Litewska męczennica za wiarę
24 września 2000 r. podczas mszy świętej sprawowanej przez arcybiskupa kowieńskiego Sigitasa Tamkevičiusa w bazylice archikatedralnej św. św. Apostołów Piotra i Pawła w Kownie rozpoczął się proces beatyfikacyjny służebnicy Bożej Adelė Dirsytė. Odbyło się pierwsze posiedzenie trybunału kościelnego i wyznaczono sędziów do prowadzenia postępowania w sprawie świętości i męczeństwa. 28 czerwca 2023 r. w kowieńskiej archidiecezji nastąpiło zakończenie etapu procesu beatyfikacyjnego służebnicy Bożej Adelė Dirsytė.
Świadectwo świętości
– Służebnica Boża Adelė Dirsytė jest prawdziwą bohaterką narodu litewskiego i świadectwem wiary chrześcijańskiej. Uczyła, jak zachować zaufanie do Boga, być cierpliwym i zachować nadzieję w cierpieniu, jak przebaczać. Adele ucieleśniała Chrystusa i zasady jego Ewangelii i pozostała mu wierna aż do śmierci, kiedy była torturowana w odległym Kraju Chabarowskim – przypomina w rozmowie z „Kurierem Wileńskim” ks. Andrius Končius, postulator procesów beatyfikacyjnych Adelė Dirsytė i Eleny Spirgevičiūtė.
W 2019 r. papież Franciszek przyjął na audiencji prezydenta Litwy Gitanasa Nausėdę z małżonką Dianą Nausėdienė. Prezydent wręczył Ojcu Świętemu modlitewnik „Maryjo, ocal nas” łagierniczki Adeli Dirsytė jako świadectwo cierpienia i wiary narodu litewskiego.
„Przekazałem modlitewnik Adeli Dirsytė, naszej łagierniczki, która wycierpiała męki na Syberii, bardzo wierzącej nauczycielki, która pisała swoje modlitwy na korze drzewa, na gazetowych skrawkach. Kiedy strażnicy dowiedzieli się, że to robi, była jeszcze bardziej prześladowana i. Ten modlitewnik został wydany w wielu językach i w ogromnych ilościach” – mówił w 2019 r. prezydent Nausėda do dziennikarzy po spotkaniu z papieżem.
– Adelė Dirsytė jest autorką znanego na całym świecie modlitewnika zesłańców syberyjskich „Maryjo, ocal nas”. Do dziś ten modlitewnik jest najbardziej rozpowszechnionym wydaniem litewskiej książki, jakie kiedykolwiek opublikowano – mówi ks. Andrius Končius.
W 2000 r. ówczesny arcybiskup kowieński Sigitas Tamkevičius postanowił otworzyć proces beatyfikacyjny Adelė Dirsytė, biorąc pod uwagę liczne prośby i świadectwa ludzi.
– Teraz zebraliśmy wszystkie niezbędne dokumenty, świadectwa świętości i męczeństwa służebnicy Bożej Adelė Dirsytė i przekazaliśmy je do dalszego zbadania Dykasterii Spraw Kanonizacyjnych, do Rzymu, aby eksperci ocenili i wyrazili swoją opinię, czy istnieją podstawy, aby uznać Adelė Dirsytė za błogosławioną. Ostateczna decyzja należy do papieża – zaznacza postulator procesu beatyfikacyjnego.
Na zdjęciu: w listopadzie 2019 r. papież Franciszek przyjął na audiencji prezydenta Litwy Gitanasa Nausėdę z małżonką Dianą Nausėdienė. Prezydent wręczył Ojcu Świętemu modlitewnik „Maryjo, ocal nas” Adeli Dirsytė, fot. Robertas Dačkus/lrp.lt
Proces beatyfikacyjny na Litwie
Błogosławiony to osoba zmarła, która za życia odznaczała się szczególnymi cnotami inspirowanymi doświadczeniem religijnym lub też która z powodu swojej religii poniosła śmierć męczeńską. A zatem błogosławiony jest już świętym, ale to, co nie pozwala, aby go tak nazywać, to zakres kultu. W przypadku błogosławionego jego kult jest zawężony do grupy wiernych, do diecezji, regionu. Natomiast święty, czyli kanonizowany, cieszy się kultem w Kościele na całym świecie.
– Proces głoszenia błogosławionych odbywa się w dwóch etapach. Najpierw w diecezji, gdzie otwierane są wszystkie istniejące dowody świętości, pracują eksperci z zakresu historii, teologii i innych nauk, a następnie materiał jest przekazywany do Watykanu, gdzie przygotowywane jest systematyczne podsumowanie, które jest przedkładane badaczom. Proces ten zawsze trwa dłużej niż rok – tłumaczy ksiądz.
Na Litwie błogosławionymi są Jerzy Matulewicz i Teofil Matulionis. Obecnie rozpoczyna się proces beatyfikacyjny kilkunastu kolejnych świętych, a w Kownie wciąż przygotowywana jest sprawa uznania męczeństwa służebnicy Bożej Eleny Spirgevičiūtė.
W 1990 r. rozpoczęto diecezjalny etap procesu beatyfikacyjnego Teofila Matulionisa, który zakończył się w 2008 r. przekazaniem akt procesu do Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych. 1 grudnia 2016 r. papież Franciszek upoważnił jej prefekta kard. Angela Amato do promulgowania dekretu o uznaniu męczeństwa arcybiskupa. 25 czerwca 2017 r. podczas uroczystej mszy na placu przy katedrze w Wilnie Teofil Matulionis został przez kard. Angela Amato ogłoszony błogosławionym – i była to pierwsza beatyfikacja sługi Bożego na terenie Litwy.
