Niezrealizowany projekt kościoła Antoniego Wiwulskiego upamiętniony w Wilnie
Budowę kościoła Najświętszego Serca Pana Jezusa w Wilnie rozpoczęto w 1913 roku. Miała to być trójnawowa, żelbetonowa bazylika z kopułą i smukłą więżą o wysokości ponad 100 metrów, umieszczoną za prezbiterium. Całość miała być wykonana w stylu modernistyczno-romańskim.
Prace nad budową przerwała I wojna światowa i śmierć Wiwulskiego w 1919 roku. Pod koniec lat 20. zdecydowano się dokończyć budowę według nowego projektu, opartego na szkicach A. Wiwulskiego. Ten zamiar również nie został zrealizowany. W 1934 roku zrezygnowano z realizacji projektu A. Wiwulskiego na rzecz mniejszego kościoła. Wybuch II wojny światowej ponownie nie pozwolił na zbudowanie świątyni.
W czasach sowieckich niedokończony kościół został rozebrany, a na jego fundamentach wzniesiono Pałac Kultury Budowlanych, który stoi w tym miejscu do dziś.
„Gdyby (kościół – przyp. red.) został zbudowany, byłby najbardziej imponującym kościołem w Wilnie, być może znanym w całej Europie, porównywanym np. z Sagrada Familia Antoniego Gaudiego, która do dziś stoi w Hiszpanii” – mówi architekt prof. Gintaras Čaikauskas. To on, wraz z rzeźbiarzem Tadasem Gutauskasem, postanowił przypomnieć o projekcie A. Wiwulskiego i upamiętnić go symbolicznym pomnikiem-makietą.
Propozycja została zgłoszona do konkursu „Tworzę Wilno” zorganizowanego w 2017 roku przez Samorząd Wilna. Jego celem było wybranie i sfinansowanie projektów artystycznych, które ożywią przestrzeń publiczną miasta. Ostatecznie wybrano wówczas 20 propozycji, w tym tę poświęconą A. Wiwulskiemu.
Realizacja projektu zbiegła się z dwiema symbolicznymi datami. W 2017 roku, kiedy ogłoszono konkurs, wypadała 140 rocznica urodzin A. Wiwulskiego, w tym roku zaś – kiedy pomnik odsłonięto – obchodzimy stulecie śmierci architekta.
W uroczystym odsłonięciu pomnika na skwerze – teraz już Wiwulskiego – uczestniczyli architekci i artyści, w tym m.in. aktor Vytautas Rumšas sen., który przybliżył sylwetkę architekta. Biskup Darius Trijonis poświęcił pomnik, a w imieniu samorządu wystąpił wicemer Vytautas Mitalas.
Antoni Wiwulski już wczęśniej był upamiętniany w Wilnie. Ma tu swoją ulicę i pomnik w formie wojskowego płaszcza na Zarzeczu, który został odsłonięty w styczniu tego roku. Jego postać kojarzy się wilnianom również z betonowym pomnikiem trzech krzyży stojącym na wzgórzu, wykonanym na wzór przedwojennego projeku A. Wiwulskiego. Jest on również autorem pomnika Grunwaldzkiego w Krakowie oraz kaplicy w Szydłowie. Wykonał ponadto wiele rzeźb i szkiców do pomników oraz pamiątkowej tablicy w kościele św. Janów w Wilnie poświęconej gen. Tadeuszowi Kościuszce.
Zdjęcia i montaż: Mateusz Mozyro
