tadeusza" lub "Ziemi obiecanej" po Wielkim Mistrzu?

Zdjęcia: Jan Wierbiel