Nie żyje Olga Krzyżanowska


Olga Krzyżanowska, fot. wilnoteka.lt
Nie żyje Olga Krzyżanowska, polityk, działaczka społeczna i lekarka. Miała 88 lat. Urodzona we wrześniu 1929 roku, pochodziła z rodziny o patriotycznych tradycjach. Była córką podpułkownika Aleksandra „Wilka” Krzyżanowskiego, dowódcy Armii Krajowej na Wileńszczyźnie. Olga Krzyżanowska wielokrotnie gościła w Wilnie, m.in. w 2011 r. na uroczystości odsłonięcia steli dedykowanej jej ojcu w Alei Pamięci Narodowej w Zulowie, a w 2014 r. na ceremonii odsłonięcia tablicy pamiątkowej w DKP w 70. rocznicę operacji „Ostra Brama”.

„Zmarła profesor Olga Krzyżanowska. Osoba niezwykłej kultury, intelektu i zasług. Córka legendarnego dowódcy wileńskiej brygady AK, sama w czasie II wojny światowej była harcerką Szarych Szeregów. Odznaczona Krzyżem Walecznych. W 1980 r. wstąpiła do „Solidarności”. Lekarka i wicemarszałek Sejmu, senator, ale przede wszystkim wspaniały człowiek. Będzie nam Jej brakowało!” – napisał prezydent Gdańska Paweł Adamowicz.

Olga Krzyżanowska urodziła się 10 września 1929 roku w Warszawie. W czasie II wojny światowej była harcerką Szarych Szeregów, za co została odznaczona Krzyżem Walecznych. Jej mama, lekarka, miała gabinet w domu przy al. Niepodległości w Warszawie, który w czasie wojny stał się jednym z lokali Komendy Głównej AK. Po wojnie rodzina przeniosła się do Gdańska. Tu ukończyła Wydział Lekarski Akademii Medycznej i wiele lat pracowała w zawodzie. W 1980 roku wstąpiła do „Solidarności”, zasiadała w Krajowej Komisji Koordynacyjnej Służby Zdrowia. W 1989 r. wystartowała do Sejmu jako kandydatka Komitetu Obywatelskiego. Była wicemarszałkiem tzw. sejmu kontraktowego. Potem posłanką zostawała jeszcze trzykrotnie. W 2001 roku dostała się do Senatu. Była członkinią rady programowej Kongresu Kobiet. Jej mężem był Jerzy Krzyżanowski, profesor Polskiej Akademii Nauk. Zmarła 22 czerwca w Gdańsku. Miała 88 lat. Pozostawiła córkę Magdalenę oraz kilkoro wnucząt.

Prezydent Gdańska Paweł Adamowicz podkreślił, że Olga Krzyżanowska budowała swój patriotyzm na własnych działaniach, a nie tylko na historii swojego ojca: „Wszyscy wiedzieliśmy, że jest córką legendarnego dowódcy wileńskiego oddziału Armii Krajowej, generała „Wilka” Krzyżanowskiego, ale też ona nie nawiązywała do tego co chwilę. Jakby powiedziała młodzież: nie odcinała kuponów po swoim ojcu”.

Żołnierz Niezłomny Aleksander Krzyżanowski „Wilk” (1895–1951) to bohater walk o wolną Polskę. Uczestnik wojny bolszewickiej 1920 r., żołnierz Września 1939, po klęsce wojny obronnej 1939 roku dołączył do konspiracji. Związał się ze Służbą Zwycięstwu Polski przekształconą później w Związek Walki Zbrojnej, a potem w Armię Krajową.

W maju 1941 r. objął stanowisko komendanta Okręgu Wileńskiego ZWZ-AK. Piastował je do lipca 1944 roku. Rozbudowywał siatkę konspiracyjną i prowadził działalność sabotażowo-dywersyjną. Dowodził Operacją „Ostra Brama”, w której oddziały Wileńskiego i Nowogródzkiego Okręgu AK przy wsparciu sowietów zdobyły Wilno. Po oswobodzeniu miasta został podstępnie aresztowany przez NKWD. Przez lata więziony, najpierw w Rosji, potem w Polsce przez komunistów, nie wydał kolegów z konspiracji. Zmarł w więziennym szpitalu na warszawskim Mokotowie 29 września 1951 r. 

Olga Krzyżanowska po raz pierwszy przyjechała do Wilna w 1990 roku, potem bywała wielokrotnie na różnych uroczystościach, ale też prywatnie, z rodziną. 

We wrześniu 2014 r. była na uroczystości odsłonięcia tablicy pamiątkowej poświęconej żołnierzom AK okręgów wileńskiego i nowogródzkiego, ufundowanej przez Straż Graniczną. W rozmowie z Wilnoteką powiedziała wówczas, że przez całe życie towarzyszyły jej słowa o Polsce napisane przez ojca w grypsie z więzienia: „Pamiętaj, cokolwiek by było, to jest twoja ojczyzna”.



Na podstawie: IAR, PAP, inf.wł.