Litwa skręca w lewo, a Polacy?

Wynik wyborów dla nikogo nie był zaskoczeniem. Może zadziwił kogoś całkiem udany start nowej partii Droga Odwagi Neringi Venckienė, dla innych niespodzianką mogły być dość wysokie notowania dotychczasowych rządzących - konserwatystów-chadeków i Ruchu Liberałów. Chociaż na Litwie wciąż trwa - długie jak nigdy dotąd - liczenie głosów (niektórzy już dopatrują się w tym kolejnych machlojek) jedno jest jasne: Litwa po raz drugi zrobiła właśnie kolejny ostry zakręt - z dotychczasowej drogi prawicowo-liberalnej w lewicowo-populistyczną. Poprzednio towarzystwo Uspaskicha i postkomuniści podobnie wygrali w 2004 r., z tym że wówczas Partia Pracy, posądzana o konszachty z Moskwą, uchodziła za nuworysza i grzecznie poszła pod przywództwo socjaldemokratów. Dziś Uspaskich, jak zwykle z pełną swobodą, zapowiada, że fotel premiera należy się zwycięzcy, a najlepszym nowym premierem Litwy byłby właśnie on!

Z pierwszych wstępnych wyników i sondaży można jednak wnioskować kolejny fakt: nowa koalicja trzech głów będzie niewystarczająca, by pewnie sprawować władzę, bo opozycja takżenie odda  łatwo dotychczasowej pozycji i będzie twardym przeciwnikiem w nowym sejmie. Ostateczną "kropkę nad i" postawi oczywiście druga tura wyborów i wyniki z okręgów jednomandatowych, ale jest raczej pewne, że nowa "trojka" już dziś zacznie się rozglądać za czwartym do brydża. Jeżeli próg wyborczy przekroczy sześć ugrupowań, wybór nie będzie duży: rewolucjoniści od Venckienė albo AWPL. W rezerwie są jeszcze zieloni ludowcy Karbauskisa, ale pozostając za progiem, nie będą liczącym się partnerem, no i Ruch Liberałów, splamiony aktywnym udziałem w dotychczasowej koalicji rządzącej z konserwatystami.

W tej sytuacji polska Akcja Wyborcza wypada chyba najrozsądniej. Waldemar Tomaszewski zapowiedział, że nie wejdzie do koalicji rządzącej za każdą cenę, ale te wypowiedzi znamy już z niedawnych wyborów samorządowych. "Cena" Polaków z pewnością będzie też zależała od ich wyniku w okręgach jednomandatowych. Butkevičius i Uspaskich, pytani w dniu wyborów, zgodnie twierdzili, że nie wykluczają współpracy z AWPL, że jest to poważna partia, że mają dobre doświadczenie we współpracy z Polakami na poziomie samorządowym, więc z pewnością zaproszą ją do współpracy także w sejmie. Uspaskich podkreślił oczywiście, że wszystko zależy od tego, czy Polacy będą w stanie zaakceptować jego "nowatorski" program ratowania Litwy. O problemach mniejszości narodowych ten Rosjanin spod Archangielska mówił niechętnie, wręcz z irytacją, twierdząc, że są to jakieś drobiazgi, a trudności na linii Wilno-Warszawa - to bańka mydlana!

Dziś trudno jeszcze ocenić, które wady czy zalety okażą się ważne dla nowej koalicji, gdy przyjdzie wybierać między Masiulisem (szef Ruchu Liberałów), Venckienė a Tomaszewskim. Dwaj ostatni liderzy przez większą część Litwy są postrzegani jako kontrowersyjni, ale czyż Paksas lub Uspaskich nie są widziani podobnie? Masiulis z pewnością byłby najpoważniejszym, ale też najtrudniejszym partnerem. Polacy są zdecydowanie wygodniejsi w kontekście międzynarodowym, poza tym honorowy tytuł "języczka u wagi" często im wystarcza zamiast wpływowych i znaczących stanowisk. W polityce wewnętrznej zbytnio nie rozrabiają, a gdy dostaną nową ustawę o mniejszościach i poprawki do ustawy oświatowej, będzie spokój przez cztery lata. Venckienė pozostaje wielką niewiadomą, ale na pewno będzie dążyła do rewolucji w sądownictwie. Czy dziś komukolwiek (poza nią samą oczywiście) w litewskiej elicie politycznej na tym zależy?

Na konferencjach powyborczych Wiktor Uspaskich zaprosił do współpracy "na czwartego" właśnie AWPL i Ruch Liberałów. Tomaszewski odparł, że wątpi w możliwość takiej współpracy ze względów etycznych, gdyż w ostatnich wyborach osiągnięto chyba apogeum handlu głosami i większość oskarżeń postawiono właśnie osobom działającym na rzecz Partii Pracy. Szef AWPL zaznaczył, że jeszcze nie wiadomo, kto będzie miał najwięcej miejsc w sejmie, sugerując, że laur zwycięzcy może powędrować w ręce socjaldemokratów. Rozpoczęło się więc powyborcze targowanie, kolejny sprawdzian politycznej sprawności Polaków, ale i Litwinów.