Krakowska wystawa przypomina o walce Litwinów o niepodległość

Decydujące dla niepodległości Litwy wydarzenia rozegrały się w styczniu 1991 roku i właśnie o nich przypomina krakowska wystawa.

Ze zdjęć i wspomnień uczestników można się dowiedzieć, co działo się 20 lat temu w Wilnie. W nocy 13 stycznia 1991 roku tysiące ludzi zebrały się przy strategicznych obiektach: przy budynku sejmu, budynku Litewskiego Radia i Telewizji i wieży telewizyjnej, by nie dopuścić do zajęcia ich przez siły sowieckie. Od kul i pod gąsienicami czołgów stacjonujących tam wojsk radzieckich zginęło 14 osób, a kilkaset zostało rannych.

Na wystawie można zobaczyć fotografie tych, którzy zginęli, reprodukcję przepustki do litewskiego parlamentu, zdjęcia z ulic Wilna i z manifestacji poparcia organizowanych wówczas w Krakowie.

Członek Ligi Wolności Litwy Leonardas Vilkas 11 marca 1990 r. był w Krakowie i widział demonstracje Polaków popierających niepodległościowe dążenia Litwinów. ”Widziałem ogromny entuzjazm, z jakim polskie społeczeństwo przyjęło ogłoszenie przez Litwę niepodległości” - wspominał podczas otwarcia wystawy L. Vilkas.

Dodał, że choć polski rząd nie spieszył się z uznaniem niepodległości Litwy, to on jest wdzięczny zwykłym obywatelom za ich postawę i wsparcie. ”Współpraca polsko-litewska, którą widać na tych zdjęciach, świadczy, że kiedy Litwini i Polacy robią coś wspólnie, to można coś osiągnąć. Walka jeszcze nieskończona. Moskwa próbuje skłócić nasze narody, ale musimy dalej być razem, tak jak wówczas przed 20 laty” - dodał L. Vilkas.

Obecna na otwarciu wystawy ambasador Litwy Loreta Zakarevičienė w 1991 r. była doradcą przewodniczącego litewskiego parlamentu Vytautasa Landsbergisa.
”Prawie nie wychodziliśmy z parlamentu. Ewakuowaliśmy komputery, bo wiedzieliśmy, że jeśli przyjdą Rosjanie, to wszystko zniszczą. Przez dwa tygodnie siedzieliśmy z papierem i ołówkiem w ręku, bo wszystko było wywiezione” - wspominała styczeń sprzed 20 lat.

”Nie było ani euforii, ani strachu. Robiliśmy to, co mieliśmy robić. Spokojnie czekaliśmy na rozwój wydarzeń. Na placu przed parlamentem były tysiące ludzi, chyba cała Litwa. Wszyscy już wtedy rozumieli, że ludzie będą stali do końca, będą walczyli o wolność” - mówiła L. Zakarevičienė.

Według Piotra Hlebowicza, współautora wystawy i autora wielu prezentowanych na niej zdjęć, atmosferę w Wilnie podczas styczniowych wydarzeń najlepiej oddają słowa ”napięcie i niepokój”.

”Tłum wokół parlamentu trwał wiele dni i pomimo chłodu i zimna nie opuszczał tego miejsca. Przyjeżdżali tam ludzie z całej Litwy, budowali barykady” - wspomina Hlebowicz, współprzewodniczący Autonomicznego Wydziału Wschodniego Solidarności Walczącej, który od 1989 r. współpracował z litewską opozycją.

Dyrektor krakowskiego oddziału IPN Marek Lasota ma nadzieję, że wystawa będzie pokazywana także w innych miastach Polski, a być może także w Parlamencie Europejskim.

”Dla Europejczyków to może być cenne źródło wiedzy o pewnym epizodzie powoli zapominanym, a niesłychanie istotnym, o wydarzeniach, w których swój udział mieli także Polacy” - mówił M. Lasota.

Wystawa będzie prezentowana w Krakowie do końca lutego.

Na podstawie: PAP