PRZEGLĄD PRASY. O historycznych urazach i nowych szansach

W konsekwencji w prasie zaczęto analizować, co doprowadziło do takiego stanu rzeczy. W wywiadzie dla „Rzeczpospolitej” premier Andrius Kubilius zapewniał, że relacje łączące jego kraj z Polską są „normalne” i że w lekkich napięciach nie należy doszukiwać się niczego nadzwyczajnego. Zapytany o możliwość znalezienia rozwiązania zaistniałej sytuacji na szczeblu ustawowym premier Litwy stwierdził, że najważniejsze, aby zauważać realne problemy i dążyć do ich rozstrzygnięcia. Zabrakło jednak nawet próby bardziej wnikliwej analizy i pomysłu na merytoryczne rozwiązania. Wobec ogólności powyższych stwierdzeń można wyrazić obawę, że sytuacja mniejszości polskiej na Litwie jeszcze długo pozostanie kwestią sporną.

Tomas Venclova w rozmowie z Pawłem Smoleńskim w „Gazecie Wyborczej” porównał dotychczasowe próby budowania poprawnych relacji pomiędzy Polakami i Litwinami do syzyfowej pracy, co jednak zdaniem pisarza nie oznacza, że z podejmowania takiego wysiłku należy zrezygnować. Venclova podkreślił, że w tym sporze oba narody powinny dążyć do załagodzenia istniejących antagonizmów, a strona, która jako pierwsza wykona gest dobrej woli, nie powinna postrzegać tego jako słabości strony drugiej.

Swoje zdanie na temat rosnących napięć w stosunkach polsko-litewskich zaprezentowali także felietoniści „Tygodnika Powszechnego”, co ciekawe zestawiono ze sobą dwie dość odmienne opinie. Michał Olszewski stanął na stanowisku, że polityka wzajemności na linii Warszawa-Wilno nie przynosi oczekiwanych rezultatów, gdyż starania Polaków nie spotkały się z równie pozytywną odpowiedzią po drugiej stronie i że należy zreformować sposób działania. Zarzuca on, że polskie władze do tej pory w niewystarczający sposób chroniły interesy mniejszości polskiej na Litwie, m.in. pozostawiając rodaków samych sobie, przykładem mogą być problemy polskich rodzin z prawem do ziemi po wydaniu litewskiej ustawy reprywatyzacyjnej.

Z kolei Andrzej Brzeziecki zwrócił uwagę, że poprawne stosunki z Litwą są niezwykle istotne dla polskiej polityki wschodniej oraz idei solidarności w regionie Europy Środkowo-Wschodniej. Uznał on, że warto dać sobie następną szansę naprawy wzajemnych relacji i podjąć wysiłek, by lepiej zrozumieć i wczuć się w sytuację naszych wschodnich sąsiadów.

Publicyści próbują podnosić kwestię napięcia na linii Warszawa-Wilno i doszukać się jego przyczyn, jednak trudno o propozycje sensownych rozwiązań. Na koniec warto jeszcze przytoczyć wypowiedź ze wspomnianego już wywiadu Tomasa Venclovy, że „obie strony muszą dbać o bardziej wyważoną politykę historyczną”. Być może dysydenci posłuchają tej rady, być może nie. Niewątpliwie jednak przyjdzie podejmować kolejne próby poprawy wzajemnych polsko-litewskich relacji.  

Autorka artykułu odbywa staż w portalu "Wilnoteka"