Msze św. w intencji wybitnego białoruskiego humanisty Franciszka Skaryny


Na zdjęciu: „Mała książka podróżna”, fot. catholic.by/artbelarus.by
W Połocku, Mińsku, Wilnie, Warszawie, Pradze i Padwie, we czwartek, 20 stycznia, pod przewodnictwem biskupów zostaną odprawione msze św. w intencji Franciszka Skaryny, obywatela Wielkiego Księstwa Litewskiego, wybitnego białoruskiego humanisty, drukarza, wydawcy i tłumacza Biblii. Z okazji 500-lecia wydania przez niego w Wilnie pierwszej na terytorium Wielkiego Księstwa Litewskiego drukowanej książki – wydanej w języku ruskim – znanej dziś jako „Mała książka podróżna”, Sejm Litwy ogłosił Rok 2022 Rokiem Franciszka Skaryny.
Okolicznościowej liturgii w bazylice archikatedralnej pw. św. biskupa Stanisława i św. Władysława w Wilnie we czwartek, 20 stycznia, o godz. 17.30 (czasu litewskiego) ma przewodniczyć metropolita wileński arcybiskup Gintaras Grušas, w bazylice archikatedralnej pw. św. Jana Chrzciciela w Warszawie – biskup pomocniczy Michał Janocha, w Pradze natomiast – arcybiskup metropolita praski kardynał Dominik Duka.

Planuje się, że w kościele pw. św. Szymona i św. Heleny w Mińsku rocznicowej mszy św. będzie przewodniczył metropolita mińsko-mohylewski arcybiskup Józef Staniewski. Mają wziąć w niej udział przedstawiciele korpusu dyplomatycznego, akredytowanego w stolicy Białorusi. Z kolei w kościele pw. św. Andrzeja Boboli w Połocku Eucharystia zostanie odprawiona pod przewodnictwem biskupa witebskiego Olega Butkiewicza, stojącego na czele Konferencji Biskupów Katolickich Białorusi.

Do udziału we mszy św. w warszawskiej archikatedrze pw. Jana Chrzciciela pod przewodnictwem bp. M. Janochy zaproszono przedstawicieli Kościołów zrzeszonych w Polskiej Radzie Ekumenicznej, a podczas liturgii zaśpiewa białoruski chór „Concordia”. Spodziewane jest też przybycie Białorusinów, którzy znaleźli schronienie w Polsce, przedstawicieli mniejszości białoruskiej, polskich instytucji i środowisk zaangażowanych w pomoc dla Białorusi, korpusu dyplomatycznego oraz wszystkich, którym bliska jest spuścizna F. Skaryny i chrześcijańskie dziedzictwo naszego regionu.

Przypomnijmy, pochodzący z Połocka (obecnie Białoruś) Franciszek Skaryna prowadził działalność drukarską również w Wilnie. W roku 1522 wydał tu pierwszą na terytorium Wielkiego Księstwa Litewskiego drukowaną książkę, która jest znana dziś pod nazwą „Mała książka podróżna”.

Napisana została w języku ruskim – języku urzędowym Wielkiego Księstwa Litewskiego. Światło dzienne ujrzała w 1522 roku w drukarni nieopodal placu Ratuszowego w Wilnie, w której pracował wybitny drukarz i wydawca.

Książka ta jest zbiorem psalmów i różnego rodzaju pouczeń o charakterze dydaktycznym, składającym się z 22 części. Ozdobiona oryginalnymi rycinami, winietami, miniaturami, inicjałami skierowana była do podróżujących wiernych.

Aż 9 części książki zawiera uwagi końcowe napisane przez samego F. Skarynę. Badacze twierdzą, że Skaryna wydał w Wilnie co najmniej 23 części „Małej książki podróżnej”, do naszych czasów wszystkie jednak się nie zachowały.

W Rosyjskiej Bibliotece Narodowej w Petersburgu przechowywana jest 22-częściowa „Mała książka podróżna”, natomiast egzemplarze z kolekcji banku Belgazprom w Mińsku oraz Duńskiej Biblioteki Królewskiej w Kopenhadze mają po 18 części. 

À propos, „Małą książkę podróżną” można było oglądać w 2017 roku w Pałacu Władców w Wilnie w ramach czynnej tu przez miesiąc międzynarodowej wystawy „Szlakiem Franciszka Skaryny z bankiem Belgazprom”. Zorganizowana została z okazji 500-lecia wydania przez tegoż autora „Biblii Ruskiej”, którą można było mniej więcej w tym samym czasie oglądać w holu Biblioteki im. Wróblewskich Litewskiej Akademii Nauk (ul. Žygimantų 1).

Na ścianie domu przy ul. Wielkiej (Didžioji g.) 19/ul. Szklanej (Stiklių g.) 2 – w miejscu, gdzie działała drukarnia, w której pracował F. Skaryna – w roku 1990 odsłonięto poświęconą mu tablicę pamiątkową w językach litewskim i białoruskim.

F. Skaryna urodził się w Połocku przed 1490 rokiem, a zmarł po 1540 roku w Pradze. Miał przebogaty życiorys. Był humanistą, drukarzem, wydawcą, tłumaczem Biblii z języka staro-cerkiewno-słowiańskiego na język ruski (starobiałoruski), którą wydał w 1517 roku w Pradze jako „Biblię Ruską”, wcześniej studiował m.in. na uniwersytecie w Krakowie i na uniwersytecie w Padwie.

Jako obywatel Wielkiego Księstwa Litewskiego, poddany Jagiellonów, mieszkaniec Pragi, zajmujący godne miejsce również w pamięci Kościoła katolickiego na Białorusi, jest niezwykle ważną postacią dla kształtowania świadomości i tożsamości Białorusinów, niezależnie od wyznania. Inicjatorzy mszy św. w kilku miastach naszego regionu i obchodów roku wielkiego białoruskiego humanisty są przekonani, że będzie to znakomita okazja do przypomnienia kogoś, kto przypomina o wielowiekowych więzach kulturowych w naszym regionie i wspólnej chrześcijańskiej tożsamości.

Ponadto jest to bardzo dobry czas na okazanie solidarność z narodem białoruskim, w tym mieszkającej na Białorusi mniejszości polskiej, przeżywających obecnie bardzo ciężkie chwile. W kraju tym jest obecnie ponad tysiąc więźniów politycznych znanych z imienia i nazwiska, dziesiątki tysięcy prześladowanych, a kolejne dziesiątki tysięcy żyje na emigracji. Wspólna modlitwa u progu Roku Skaryny może przyczynić się do silniejszej sąsiedzkiej solidarności z narodem białoruskim oraz wzmocnić poczucie wspólnoty wśród białoruskich emigrantów, którzy znaleźli schronienie na Litwie, w Polsce i Czechach.

Na podstawie: KAI, mab.lt, valdovurumai.lt, inf. wł.