Oficjalnie: „Wzgórze Wolności” zwycięskim projektem


Projekt „Wzgórze Wolności”, fot. lrv.lt
Po wątpliwościach wokół zgodności z prawem procedur konkursu na monument na placu Łukiskim w Wilnie Ministerstwo Kultury RL we czwartek, 19 kwietnia oficjalnie ogłosiło zwycięzcę – projekt Andriusa Labašauskasa „Wzgórze Wolności”. Wiceminister kultury Gintautė Žemaitytė przyznaje, że odczuwalny w sejmie sprzeciw wciąż jeszcze może przeszkodzić w realizacji zwycięskiego projektu.



Jak poinformowała wiceminister kultury Gintautė Žemaitytė, jeżeli prawnicy rządu nie będą mieli zastrzeżeń do sformułowania decyzji, rząd będzie mógł zgodnie z planem przyznać 500 tys. euro na realizację zwycięskiego projektu Andriusa Labašauskasa „Wzgórze Wolności” (lit. Laisvės kalva).

Wyjaśniła, że kolizja prawna wynikła z tego powodu, iż projekt wyłoniony został nie w drodze przetargu na zamówienia publiczne, lecz w wyniku mniej zobowiązujących warsztatów twórczych.  

Przypomnijmy, powołana przez premiera grupa robocza na wiosnę ubiegłego roku zleciła Centrum Sztuki Współczesnej zorganizowanie warsztatów twórczych w celu wyłonienia projektu monumentu, który miałby stanąć na placu Łukiskim. Pod koniec lipca ub.r. grupa ekspertów spośród 32 projektów wybrała propozycje pięciu autorów. Od 3 do 19 listopada ub.r. na stronie epilietis.lrv.lt mieszańcy mogli głosować na jeden z projektów. Głosowanie dotyczące monumentu odbywało się w systemie 50:50, czyli na ostateczny wynik złożyły się pół na pół głosy internautów i komisji eksperckiej. Projekt autorstwa rzeźbiarza i projektanta Andriusa Labašauskasa zdobył największe poparcie w głosowaniu internetowym (37,51 proc.) oraz 7 z 8 głosów członków komisji eksperckiej. Ogółem propozycja zyskała 10 punktów z 16 możliwych. Zwycięzca został ogłoszony w poniedziałek, 27 listopada 2017 r.

Z decyzji byli niezadowoleni zwolennicy ustawienia na placu Łukiskim realistycznej rzeźby Pogoni autorstwa Arūnasa Sakalauskasa. Zyskali nawet poparcie niektórych posłów. Przeszkód w relizacji zwycięskiego projektu dopatrzył się również Departament Dziedzictwa Kulturowego – oświadczył, że realizacja zamysłu autora zmieniłaby płaskie ukształtowanie placu Łukiskiego.

Wątpliwości co do procedur wyłonienia zwycięskiego projektu mieli również przedstawiciele sejmowej Komisji ds. Pamięci Historycznej. Z kolei przewodniczący Litewskiego Związku Chłopów i Zielonych Ramūnas Karbauskis nie odrzucił możliwości, że jeżeli oficjalnie nie zostanie ogłoszony zwycięzca, sejm może głosować w sprawie tego, jaki monument miałby być ustawiony na placu Łukiskim. Posłowie w pierwszym czytaniu poparli projekt zakładający, że ma tam stanąć rzeźba Pogoni.

Wiceminister kultury G. Žemaitytė przyznaje, że odczuwalny w sejmie sprzeciw wciąż jeszcze może przeszkodzić w realizacji zwycięskiego projektu. Podkreśliła jednocześnie, że dokładane są starania w celu osiągnięcia kompromisu z sejmem i organizacjami, na dzisiaj jednak nie ma mowy o tym, by na placu mogła pojawić się również rzeźba Pogoni.

Zgodnie z założeniem zwycięskiego projektu „Wzgórze Wolności” A. Labašauskasa na placu Łukiskim miałoby zostać uformowane niewielkie wzniesienie, które zlewałoby się z placem i stało się przedłużeniem jego ścieżek i trawników. Skierowane na al. Giedymina południowe zbocze owego wzniesienia ma być wykończone poziomą rzeźbiarską kompozycją opartą na motywach drzew. Motyw ten został wybrany nieprzypadkowo: widok wznoszących się ku górze pni kojarzy się z leśnymi bunkrami partyzanckimi oraz lasem, który dla Litwinów jest niezwykle ważny – zarówno pod względem strategicznym, jak też sakralnym. Owa ściana rzeźbiarska zostanie wkomponowana w zbocze wzniesienia, będzie symbolizowała również podziemie – symboliczną przestrzeń, w której trwał ruch oporu przeciwko okupacji. 

Na pniach drzew wypisane będą pseudonimy partyzantów: Ąžuolas (Dąb), Liepa (Lipa), Beržas (Brzoza), Drebulė (Osika) i inne. W celu zmylenia prześladowców pod jednym pseudonimem często ukrywało się kilka osób, dlatego monument w symboliczny sposób upamiętniłby nie kilku konkretnych walczących, lecz wszystkich, którzy w ten czy inny sposób przyłączyli się do walk o wolność. 

Pierwotnie zakładano, że monument miałby stanąć do 1 grudnia br.

Na podstawie: epilietis.lrv.lt, vz.lt, bns.lt