"Dzienniki" Michała Römera już dostępne


Mikołaj Römer, fot. Wikipedia
Nakładem Ośrodka KARTA, w ramach serii "Świadectwa XX wieku" ukazały się właśnie dwa pierwsze tomy "Dzienników" wybitnego publicysty i prawnika Michała Römera - imponujące świadectwo polsko-litewskiej historii pierwszej połowy XX wieku. Pokazują one również szczegółowe losy samego autora, jego rodziny oraz środowiska krajowców, do którego należał.



Michał Römer
pochodził ze spolonizowanej i katolickiej rodziny o inflanckich korzeniach. Urodził się w Bogdaniszkach na Żmudzi, gdzie dorastał wśród litewskich dzieci, dzięki czemu szybko nauczył się języka litewskiego. Uważał się za Litwina polskiego pochodzenia, dlatego odmówił przyjęcia urzędu premiera Litwy Środkowej i po włączeniu Wilna do Polski wyjechał do Kowna. Był dziekanem Wydziału Prawa Uniwersytetu Witolda Wielkiego oraz autorem jednego z najwybitniejszych studiów o początkach Litwy.

"Römer był łącznikiem pomiędzy różnymi narodowościami dawnego Wielkiego Księstwa Litewskiego" - mówił w rozmowie z Katarzyną Jankowską prof. Leszek Zasztowt ze Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego, jeden z konsultantów naukowych publikacji. "Był szczególnie wrażliwy na stosunki etniczne, jakie występowały w samym Wilnie i na Litwie. Miał doskonałe relacje z Litwinami, Białorusinami, Żydami, Rosjanami." Był człowiekiem niezwykle inteligentnym, spostrzegawczym i otwartym, ciekawym świata, posiadał szerokie horyzonty i zainteresowania, czego odbiciem są jego dzienniki.

34-tomowy zbiór tekstów powstałych w latach 1911-1945 stanowi szczegółowy zapis nie tylko ówczesnego życia społecznego i politycznego, ale również obyczajowego. "Dzienniki Römera dają nam więcej informacji np. o relacjach między kobietami i mężczyznami tego okresu, o tym, jak ludzie rozumieli miłość, jak rozumieli nienawiść. Romer jest szczery, ma bogate życie uczuciowe i opisuje je dosyć analitycznie" - opowiadał na antenie Programu 1 Polskiego Radia prof. Zasztowt.

Publikacja była możliwa dopiero teraz z uwagi na testament samego autora. Zgodnie z jego wolą, dzienniki mogły zostać wydane dopiero 50 lat po jego śmierci i bez skrótów. Realizacja tej edycji odbyła się przy ścisłej współpracy polsko-litewskiej. Cyfrowy zapis całości polski wydawca otrzymał dzięki pomocy trzech litewskich instytucji: bibliotek Litewskiej Akademii Nauk im. Wróblewskich i Uniwersytetu Wileńskiego posiadających oryginały dzienników oraz koordynującego prace Instytutu Historii Litwy. Dwa pierwsze tomy "Dzienników" obejmują lata 1911-1913 i 1914-1915. Docelowo planowane jest wydanie siedmiu tomów.

 Na podstawie: polskieradio.pl, ksiegarnia.karta.org.pl