Rosja: nie żyje obrońca praw człowieka Siergiej Kowaliow


Na zdjęciu: Siergiej Kowaliow, fot. BNS/Scanpix
Nie żyje Siergiej Kowalow. Rosyjski obrońca praw człowieka, autor Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela z 1991 roku oraz drugiego rozdziału konstytucji Federacji Rosyjskiej poświęconego prawom człowieka zmarł w poniedziałek, 9 sierpnia, w wieku 91 lat. Za konsekwentną obronę praw człowieka trzykrotnie był nominowany do Pokojowej Nagrody Nobla. Był pierwszym laureatem litewskiej Nagrody Wolności (2011). Śp. prezydent Lech Kaczyński w 2009 roku odznaczył go Krzyżem Wielkim Orderu Zasługi RP.

„Ojciec umarł dzisiaj, wczesnym rankiem 9 sierpnia” – napisał na swoim profilu społecznościowym jego syn Iwan.

Siergiej Kowaliow urodził się 2 marca 1930 roku we wsi Seredina Buda na Ukrainie w rodzinie pracownika kolei. W dzieciństwie i młodości mieszkał w robotniczej osadzie Podlipki pod Moskwą. Był mistrzem Moskwy w boksie w kategorii juniorów. W 1952 roku ukończył studia na Wydziale Biologii Moskiewskiego Uniwersytetu Państwowego, a w 1955 roku – studia podyplomowe. Był autorem ponad 60 prac naukowych.

W 1969 założył pierwszą w Związku Radzieckim organizację obrony praw człowieka – Grupę Inicjatywną Obrony Praw Człowieka w ZSRR. Publikował w periodykach podziemnych.

W czasach ZSRR S. Kowaliow utrzymywał ścisłe kontakty z dysydentami litewskimi. W grudniu 1974 roku został zatrzymany w Wilnie za działalność antyradziecką i propagandę. Sąd w Wilnie skazał go na 7 lat łagru o surowym rygorze i 3 lata zesłania na Kołymie.

Od 1990 do 1993 roku był deputowanym do Dumy Państwowej oraz członkiem Prezydium Rady Federacji. Od 1990 roku pełnił funkcję przewodniczącego stowarzyszenia „Memoriał”. Był także Prezesem Prezydenckiej Komisji Praw Człowieka oraz Komisarzem ds. Praw Człowieka w Dumie.

Jako doradca Borysa Jelcyna publicznie sprzeciwiał się militarnemu zaangażowaniu Rosji w Czeczenii. Z Groznego relacjonował sytuację podczas I wojny czeczeńskiej. W 1996 roku zrezygnował ze współpracy z prezydentem B. Jelcynem.

Za konsekwentną obronę praw człowieka trzykrotnie był nominowany do Pokojowej Nagrody Nobla. Śp. prezydent Lech Kaczyński w 2009 roku odznaczył S. Kowalowa Krzyżem Wielkim Orderu Zasługi RP. S. Kowalow w wypowiedziach wielokrotnie podkreślał konieczność zbadania i osądzenia zbrodni katyńskiej.

S. Kowaliow został pierwszym laureatem litewskiej Nagrody Wolności (2011). Odebrał ją w styczniu 2012 roku podczas uroczystych obchodów Dnia Obrońców Wolności w litewskim sejmie.

„Działalność Siergieja Kowaliowa, jego walka z systemem opartym na kłamstwie i przemocy, jest kolejnym uzasadnieniem wiary w najwyższe ideały i sens walki o prawdziwe wartości” – powiedział ówczesny minister spraw zagranicznych Litwy Audronius Ažubalis, przemawiając w sejmie na uroczystej akademii.

Na podstawie: IAR, bns.lt