Senat RP przez 30 lat przeznaczył ponad miliard zł na wsparcie środowisk polskich na świecie
Jak podkreślono, środki te zostały przeznaczone na skonsultowane z Ministerstwem Spraw Zagranicznych i środowiskami polonijnymi kierunki działań na rzecz Polonii i Polaków za granicą. W latach 2017–2019 były to: edukacja, kultura i promocja Polski oraz ochrona polskiego dziedzictwa kulturowego i historycznego, wzmocnienie pozycji środowisk polskich i polonijnych w krajach zamieszkania, media polonijne, infrastruktura polonijna oraz pomoc charytatywna i socjalna.
W myśl znowelizowanej ustawy o wolontariacie opieka Senatu nad Polonią i Polakami za granicą realizowana była przy pomocy organizacji pozarządowych. Współpraca polegała na zlecaniu realizacji zadań publicznych finansowanych z części budżetu państwa dotyczącej Kancelarii Senatu.
W latach 2016–2019 wpłynęło do Kancelarii ponad 2 600 ofert na realizację tych zadań. Prezydium Senatu zleciło zawarcie około 1000 umów. Tak zdefiniowana pomoc dotarła do Polonii i Polaków za granicą w ponad 60 krajach.
Według informacji na stronie internetowej, Senat za szczególnie istotne uznał zadania związane ze wspieraniem działań ukierunkowanych na rozwój szkolnictwa polskiego oraz nauczanie i promowanie języka polskiego i ojczystej spuścizny kulturalnej poza granicami macierzy.
„Na cele związane z edukacją w języku polskim oraz na infrastrukturę polonijnych placówek rokrocznie przeznaczanych było blisko 40 proc. środków na zadania polonijne. W 2018 r., w którym nastąpił najbardziej zauważalny wzrost wydatków w tym zakresie, na edukację polonijną przeznaczono ponad 34 mln zł. W ramach tej kwoty Senat udzielił różnego rodzaju wsparcia blisko 700 placówkom edukacyjnym, w których prowadzone jest nauczanie języka polskiego i w języku polskim w niemal 50 krajach w Europie, Ameryce Północnej i Południowej, Australii, Afryce i Azji” – czytamy w komunikacie.
Senat podkreśla, że środki na działania w zakresie szeroko rozumianej nauki, promocji i doskonalenia znajomości języka polskiego pochodzą również z innych programów. W ramach kierunku „Infrastruktura polonijna”, który związany jest z remontami i budową szkół polonijnych przeznaczono około 10 mln zł rocznie. „Przy czym większość tego rodzaju zadań ma złożony, wieloetapowy charakter, wymaga także dużych nakładów finansowych i z tego względu inwestycje zazwyczaj rozłożone są na lata” – zaznacza Senat.
„Prezydium Senatu IX kadencji zleciło remont budynku Gimnazjum Polskiego im. Józefa Piłsudskiego w Dyneburgu na Łotwie, rekonstrukcję Centrum Kształcenia Rodziny w Nowej Wilejce oraz remonty polskich placówek szkolnych na Litwie – m.in. w Czużakampiu, Landwarowie, Trokach, Starych Trokach, Połukniu, Dziewieniszkach, Solecznikach, Zawiszańcach, Wilnie, Białej Wace, Jaszunach, Nowej Wilejce, Podbrzeziu” – wymienia.
Poza wspieraniem struktur i przedsięwzięć edukacyjnych szkół polonijnych Senat uznał też za szczególnie istotne organizowanie pobytów w Polsce dzieci i młodzieży polskiego pochodzenia z zagranicy. Większość obozów miała na celu nie tylko umożliwienie poznania ojczyzny przodków, lecz także intensywną naukę języka ojczystego, tradycji, kultury i historii, jak również integrację z rówieśnikami z Polski. Jak podkreślono na stronie internetowej Senatu, w każdym roku Polskę odwiedzało kilkanaście tysięcy młodych Polaków z całego świata. Największe akcje pobytów letnich to „Lato z Polską”, obozy organizowane przez Caritas, Parafiady Polonijne czy akcja „Polska z plecakiem”.
Ze środków senackich finansowane było także opracowanie, tłumaczenie, publikacja bądź zakup podręczników i rozmaitych pomocy edukacyjnych do nauki języka polskiego, literatury, kultury, geografii i historii Polski. Część środków przeznaczana była także na stypendia dla polonijnych studentów oraz na „Bon Maturzysty” dla uczniów ostatnich klas polskich szkół na Litwie. Ponadto ze środków senackich finansowany był zakup wyprawek szkolnych, składających się na „Bon Pierwszaka”, dla pierwszoklasistów szkół polskich na Litwie, Łotwie, Białorusi, Ukrainie oraz w Czechach.
Senat w ramach swojej działalności na rzecz Polonii stara się też wspierać zachowanie polskiego dziedzictwa kulturowego materialnego i niematerialnego poza granicami Polski na wielu płaszczyznach, udzielając wsparcia finansowego różnorodnym inicjatywom środowisk polonijnych. W zakresie ochrony miejsc pamięci dotowane są co roku akcje obejmujące porządkowanie i renowację polskich cmentarzy i miejsc pochówku, głównie na terenie Ukrainy i Białorusi.
Większość zadań zlecanych przez Prezydium Senatu w ramach kierunku „Kultura i promocja Polski oraz ochrona polskiego dziedzictwa kulturowego i historycznego” polegała na udzieleniu wsparcia finansowego polonijnym zespołom artystycznym – tanecznym, wokalnym, muzycznym i innym, a także teatrom polonijnym (np. Polski Teatr Ludowy we Lwowie, Polskie Studio Teatralne w Wilnie, Polski Teatr w Toronto czy Zespół Teatralny im. Jerzego Cieniały z Wędryni). Ważnym kierunkiem działań Senatu na rzecz Polonii i Polaków za granicą było także wspieranie mediów polonijnych.
W ramach kierunku „Infrastruktura polonijna” dominowały prace związane z budową, remontem lub zakupem wyposażenia Domów Polskich i siedzib dużych polskich i polonijnych organizacji. Były to m.in. budowa Domu Polskiego w Nowych Święcianach, remonty Domu Polskiego w Wilnie i w Karwinie Frysztacie, budynku Międzynarodowego Centrum Integracji Międzykulturowej w Mostach koło Jabłonkowa, budynku Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego w Bystrzycy w Czechach. Kluczowym przedsięwzięciem inwestycyjnym finansowanym w minionej kadencji była budowa Domu Polskiego we Lwowie.
Na podstawie: senat.gov.pl, PAP
