Sejm przyjął uchwałę ws. upamiętnienia 20. rocznicy śmierci Jerzego Giedroycia
Jerzy Giedroyc był wybitnym polskim publicystą, politykiem, epistolografem.
Z pochodzenia był Litwinem, zawsze jednak podkreślał, że Litwa jest jego drugą ojczyzną, a Polska zawsze była najważniejsza.
„W 20. rocznicę śmierci Jerzego Giedroycia Sejm Rzeczypospolitej Polskiej składa hołd Jego pamięci” – napisano w uchwale ws. upamiętnienia 20. rocznicy śmierci Jerzego Giedroycia.
Przypomniano, że w 1946 r. Jerzy Giedroyc wraz ze współpracownikami założył w Rzymie Instytut Literacki, a po przeniesieniu działalności do Paryża i Maisons-Laffitte, Instytut przez dekady wydawał czasopisma: „Kulturę” i „Zeszyty Historyczne”.
„Dzięki temu wydawnictwu Polacy rozproszeni po II wojnie światowej po całym świecie mieli dostęp do bezcennych dla kultury narodowej dzieł najwybitniejszych autorów” – czytamy w uchwale.
„Instytut Literacki okazał się jednym z najważniejszych ośrodków polskiej emigracji, szczególnie w czasach PRL i urzędowej cenzury w kraju. Dzięki determinacji redaktora w kręgu oddziaływania Instytutu znaleźli się najważniejsi polscy, środkowoeuropejscy i rosyjscy intelektualiści oraz politycy. Giedroyc skutecznie docierał z przesłaniem Instytutu do elit politycznych na Zachodzie” – podkreślili posłowie.
Zwrócono uwagę, że wydawnictwa Instytutu, „które kształtowały sposób myślenia Polaków w kraju i za granicą, pozostają trwałą inspiracją dla polskiej myśli politycznej”.
„Jerzy Giedroyc zapisał się w polskiej tradycji jako zwolennik realistycznej oceny sytuacji Polski po II wojnie światowej, orędownik walki z imperializmem rosyjskim i wspierania ambicji Ukraińców, Litwinów, Białorusinów oraz wszystkich narodów Związku Socjalistycznych Republik Sowieckich w dążeniu do wyzwolenia” – oceniono w uchwale.
Podkreślono, że „nadrzędny imperatyw wszystkich działań” Giedroycia „stanowiły służba polskiej racji stanu, antykomunizm i umiłowanie wolności”.
Przyczynił się on także do odrodzenia Śród Literackich w Wilnie.
Jak wspomina dr hab. Jagoda Hernik-Spalińska na początku lat 90 napisała do Jerzego Giedroycia o Środach Literackich.
„Ku mojemu zdumieniu, tekst został wydrukowany natychmiast z dopiskiem: a może by te Środy wznowić?” – powiedziała.
Po 53 latach przerwy nastąpiła więc ich reaktywacja. 3 czerwca 1992 roku ponownie na terenie klasztoru bazylianów spotkali się miłośnicy literatury.
„Myśmy po prostu zorganizowali tę środę, stworzyli listę gości, weszli we współpracę ze Związkiem Literatów Litewskich i Ambasadą Polską w Wilnie. No i przede wszystkim Jerzy Giedroyc chciał, żeby w tym spotkaniu wziął udział Czesław Miłosz” – opowiedziała o organizacji wydarzenia J. Hernik-Spalińska.
Śmierć Giedroycia zamknęła działalność „Kultury”, a numer z września 2000 roku był ostatni. Redaktor spoczął na cmentarzu w Le Mesnil-le-Roi. Instytut Literacki zamienił się w archiwum i bibliotekę.
Na podstawie: PAP, inf.wł., muzhp.pl