Rękopis „Pana Tadeusza” po raz pierwszy w Wilnie

Fot. Instytut Polski w Wilnie

Któż z nas nie zna słów „Litwo, Ojczyzno moja…”, rozpoczynających poemat Adama Mickiewicza „Pan Tadeusz”. Weszły one już do literackiego kanonu w Polsce i na Litwie. Na wystawie, składającej się z kilkuset eksponatów, zostanie zaprezentowany rękopis „Pana Tadeusza”. Przyjedzie on do Wilna prosto z Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu, gdzie jest na stałe przechowywany pod czujnym okiem konserwatorów. Będzie to pierwsza jego podróż na Litwę i dopiero drugi w historii wyjazd zagraniczny.

Patronat honorowy nad wystawą „Litwo, Ojczyzno moja… Adam Mickiewicz i jego poemat Pan Tadeusz” sprawują Premierzy Polski i Litwy Mateusz Morawiecki oraz Saulius Skvernelis a także ministrowie kultury obu krajów prof. Piotr Gliński oraz Liana Ruokytė-Jonsson.

„Eksponowane w Pałacu Władców arcydzieło Adama Mickiewicza „Pan Tadeusz” jest najbardziej wyrazistym odzwierciedleniem epoki dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów, a zarazem spoiwem łączącym to nieistniejące już państwo z powstałymi na początku XX wieku Litwą, Polską, Ukrainą i Białorusią. Rękopis „Pana Tadeusza” w drugiej połowie XIX w. i na początku XX w. był uważany za prawdziwą relikwię narodową. Zatem tą wystawą, której głównym eksponatem jest łączące nasze narody dzieło i jego genialny twórca, nie tylko wspólnie z Polakami upamiętnimy jubileuszowy rok odrodzenia się Litwy i Polski, ale zachęcimy też do przemyślenia pojęcia państwowości, tożsamości i wspólnych europejskich wartości. W opinii prof. Viktoriji Daujotytė znaczenie poematu „Pan Tadeusz” dla litewskiej kultury, tożsamości narodowej, aspiracji niepodległościowych jest oczywiste. Wystarczy porównać pierwsze wersy poematu z pierwszymi słowa litewskiego hymnu narodowego Vincasa Kudirki „Litwo, Ojczyzno nasza…”, powiedział dr Vydas Dolinskas, dyrektor Pałacu Władców.

Na wystawie, która powstała w wyniku współpracy Pałacu Władców w Wilnie, Zakładu Narodowego im. Ossolińskich i Muzeum Pana Tadeusza we Wrocławiu, Muzeum Zamku Królewskiego na Wawelu a także Instytutu Adama Mickiewicza oraz Instytutu Polskiego w Wilnie, będzie można obejrzeć ponad 250 unikalnych eksponatów ze zbiorów około 30 polskich i litewskich instytucji muzealnych.

Organizatorzy wystawy wydzielają dwa główne kierunki tematyczne ekspozycji – życie i twórczość Adama Mickiewicza oraz poemat „Pan Tadeusz” i jego kontekst historyczny. Przedstawiając postać poety, najwięcej uwagi poświęca się wątkom litewskim, tj. eksponatom związanym z Wilnem i Litwą. Historyczny kontekst „Pana Tadeusza” zostanie natomiast przedstawiony poprzez kilka wątków. To rozbiory Rzeczypospolitej Obojga Narodów, insurekcja kościuszkowska, Konstytucja 3 maja, Napoleon, czy powstanie listopadowe. Pomogą one głębiej zrozumieć przyczyny i okoliczności powstania dzieła, zrozumieć tragizm i heroizm ówczesnej epoki oraz jego związek z ruchem niepodległościowym.

„Wystawa przedstawiająca Adama Mickiewicza i jego najważniejsze dzieło w Pałacu Władców w Wilnie jest, bez wątpienia, jednym z najważniejszych elementów litewskiego programu obchodów 100. rocznicy odzyskania przez Polskę Niepodległości. Warto podkreślić wysoką rangę tego projektu i jego znaczenie dla współpracy kulturalnej obu krajów. Świadczy o tym fakt, że patronatem honorowym objęli ją premierzy i ministrowie kultury Polski i Litwy. Jest to kolejny już projekt, w którym opowiadamy o wspólnych wątkach w historii Polski i Litwy, przedstawiamy postaci łączące nasze narody. Do Józefa i Bronisława Piłsudskich, Oskara Hansena, braci Narutowiczów oraz ojca i syna Witkiewiczów, dołącza Adam Mickiewicz. Ten, jak i wiele innych projektów, realizowanych przez nas na Litwie, nie odbyłby się dzięki ogromnemu wsparciu Instytutu Adama Mickiewicza i zaangażowaniu wielu partnerów w Polsce i na Litwie, za co dziękuję” – dodaje Marcin Łapczyński, dyrektor Instytutu Polskiego w Wilnie.

Wystawie, którą oglądać będzie można od 27 listopada do 24 lutego 2019 r. w Pałacu Władców w Wilnie, towarzyszyć będzie bogaty program wydarzeń kulturalnych i edukacyjnych, m.in. koncerty, wykłady polskich i litewskich ekspertów oraz pokazy filmów. Szczegółowy program dostępny będzie na stronach Pałacu Władców. 

Organizatorzy: Muzeum Narodowe – Pałac Wielkich Książąt Litewskich, Zakład Narodowy im. Ossolińskich oraz Muzeum Pana Tadeusza we Wrocławiu, Zamek Królewski na Wawelu, Instytut Adama Mickiewicza Warszawa oraz Instytut Polski w Wilnie.

Projekt jest częścią koordynowanego przez Instytut Adama Mickiewicza międzynarodowego programu kulturalnego Polska 100, realizowanego w ramach Programu Wieloletniego Niepodległa na lata 2017–2022. Dofinansowano ze środków MKiDN w ramach Programu Wieloletniego Niepodległa na lata 2017–2022.