Spór: chłodnik litewski to polska zupa, czy litewska?
„Idealne danie na szczyt lata, kiedy ciepłe posiłki wydają się nie do pomyślenia, a świeżych produktów jest pod dostatkiem. Chłodnik litewski jest prawdopodobnie najbardziej znanym z polskich chłodników (zup na zimno)” - napisano w przepisie, który opublikowano także na Facebooku.
Od kilku dni Litwini pod wpisem na Facebooku dzielą się swoimi spostrzeżeniami podkreślając, że šaltibarščiai, czyli chłodnik to litewska zupa. „Oczywiście Polacy też ją przygotowują, ale jak sama nazwa wskazuje, polskie słowo „litewski” oznacza, że zupa jest... litewska, a nie polska” – czytamy.
Litwini przypominają, że w Wilnie odbywa się nawet festiwal na cześć chłodnika. W czerwcu tego przy stole o długości 362 chłodnik jadło naraz 1200 osób.
Nie jest to pierwszy spór o przynależność chłodnika. W tym roku przed czerwcowym festiwalem Łotysze chcieli przekonać, że to jest ich zupa. Litwinom udało się jednak obronić.
Historyk kulinariów prof. dr Rimvydas Laužikas na łamach dziennika „Kauno diena” podkreśla, że „żadna kultura nie istnieje w kapsule lub bańce, (…)każde zjawisko kulturowe zmienia się, ewoluuje i dostosowuje do społeczeństwa”.
„Zupa ta (chłodnik) ma swoje korzenie w czasach Rzeczypospolitej Obojga Narodów i jest znana na całym terenie dawnej Rzeczypospolitej, a może nawet trochę w okolicznych regionach” – podkreśla Laužikas.
Znawca kulinariów przypomina, że pierwszy przepis na zupę, która w XIX wieku stała się znana jako „litewski chłodnik”, został zapisany w Warszawie pod koniec XVIII wieku. Królewski kucharz Stanisława Augusta Poniatowskiego zapisał przepis w swojej książce kucharskiej i nazwał go chłodnikiem, ale bez określenia „litewski”.
„Słowo „litewski” zdaje się dokleił Adam Mickiewicz. W „Panu Tadeuszu” mamy już „chłodnik litewski” – tłumaczy Laužikas i podkreśla, że „wpływ Adama Mickiewicza był ogromnym impulsem do rozpowszechnienia tej nazwy”. Natomiast litewska wersja nazwy chłodniku, czyli šaltibarščiai zjawiła się pod koniec XIX wieku.
„Zupa šaltibarščiai jest bardzo ważnym elementem naszej tożsamości gastronomicznej, ale to nie znaczy, że nie może być ona ważna też dla innych, m.in. Polaków” – uważa ekspert. Jego zdaniem nie jest to temat do walki i konfrontacji, gdyż „ta tożsamość wywodzi się z czasów Rzeczypospolitej Obojga Narodów”.
Na podstawie: madeinvilnius.lt, kauno.diena.lt
