Pomnik Petrasa Cvirki wykreślono z Rejestru Zabytków Kultury
Dyrektor Departamentu Kultury przy Ministerstwie Kultury RL Vidmantas Bezaras poinformował, że eksperci, którzy podjęli decyzję o wykreśleniu pomnika Petrasa Cvirki z Rejestru Zabytków Kultury, zastanawiają się nad wciągnięciem do tego rejestru skweru P. Cvirki.
„Pomnik został pozbawiony dotychczasowego statusu – w ciągu tygodnia miałyby zostać załatwione wszelkie związane z tym formalności. Obecnie trwa intensywna dyskusja odnośnie do skweru” – powiedział V. Bezaras.
Za przyjęciem decyzji o wykreśleniu pomnika P. Cvirki z Rejestru Zabytków Kultury głosowało 5 członków komisji, przeciwko było dwóch.
Jak poinformował V. Bezaras, zniesienie statusu prawnego pomnika nie oznacza automatycznie decyzji o demontażu pomnika. Liczy, że stołeczny samorząd podejmie odpowiednią decyzję po dyskusjach z mieszkańcami miasta czy stołeczną radą.
„Były również inne opinie – ze związku pisarzy, ze strony historyków sztuki… Nie mam jednoznacznej opinii w tej sprawie: można zrobić i tak, i tak – i zostawić, i znieść, przenosząc, na przykład, do Narodowej Galerii Sztuki, gdzie zostałaby urządzona ekspozycja. Sam pomnik jest bowiem wartościowy. To jest praca Juozasa Mikėnasa. Mikėnas przed wojną była nagradzany na Wystawie Światowej w Paryżu” – powiedział V. Bezaras.
Rada niezależnych ekspertów rozpatrzyła wnioski ministra kultury Simonasa Kairysa oraz Samorządu m. Wilna. Mer Remigijus Šimašius proponował wpisanie do Rejestru Zabytków Kultury samego skweru Petrasa Cvirki jako „przykładu stylistyki neoklasycystycznej”.
Zwolennicy usunięcia pomnika P. Cvirki argumentują swoje stanowisko wyjaśnieniem Centrum Badania Ludobójstwa i Ruchu Oporu Mieszkańców Litwy z roku 2019 stanowiącym, że pisarz i działacz polityczny P. Cvirka w swojej działalności polityczno-społecznej aktywnie kolaborował ze strukturami okupacyjnych władz sowieckich, a jego kolaboracja miała duże i szkodliwe skutki dla państwa litewskiego i losów jego obywateli.
Zwolennicy pozostawienia pomnika w jego dotychczasowym miejscu twierdzą, że chęć niszczenia sowieckiego dziedzictwa w niczym się nie różni od sowieckiej cenzury, a talent literacki P. Cvirki powinien zostać oceniony i oddzielony od jego działalności politycznej.
Jak we wtorek, 24 sierpnia, poinformował wicemer Wilna Valdas Benkunskas, pomnik miałby zostać usunięty z dotychczasowego miejsca w połowie września br. Dodał, że we wrześniu stołecznej Radzie zostanie przedstawiona rezolucja dot. przeniesienia pomnika w inne miejsce. Zapewnił, że żadne inne formalne decyzje Rady w kwestii pomnika nie są potrzebne.
V. Benkunskas podkreślił również, że obecnie stołeczny samorząd dyskutuje z Litewskim Muzeum Narodowym ws. przekazania tej placówce rzeźb zdjętych z Zielonego Mostu, dlatego, jak zaznaczył „w tym kontekście stosowne byłoby przekazanie muzeum również tego pomnika”.
Twórczość literacka Petrasa Cvirki (1909–1947) zapoczątkowała realizm socjalistyczny w litewskiej literaturze. Sam autor przystąpił do Komunistycznej Partii Litwy w 1940 roku i poparł aneksję Litwy do ZSRR. Po jego śmierci władze sowieckie wzniosły w Wilnie jego pomnik. Po odzyskaniu przez Litwę niepodległości w 1990 roku monument stał się przedmiotem wielu kontrowersji.
Na podstawie: bns.lt
