Polska czeka na ruch Litwy

W przeprowadzonym przez Polską Agencję Prasową wywiadzie z Radosławem Sikorskim wiele uwagi poświęcono przedwyborczej sytuacji w Polsce, ale wśród spraw zagranicznych poruszono przede wszystkim kwestie relacji z Litwą i Białorusią. Na pytanie, czy Warszawa będzie nadal czekać czy też naciskać na Wilno, minister odpowiedział: "Strona litewska zna nasze stanowisko. Nie wiem, czy jakieś naciski byłyby pomocne, bo nikt nie lubi działać pod presją. Zresztą politycy litewscy deklarują, że te stosunki są dobre. Jeśli takie stosunki jak w tej chwili Litwę satysfakcjonują, to nas też".

Na Litwie szef polskiego MSZ jest postrzegany jako główny "winowajca" pogorszenia stosunków polsko-litewskich, podczas gdy wielu Polaków, zarówno w Polsce, jak i na Litwie uważa, że jest to pierwszy polski polityk, który zaprzestał wreszcie układania relacji Wilno-Warszawa ponad głowami rodaków na Wileńszczyźnie i przestał przymykać oczy na obłudę litewskich władz. Uzależnienie dalszych przyjaznych stosunków Polski z Litwą od realizacji przyjętych przez Litwinów zobowiązań, dotyczących postulatów litewskich Polaków, doprowadziło do eksplozji antypolskich nastrojów na Litwie, przy czym rządząca obecnie na Litwie prawica dała do zrozumienia, że nie zamierza poprawiać sytaucji polskiej mniejszości i wręcz ją pogorszyła, przyjmując między innymi kontrowersyjną ustawę o oświacie.

Pogarszające się relacje, do niedawna określane wręcz jako "partnerstwo strategiczne", coraz bardziej zaczynają przypominać polsko-litewską "zimną wojnę" z lat 1920-1938. Po włączeniu etnicznie i kulturowo polskiego Wilna, przez Litwinów uważanego za historyczną stolicę Litwy, w skład II Rzeczypospolitej, między Warszawą a Kownem ("tymczasową" stolicą ówczesnej Litwy) zapadła żelazna kurtyna. Dopiero polskie ultimatum w 1938 r. zaowocowało nawiązaniem stosunków dyplomatycznych. To dlatego padło nieprzypadkowe pytanie do ministra, czy obecne relacje polsko-litewskie "określa jako chłodne czy potrzebne jest jeszcze mocniejsze słowo?".

Sikorski wolał uniknąć określeń, ale nie krył rozczarowania: "One przez wiele lat były oparte na polskim sentymencie i tego sentymentu jest mniej, bo przeżyliśmy rozczarowanie. Ale jeśli Litwa uważa, że jej interesowi służy oparcie tych relacji na pragmatyzmie i na potencjałach obu krajów, to my taki wybór Litwy szanujemy. Przypomnę tylko, że nasza wymiana handlowa z Litwą wynosi 1 procent polskiego handlu, a nasze potencjały gospodarcze są jak 1 do 13".

Pytany z kolei o Białoruś, szef polskiej dyplomacji podkreślił: "Szanujemy suwerenność Białorusi. To jest podstawa naszych relacji, zależy nam na tym, żeby Białoruś pozostała suwerennym krajem. Ale suwerenność to raz, a demokracja to dwa. Żeby można mówić o zbliżeniu z Europą i pomocy europejskiej dla Białorusi, która teoretycznie jest możliwa, musielibyśmy zobaczyć realne decyzje. Po pierwsze, amnestia dla wszystkich skazanych w procesach politycznych, a - po drugie - wolne wybory parlamentarne. Nie zamykamy furtki, bo zależy nam na losach 10 milionów Europejczyków na Białorusi". Na wątpliwości dziennikarzy PAP, czy wolne wybory są w tym kraju możliwe, minister Sikorski przypomniał sytuację w Tunezji i Egipcie, gdzie także do niedawna było to niemożliwe i wyraził nadzieję, że na Białorusi to także może być kwestia najbliższych lat.

"Najlepiej by było, gdyby sam prezydent Łukaszenka nakreślił i zrealizował scenariusz przeprowadzenia swojego kraju ku demokracji. Lepiej byłoby mu skończyć jako ktoś, kto wprowadził Białoruś na ścieżkę wolności niż skończyć jak dyktatorzy w innych częściach świata"  - podsumował Radosław Sikorski.

Na podstawie: PAP