Muzeum Starożytności w Wilnie - pole walki o historię Litwy


Fot. l24.lt
L24.lt
"Powstanie Muzeum Starożytności w Wilnie było walką o historię" - powiedział Darius Staliūnas, zastępca dyrektora Litewskiego Muzeum Narodowego, podczas otwarcia w Wilnie międzynarodowej konferencji, zorganizowanej z okazji 160-lecia założenia Muzeum Starożytności w Wilnie.
W dniach 7-8 maja w Litewskim Muzeum Narodowym odbywa się międzynarodowa konferencja pt. "Walka o historię: Muzeum Starożytności w Wilnie (1855–1915)", zorganizowana z okazji 160-lecia Muzeum Starożytności w Wilnie. Według organizatorów, celem konferencji jest całościowe spojrzenie na Muzeum Starożytności w Wilnie, jako swoistego pole walki o historię Litwy.

Udział w debatach biorą naukowcy z Litwy, Białorusi, Rosji i Polski. "Litewskie Muzeum Narodowe, przed odzyskaniem niepodległości Litwy działające jako Litewskie Muzeum Etnograficzne, odziedziczyło większą część zbiorów Muzeum Starożytności, które pozostały w Wilnie, i konsekwentnie kontynuuje tradycję muzeum" – powiedziała Birutė Kulnytė, dyrektor Litewskiego Muzeum Narodowego. Dodała, że w latach 60  minionego stulecia, podczas odwilży politycznej, część wywiezionych z Litwy do Rosji zbiorów muzeum wróciło do Wilna.

Otwierający spotkanie wiceminister kultury Romas Jarockis podkreślił, że główny temat konferencji, poruszający kwestię znaczenia dziedzictwa kultury w formowaniu tożsamości narodowej, jest bardzo ważny, bo dotyczy okresu, który jest istotny zarówno dla historii Litwy, jak i dla historii tych krajów, które powstały po I wojnie światowej. "W tym okresie dziedzictwo kultury, zabytki historyczne były interpretowane, wykorzystywane do budzenia idei ruchu narodowowyzwoleńczego. Także widzimy sposoby carskiej Rosji jak tłumić ten ruch i nieprzypadkowo po reorganizacji Muzeum Starożytności większą część jego zbiorów wywieziono do Muzeum Rumiancewa, gdzie znajdują się dotychczas. W tym niemało eksponatów archeologicznych, które jako świadkowie przeszłości przedhistorycznej i historycznej, nie byłyby wykorzystywane do celów ideologicznych" - mówił wiceminister. Dodał, że konferencja jest wspaniałym wstępem do planowanego przez ministerstwo cyklu konferencji z okazji zbliżającego się 100-lecia odrodzenia państwa litewskiego.

Jak podkreślił podczas otwarcia konferencji Darius Staliūnas, zastępca dyrektora Litewskiego Muzeum Narodowego, Muzeum Starożytności to bardzo ważna instytucja, która w połowie XIX w. zespoliła polskojęzyczną elitę intelektualną Litwy. "Ta instytucja pełniła wiele ważnych funkcji edukacyjnych oraz naukowych. Próbowała pełnić funkcje nieistniejącego uniwersytetu, dlatego mówienie i pisanie o niej jest ważną częścią działalności naukowej" - powiedział Staliūnas.

"Samo pojawienie się tej instytucji (Muzeum Starożytności - przyp. red.) było walką o historię, szczególnie biorąc pod uwagę ten fakt, że po powstaniu 1830-1831 roku w rosyjskiej dyskusji pojawiła się koncepcja, wedle której Wielkie Księstwo Litewskie było niczym innym, jak tylko innym państwem Rosji" - nawiązując do nazwy konferencji, powiedział zastępca dyrektora LMN.

Žygintas Būčys z LMN opowiadał, że założyciel Muzeum Starożytności w Wilnie, Eustachy Tyszkiewicz, w 1867 roku w liście do historyka Juliana Bartoszewicza, wspominając o zlikwidowanym ( oficjalnie zreorganizowanym) muzeum, ze smutkiem i nostalgią pisał, że to był "bastion, strzegący od wichrów północnych nasz język i drogą przeszłość". Tymi słowami Tyszkiewicz wyraził jedną z podstawowych idei założonego przez niego muzeum - dbać o pamięć historyczną, będącą podstawowym łącznikiem w pielęgnowaniu i tworzeniu tradycji kulturalnej społeczeństwa.

Muzeum Starożytności w Wilnie oraz Wileńska Komisja Archeologicznej staraniem Eustachego Tyszkiewicza zostały założone 29 kwietnia 1855 roku (wg. nowego kalendarza – 11 maja). Po powstaniu styczniowym muzeum zostało zreorganizowane, a w 1915 roku zlikwidowane.

Iwona Klimaszewska, L24.lt