Bł. Jerzy Matulewicz, generał zakonu marianów i biskup wileński, odegrał doniosłą rolę w najnowszej historii religijnej Polski i Litwy. 28 czerwca 1987 r. został beatyfikowany przez papieża Jana Pawła II. Uważany jest za jednego z patronów Litwy. Podejmowane są starania o jego kanonizację.
Na zdjęciu: portret Adelė Dirsytė wykonany w łagrze, fot. archiwum
Biografia błogosławionej
Adelė Dirsytė urodziła się 15 kwietnia 1909 r. w Pramislawie (dziś rejon kiejdański). Rodzice Adelė, Agota Ragaišytė i Antanas Dirsė, byli pobożnymi i pracowitymi rolnikami. Troje z sześciorga dzieci zostało przyjętych do szkoły. Najmłodsza w rodzinie (była szóstym dzieckiem) Adelė uczęszczała do szkoły podstawowej w Aukštieji Kapliai, później do gimnazjum w Szatach. W latach 1924–1928 uczyła się w gimnazjum w Kiejdanach.
Po ukończeniu gimnazjum wstąpiła na Wydział Teologii i Filozofii Uniwersytetu Litewskiego. Studiowała germanistykę, lituanistykę, pedagogikę i psychologię. Po śmierci ojca w 1932 r., pozbawiona wsparcia brata, została zmuszona do przerwania studiów.
Przez pewien czas pracowała w Litewskim Katolickim Towarzystwie Kobiet, była nawet przewodniczącą tego stowarzyszenia i uczęszczała na wykłady do oddziałów towarzystwa na Litwie. Opiekowała się sierotami i ubogimi, pisała artykuły na tematy edukacji dziewcząt i kobiet, współpracowała z czasopismami „Kobieta”, „Nowy Duch”, tworzyła poezję religijną. W 1940 r. otrzymała dyplom ukończenia Wydziału Teologii i Filozofii Uniwersytetu Litewskiego.
Po rozpoczęciu okupacji sowieckiej w 1940 r. przeniosła się do Wilna i pracowała jako nauczycielka w gimnazjum żeńskim. W czasie okupacji niemieckiej, od 1942 do 1944 r., pracowała w II Państwowej Szkole Rzemiosła Artystycznego. W latach okupacji niemieckiej wraz z ks. Alfonsasem Lipniūnasem organizowała pomoc potrzebującym, pracowała z uczniami i młodzieżą akademicką. Taką działalność prowadziła w latach drugiej okupacji sowieckiej. W 1944 r. rozpoczęła pracę w dawnym Gimnazjum Księżnej Biruty (szkoła Salomei Nėris).
6 marca 1946 r. została oskarżona o działalność antysowiecką i aresztowana (wraz z grupą 10 osób), była brutalnie przesłuchiwana przez osiem miesięcy. 2 listopada 1946 r. została skazana na dziesięć lat więzienia i kolejne pięć lat zesłania, co pozbawiło ją prawa powrotu na Litwę. W 1947 r. została zabrana do łagru w Republice Komi, na budowę kolei, gdzie przez administrację była zmuszana do wykonywania najtrudniejszej pracy, była tam głodzona. Od 1949 r. pracowała w lesie. W 1950 r. została przetransportowana do Magadanu, łagru o zaostrzonym rygorze. Pracowała na budowie.
Adelė Dirsytė stale wzmacniała i wspierała ducha innych więźniów, była nazywana nauczycielką przez inne więźniarki. Uczyła je modlić się, czerpać duchową siłę z modlitwy. Wraz z więźniami potajemnie modliła się w ramach nabożeństw majowych i czerwcowych, odmawiała drogę krzyżową. Niekiedy kapłan, który także trafił do łagru, w wielkie święta udzielał jej Najświętszego Sakramentu z pokruszonej hostii. Za swój duchowy wpływ była przez strażników w różny sposób degradowana, prześladowana i męczona.
Jak pisze postulator ks. Končius, po niezwykle okrutnych przesłuchaniach Adelė Dirsytė wróciła do łagru okaleczona fizycznie i psychicznie – na jej ciele nie było miejsca bez ran, miała powyrywane włosy, nie odzywała się do ludzi, stroniła się od otoczenia. Dirsytė trafiła do szpitala, ale już nie wróciła do zdrowia. 26 września 1955 r. zmarła.
Do tej pory nie są znane ani okoliczności śmierci Adelė Dirsytė, ani dokładne miejsce pochówku. Zgodnie z prośbami krewnych Adelė, wysiłkiem parafian z Chabarowska, odnaleziono tylko domniemane miejsce pochówku w Chabarowsku, gdzie chowano więźniów politycznych. Obecnie znajdują się tam ogrody miejskie.
Na zdjęciu: droga męczeństwa Adelė Dirsytė – z łagru do łagru, fot. Materiały prasowe
„Maryjo, ocal nas”
Na syberyjskim zesłaniu Adelė Dirsytė zapisywała modlitwy na kawałkach tkaniny, strzępach gazet, workach cementowych. Modlitwy zostały pogrupowane i zebrane w małą książeczkę. 16 lutego 1953 r. wręczyła modlitewnik przyjaciółce z dedykacją: „by mogła lepiej czuć, myśleć i uwielbiać Pana”. Modlitewnik syberyjskich więźniów pod tytułem „Maryjo, ocal nas” został potajemnie przewieziony do USA i tam po raz pierwszy opublikowany w 1959 r. Później książeczka rozprzestrzeniła się na różne kraje, została wydana w 14 językach świata na pięciu kontynentach w setkach tysięcy egzemplarzy. Do dziś jest to największe wydanie litewskiej książki, jakie kiedykolwiek opublikowano.
Artykuł opublikowany w wydaniu magazynowym „Kuriera Wileńskiego” Nr 28 (81) 15-21/07/2023
