"Cmentarz Bernardyński" wreszcie po polsku

Wilnoteka.lt, 20 maja 2013, 12:52

Fragment okładki książki, fot. Instytut Polski w Wilnie

W poniedziałek, 21 maja br., o 17.00, w Instytucie Polskim w Wilnie (ul. Didžioji 23) odbędzie się prezentacja polskiego wydania książki "Cmentarz Bernardyński w Wilnie 1810-2010". Książka powstała z inicjatywy Fundacji Wspierania Współpracy Litewsko-Polskiej im. Adama Mickiewicza, która przez kilka lat prowadziła prace konserwatorsko-restauratorskie na cmentarzu. Wtedy też zrodził się pomysł opracowania pierwszej tak obszernej monografii, ukazującej najsłynniejszą - obok Rossy - historyczną wileńską nekropolię.

Litewskie wydanie tego monumentalnego dzieła (prawie 800 stron) ukazało się przed trzema laty, w dwusetną rocznicę założenia cmentarza. Już wówczas zapowiadano polską wersję, na którą przyszło jednak zaczekać.

Monografia prezentuje dokładną analizę historii cmentarza, zwyczaje i tradycje pogrzebowe mieszczan wileńskich. Zawiera szczegółową listę pochowanych osób oraz życiorysy wybitnych osobistości (zajmuje ona bez mała połowę książki, nadając jej rangę swoistego "słownika biograficznego" wilnian XIX i XX w.), podsumowuje doświadczenie renowacji cmentarza.

Na Cmentarzu Bernardyńskim spoczywa wiele postaci zasłużonych dla miasta, jak profesorowie byłego Uniwersytetu Wileńskiego, literaci, poeci, malarze (m.in. rodziny Ruszczyców i Rusieckich), artyści, fotografowie, aktorzy, śpiewacy, muzycy, kompozytorzy, pedagodzy, nauczyciele, działacze społeczni (m.in. rodzina Iwickich), działacze oświatowi i polityczni, lekarze i prawnicy (np. Jundziłłowie), inżynierowie i budowniczy, księża, kapłani i zakonnicy, historycy sztuki, wojskowi i powstańcy 1863 roku.

Twórcami najstarszych nagrobków na Cmentarzu Bernardyńskim są wileńscy artyści, m.in. J. Rosiński, J. Kozłowski, J. Sobolewski, L. Andruszkiewicz, W. Łabanowski, B. Jacuński, J. Korkuć i J. Horbacewicz.

W czasach sowieckich rozważano zlikwidowanie zabytkowej nekropolii, jednak dzięki aktywności wileńskich Polaków, którzy wciąż przypominali, że spoczywa na niej matka twórcy CzeKa, "żelaznego Feliksa", Helena z Januszewskich Dzierżyńska, władze komunistyczne odeszły od tego zamiaru. Z inicjatywy Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa Narodu Polskiego oraz współdziałającej z nią Fundacji Wspierania Współpracy Polsko-Litewskiej im. A. Mickiewicza, powołanej przez prezydentów Polski i Litwy, za pieniądze rządu polskiego do dziś odrestaurowano około 150. nagrobków. Z funduszy miasta Wilna odbudowano część ogrodzenia, odrestaurowano bramę, kolumbarium i wzmocniono skarpę.

Książka będzie pomocna osobom interesującym się dziejami Wilna, życiem kulturalnym i społecznym tego wielonarodowościowego miasta. Na prezentację polskiego wydania zapraszają przedstawiciele organizacji zaangażowanych w powstanie tej monografii: Fundacja Wspierania Współpracy Litewsko-Polskiej im. Adama Mickiewicza, Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa Narodu Polskiego (Warszawa), Wydawnictwo "Versus aureus", Instytut Polski w Wilnie.

Spotkanie odbędzie się w języku polskim, poprowadzi je Gražina Drėmaitė, przewodnicząca Państwowej Komisji do spraw Ochrony Zabytków i jedna z inicjatorek dwujęzycznego wydania tej książki.

Wstęp wolny.

Na podstawie: Instytut Polski w Wilnie