Niedzielne msze św. w języku polskim w kościele Zbawiciela na Antokolu
„Na prośbę polskiej wspólnoty wiernych od 18 października co niedzielę o godz. 18.30 odprawiana będzie msza święta w języku polskim” – czytamy w ogłoszeniu na stronie internetowej (joanitai.org) działającego w Wilnie Zgromadzenia św. Jana, którego członkowie sprawują posługę w kościele Zbawiciela na Antokolu.
Przypomnijmy, w tym roku w Niedzielę Przewodnią, czyli w Święto Miłosierdzia Bożego, w kościele tym msza św. w języku polskim została odprawiona po raz pierwszy od odzyskania tej świątyni. Transmitowana była na stronach joanitai.org i wilnoteka.lt.
Nabożeństwo sprawował o. Jerzy Czarniawski ze Zgromadzenia św. Jana, rektor kościoła Zbawiciela.
Było to wydarzenie o tyle ważne, że do owego dnia w kościele tym mszy św. w języku polskim nie było – sprawowane są po litewsku.
Kościół Pana Jezusa, nazywany też kościołem Zbawiciela lub Trynitarzy, jest mniej znany niż inna mieszcząca się na Antokolu barokowa świątynia – kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła, ale jego dzieje są ciekawe i warte poznania.
Na zdjęciu: wnętrze kościoła Zbawiciela na Antokolu w Wilnie, fot. lt.wikipedia.org
Wybudowany został w latach 1694-1717 dla zakonu trynitarzy. Inicjatorem budowy kościoła i klasztoru dla nowo sprowadzonego do Rzeczypospolitej Obojga Narodów zakonu był hetman Wielkiego Księstwa Litewskiego i wojewoda wileński Kazimierz Jan Sapieha. W pobliżu znajduje się, zresztą, okazały pałac Sapiehów.
Architektem był Włoch Giovanni Battista Frediani, a sztukaterie, prawdopodobnie, są dziełem innego Włocha – Pietro Peretti, autora wspaniałych dekoracji kościoła pw. śś. Piotra i Pawła.
Kościół Zbawiciela został zbudowany w kształcie ośmiobocznej rotundy z wysoką kopułą. Wyróżniają go umieszczone w kopule okna, co dodaje wnętrzom wyjątkowego światła. Świątynia miała siedem ołtarzy. Dekoracja rzeźbiarska wnętrza była niezwykle delikatna i bogata, niestety do naszych czasów zachowało się niewiele z pierwotnych dekoracji.
W 1711 r. do Wilna została przywieziona figura Chrystusa Nazareńskiego, wykonana w Rzymie na wzór Madryckiej cudownej figury Ecce Homo. Cudowna figurka Chrystusa przyciągała do kościoła trynitarskiego tłumy wiernych Przed nią m.in. w 1840 r. brali ślub Stanisław Moniuszko i Aleksandra Müller. Obecnie ta figura Chrystusa znajduje się w kościele pw. św. apostołów Piotra i Pawła.
W 1864 r., za rządów Michaiła Murawjowa, władze carskie zlikwidowały zakon trynitarzy, kościół zamknęły, a klasztor skonfiskowały. Kościół został przebudowany na cerkiew garnizonową św. Michała Archanioła. Niemal cały jego wystrój (sztukaterie, ołtarze i nagrobki) został zniszczony. Oszpecono fasadę dobudowując kruchtę.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. kościół został odzyskany na potrzeby religijne i częściowo odrestaurowany. Usunięto naleciałości rosyjskie, ale przywrócenie kościołowi pierwotnej szaty nie było już możliwe. Klasztor w 1924 r. przeznaczono na uniwersytecką klinikę dermatologiczną. W czasach radzieckich kościół służył jako magazyn na terenie obiektu wojskowego.
Po odzyskaniu przez Litwę niepodległości, w 1993 r. w klasztorze rozmieściło się nowopowstałe Wileńskie Seminarium Duchowne. Po tym, gdy w 1998 r. przeniosło się do Kalwarii Wileńskiej, kard. Audrys Juozas Bačkis przekazał go Zgromadzeniu św. Jana. Joannici stopniowo odnawiają świątynię.
Na podstawie: joanitai.org, inf. wł.