Osobiste historie ofiar Holokaustu
„Część historii można będzie nie tylko przeczytać, lecz także obejrzeć. Na nagraniach w pierwszej osobie – tak jak gdyby byli tymi, o których mowa – historie wspominanych osób opowiedzą ci, którzy byli związani z nimi więzami rodzinnymi, zawodowymi czy narodowościowymi” – mówi przedstawicielka Litewskiego Centrum Praw Człowieka Jūratė Juškaitė.
Historię uwiecznionego w Kownie pierwszego olimpijczyka z Litwy Izaaka Anolika przybliża prezes Litewskiego Narodowego Komitetu Olimpijskiego Daina Gudzinevičiūtė. O nazywanym kronikarzem wileńskiego getta Icchaku Rudaszewskim opowiada prezes Związku Studentów Żydowskich na Litwie Amit Belaitė. Historię swojej babci romskiego pochodzenia Anastazji Jablonskienė-Bagdonavičiūtė z Poniewieża przedstawia jej wnuczka Grafinė Čelkienė. O Samuelu Petuchauskasie – wybitnym samorządowcu z Szawli – mówi jego syn prof. Markas Petuchauskas, który sam był więziony w wileńskim getcie.
Przypomnijmy, w 2016 r. w Wilnie odsłonięte zostały kamienie pamięci upamiętniające ośmiu wilnian narodowości żydowskiej, którzy zginęli w czasie Holokaustu. Poprzez ten znak uwiecznieni zostali: kronikarz wileńskiego getta Icchak Rudaszewski (ul. Rūdninkų 8), właściciele restauracji wegetariańskiej Fania i Łazarz Lewandowie (ul. Vokiečių 14), lekarze Jakub Wygodzki i Samuel Margolis (róg ul. Vilniaus 31 i ul. Islandijos 1) oraz przedstawiciele rodziny Szejmowiczów: Lejba, Chaja i Leja (róg ul. Vasario 16-osios i ul. Šermukšnių).
Z inicjatywy Litewskiego Centrum Praw Człowieka w 2016 r. również w Poniewieżu założone zostały cztery kamienie pamięci, które symbolicznie utrwaliły przedstawicielki czterech wielopokoleniowych romskich rodzin - ofiar zagłady Romów (Porajmos).
Ona Bagdonavičiūtė-Matuzevičienė, Anastazija Bagdanavičiūtė-Jablonskienė, Zosė Matuzevičiūtė, Ona Bagdonavičiūtė-Grachauskienė – nazwiska tych kobiet na kamieniach pamięci w symboliczny sposób świadczą o tragedii, która dotknęła ich rodziny.
Obecnie na Litwie odsłonięte są 23 kamienie pamięci – w Wilnie, Kownie, Szawlach i Poniewieżu.
Umieszczane są zazwyczaj w pobliżu ostatniego miejsca zamieszkania upamiętnionej osoby. Na tabliczce wyryte jest imię i nazwisko, daty jej urodzin i śmierci oraz informacja o losie, jaki ją spotkał.
Kamienie pamięci zaczął tworzyć w latach 90. XX w. niemiecki artysta Guenter Demnig. Pierwsze pojawiły się w Kolonii w 1995 roku. Znajdują się na ulicach miast 18 krajów Europy, m.in. Niemiec, Polski, Austrii, Belgii, Czech, Węgier, Włoch, Norwegii, Ukrainy i Holandii.
Na podstawie: manoteises.lt, inf. wł.
