Pięć lat papieża Franciszka


Papież Franciszek, fot. Reuters-Scanpix/BNS
We wtorek, 13 marca mija pięć lat od wyboru papieża Franciszka – po bezprecedensowym wydarzeniu ostatnich kilkuset lat w historii Kościoła, czyli ustąpieniu Benedykta XVI. Pierwszy papież z Argentyny i pierwszy jezuita stanął na czele Kościoła w bardzo trudnym momencie. Pierwsze pięciolecie pontyfikatu Franciszka minęło pod znakiem wielu nowości, przełomów, ale także trudności i oporu części hierarchii. W dniach 22–23 września br. Ojciec Święty przybędzie na Litwę.


Jorge Bergoglio
został papieżem w chwili szoku i zdumienia, jakie przeżywali wierni na całym świecie i w okresie jednego z największych kryzysów w nowożytnej historii Kościoła w związku z rezygnacją Benedykta XVI.

Pięć lat pontyfikatu Franciszka minęło pod znakiem wielu nowości, przełomów, ale także trudności i oporu części hierarchii, która nie może pogodzić się z otwartością nowego biskupa Rzymu, skromnością jego życia i niechęcią do „dworu” za Spiżową Bramą.

„Dwór to trąd papiestwa” – powiedział w jednym z wywiadów.

Tak radykalne wypowiedzi i postawa sprawiają, że – jak zauważają watykaniści – siły również wewnętrznych ataków na obecnego papieża nie da się porównać ze sprzeciwem, jaki wywoływali jego poprzednicy.

Od pierwszych chwil po konklawe z pierwszym papieżem z Ameryki Południowej, mającym zarazem mocne europejskie korzenie jako potomek włoskich emigrantów, wiązano nadzieje na to, że będzie odnowicielem i reformatorem Kościoła.

Reforma ta przebiega dwutorowo; z jednej strony Franciszek chce przebudować strukturę jego „rządu”, czyli Kurii Rzymskiej, by ją odbiurokratyzować i uprościć, by nie była „centralą władzy”, zapatrzoną w samą siebie. Z drugiej strony zaś papieżowi zależy na powrocie do ducha ewangelicznego i „nawróceniu duszpasterskim”, to znaczy na skupieniu uwagi na najbardziej potrzebujących, w tym migrantach i uchodźcach, wykluczonych, na leczeniu „ran ludzkości”.

W ciągu 5 lat pontyfikatu papież odbył 22 zagraniczne podróże, w tym wiele na peryferia świata do najbiedniejszych państw i wydał dwie encykliki: „Lumen fidei”, napisaną ze swym emerytowanym poprzednikiem oraz ekologiczno-społeczną „Laudato si’”.

Opublikował też dwie adhortacje – uważaną za programową „Evengelii gaudium” oraz głośną „Amoris laetitia” po dwóch synodach biskupów na temat rodziny. Zawarł w niej słowa świadczące o otwarciu wobec osób rozwiedzionych w Kościele, co spotkało się z krytyką konserwatywnej części hierarchii.

Wśród najważniejszych wydarzeń tego pięciolecia w Kościele są kanonizacje Jana Pawła II i Jana XXIII 27 kwietnia 2014 roku pod przewodnictwem Franciszka i w obecności Benedykta XVI oraz Rok Miłosierdzia w 2016 r., a w jego trakcie – Światowe Dni Młodzieży w Krakowie.

W lutym 2016 roku doszło do historycznego spotkania papieża z patriarchą moskiewskim i całej Rusi Cyrylem w Hawanie, co uznano za przełom w relacjach Watykanu z rosyjską Cerkwią prawosławną. Wydarzenie to nie przyniosło jednak znaczącego postępu, a podróż papieża do Moskwy wciąż wydaje się odległa.

Z jednej strony pontyfikat 81-letniego Franciszka symbolizują pamiętne, najprostsze słowa „dobry wieczór”, z jakimi przywitał się z wiernymi w dniu swego wyboru 13 marca 2013 roku i pragnienie „Kościoła ubogiego dla ubogich”, a z drugiej bardzo mocne, dosadne określenia, których używa. Jedno z najmocniejszych przemówień wygłosił w 2014 roku do kardynałów z Kurii Rzymskiej.

Mówił wtedy, że „księża są jak samoloty; trafiają na czołówki mediów tylko wtedy, kiedy upadają”. Wymienił choroby, jakie według niego toczą Kurię i cały Kościół, wśród nich patologię władzy, narcyzm, „duchowego Alzheimera”, bogacenie się i „schizofrenię egzystencjalną”.

Podkreślił, że należy przejść się na cmentarz, gdzie – jak dodał – można zobaczyć nazwiska wielu osób, które uważały się za nieśmiertelne i niezastąpione.

Europę porównał do „bezpłodnej i nietętniącej życiem babci”. Słowa te wypowiedział w Parlamencie Europejskim w Strasburgu. O Kościele mówił jako o „szpitalu polowym”.

We Włoszech prowadzi w rankingu zaufania; ufa mu 80 procent osób; zarówno wierzących, jak i niewierzących.

Obecnie największe wyzwania, jakie stoją przed papieżem to sfinalizowanie rozpoczętej na początku pontyfikatu i wciąż będącej w sferze planów trudnej reformy Kurii Rzymskiej, uporanie się ze skandalem pedofilii w Kościele, nadal ujawnianym w kolejnych krajach, ostatnio w Chile. Kolejne wyzwania to postęp w dialogu ekumenicznym i międzyreligijnym oraz doprowadzenie do normalizacji stosunków z Chinami.

Szósty rok pontyfikatu przyniesie też nadzwyczaj ważne wydarzenie: październikowy synod biskupów na temat młodzieży oraz Światowe Dni Młodzieży w styczniu przyszłego roku w Panamie.

Najbliższe plany papieża to wizyta w Genewie 21 czerwca w siedzibie Światowej Rady Kościołów, która obchodzi w tym roku 70. rocznicę swego założenia. We wrześniu Franciszek odwiedzi Litwę, Łotwę i Estonię.

Na podstawie: PAP, KAI, inf. wł.