Nagroda Postępu dla odkrywcy Aktu 16 Lutego

"Ta nagroda została przyznana po raz pierwszy. Symboliczne, że otrzymał ją naukowiec, który odnalazł unikatowy dokument - Akt 16 Lutego. Była to wówczas nie tylko wielka radość, ale też pewne zobowiązanie z naszej strony, które dziś spełniliśmy. Jeszcze raz gratuluję profesorowi, cieszę się, że na swoim przykładzie dowiódł on, iż dzięki entuzjazmowi i determinacji można osiągnąć każdy cel" - podczas uroczystości wręczenia nagrody powiedział premier Saulius Skvernelis.

"Odnalazł Pan dokument, oficjalnie nazywany Aktem 16 Lutego, ale jednocześnie określany jako metryka urodzenia Litwy - jest to badzo symboliczne i ważne. Dziękuję Panu za historię Litwy, którą wspólnie tworzymy" - powiedział przewodniczący sejmu Viktoras Pranckietis. 

Z inicjatywą przyznawania Nagrody Postępu Litwy wystąpiła Litewska Akademia Nauk. Zakłada się, że premia będzie przyznawana za wybitne osiągnięcia w dziedzinie nauki oraz w praktycznym zastosowaniu osiągnięć naukowych. Zgłaszać kandydatów mogą instytucje państwowe, organizacje społeczne, stowarzyszenia, firmy, osoby prawne. Nagrodę pieniężną ze swojego budżetu przyznawać będzie Ministerstwo Oświaty i Nauki. 

Prof. Liudas Mažylis jest pierwszym laureatem Nagrody Postępu. Nieznany wcześniej szerszej społeczności naukowiec z Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie dokonał wyjątkowego odkrycia - odnalazł oryginał Aktu Niepodległości Litwy z 1918 r., który przez lata był uważany za zaginiony. 

Liudas Mažylis intensywne poszukiwania oryginału Aktu Niepodległości rozpoczął latem ubiegłego roku. Liczne spotkania skłoniły go ku myśli, że "niemiecki kierunek" poszukiwań z pewnych powodów był jednak dotychczas w niewystarczający sposób zbadany przez litewskich historyków. Zwrócił się więc do Archiwum Państwowego w Berlinie, gdzie doradzono mu poszukiwania w Archiwum Politycznym Ministerstwa Spraw Zagranicznych.

Napisaną ręcznie Uchwałę 16 Lutego w językach litewskim i niemieckim z podpisami 20 sygnatariuszy prof. Liudas Mažylis odnalazł właśnie w archiwum dyplomatycznym w Berlinie.

Jak się okazało, Uchwałę Rady Litewskiej w sprawie odrodzenia niepodległego demokratycznego państwa ze stolicą w Wilnie po południu 16 lutego 1918 r. sygnatariusz Jurgis Šaulys wręczył niemieckiemu dyplomacie Eckartowi von Boninowi. Dyplomata wysłał ten list kanclerzowi Georgowi von Hertlingowi. Wkrótce po tym uchwała została przekazana do Ministerstwa Spraw Zagranicznych, gdzie została zarejestrowana zgodnie z obowiązującymi wówczas procedurami administracyjnymi. Po II wojnie światowej akta Ministerstwa Spraw Zagranicznych Niemiec przechowywali i archiwizowali sojusznicy. W 1950 r. akta zostały zwrócone niemieckiemu MSZ. Od tamtego czasu rzeczony dokument przechowywany jest w archiwum politycznym MSZ Niemiec.

Na podstawie: BNS, lrv.lt, delfi.lt