Konferencja popularnonaukowa „Losy nauczycieli polskich w czasie II wojny światowej: ogląd historyczno-prawny i współczesne wyzwania pedagogiczne”


Mat. prom. organizatorów
Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku oraz Polskie Towarzystwo Pedagogiczne zapraszają na konferencję popularnonaukową „Losy nauczycieli polskich w czasie II wojny światowej: ogląd historyczno-prawny i współczesne wyzwania pedagogiczne”. Wydarzenie odbędzie się 5 października br. w siedzibie MIIWŚ w Gdańsku. Udział w konferencji jest bezpłatny.



Podczas organizowanej w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku konferencji popularnonaukowej, tragiczne losy polskich nauczycieli po 1 września 1939 r. zostaną przedstawione na wybranych przykładach w kontekście historycznym i prawnym.

Obraz ten zostanie uzupełniony o historyczno-pedagogiczną refleksję nad dotychczasowymi doświadczeniami oraz współczesnymi wyzwaniami w obszarze potrzeby konsekwentnego uwrażliwiania na kształtowanie tożsamości młodego pokolenia Polaków. Tożsamości, której istotnym aspektem jest pamięć o przodkach poddanych totalitarnemu terrorowi i poległych za przywiązanie do polskości.

W konferencji wezmą udział specjaliści, naukowcy i badacze z instytucji tj. Muzeum II Światowej w Gdańsku, Academia Ignatianum w Krakowie, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolski, Instytut Pamięci Narodowej, Uniwersytet Śląski w Cieszynie, Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy.

Konferencję uroczyście otworzą:dr hab. Grzegorz Berendt, prof. UG, p.o. dyrektor MIIWŚ, dr hab. Piotr Kostyło, prof. UKW, przewodniczący Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego oraz Jerzy Walczak syn prof. Mariana Walczaka. Referat otwierający panel II  konferencji będzie poświęcony postaci prof. Mariana Walczaka (1923–2020). W ten sposób uczestnicy konferencji wyrażają swoje uznanie dla  niestrudzonego badacza strat osobowych środowiska polskich nauczycieli w czasie II wojny światowej.

Jesienią 1939 r., równolegle z podbojem ziem Rzeczpospolitej, Niemcy rozpoczęli realizację planu eksterminacji polskich elit oraz depolonizacji, germanizacji i wyniszczania pozostałej części narodu. Polaków mordowano z powodu ich przynależności narodowej. Wśród ofiar wojennego i okupacyjnego terroru w pierwszych miesiącach po agresji III Rzeszy i ZSRS szczególne miejsce zajmuje elita państwa polskiego, w tym nauczyciele. W oczach okupantów było to środowisko zagrażające budowaniu niemieckiej „przestrzeni życiowej” i utrwalaniu sowieckiej rzeczywistości komunistycznej. Planową i systematyczną eksterminację bezpośrednią elit prowadzono z największą brutalnością pod dyktando rozkazu Hitlera o „zabijaniu bez litości i pardonu”. Na ziemiach okupowanych przez Niemców zmierzała ona do „politycznego oczyszczania gruntu” (politische Flurbereinigung) i „odpolszczania” (Entpolonisierung). Natomiast na obszarze zajętym przez Sowietów fizyczną likwidację przedstawicieli polskich elit prowadzono pod hasłami walki ze „szpiegami”, „burżuazyjną Polską” i „wrogami klasowymi”. W obu wypadkach zagłada przywódczego żywiołu służyła pozbawieniu Polaków tożsamości kulturowej i narodowej.

Program konferencji
Konferencja popularnonaukowa „Losy nauczycieli polskich w czasie II wojny światowej: ogląd historyczno-prawny i współczesne wyzwania pedagogiczne”
Organizator: Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku
Współorganizator: Polskie Towarzystwo Pedagogiczne
Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku

5 października 2021 r. sala kinowa (poziom -3), godz. 10.00

  • 10.00 otwarcie konferencji: dr hab. Grzegorz Berendt, prof. UG, p.o. dyrektor MIIWŚ, dr hab. Piotr Kostyło, prof. UKW, przewodniczący Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego, Jerzy Walczak, syn prof. Mariana Walczaka

Panel 1

  • 10.20–10.40 dr Marek Szymaniak (Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku) Niemiecka eksterminacja inteligencji polskiej w pierwszych miesiącach II wojny światowej (1939–1940)
  • 10.40–11.00 Mateusz Kubicki (Instytut Pamięci Narodowej w Gdańsku) Niemiecka eksterminacja nauczycieli polskich w Lesie Szpęgawskim (1939 r.)
  • 11.20–11.40 dr Izabela Mazanowska (Instytut Pamięci Narodowej w Bydgoszczy) Niemiecka eksterminacja nauczycieli polskich na Pomorzu Gdańskim jako element zbrodni pomorskiej 1939 r.
  • 11.40–12.00 Wojciech Grott (Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku) Niemiecka eksterminacja nauczycieli polskich na terenie Generalnego Gubernatorstwa (1939–1940)
  • 12.00–12.20 prok. Mieczysław Góra (IPN-KŚZpNP w Bydgoszczy) Śledztwa prowadzone przez IPN – Komisję Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w sprawach dotyczących niemieckich zbrodni dokonywanych na polskiej inteligencji jesienią 1939 r.
  • 12.20–12.40 dr Dmitriy Panto (Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku) Los nauczycieli polskich pod okupacją sowiecką w pierwszych miesiącach II wojny światowej (1939–1940)
  • 12.40–13.10 przerwa kawowa

Panel 2

  • 13.10–13.30 dr hab. Witold Chmielewski, prof. AIK (Academia Ignatianum w Krakowie) Działalność związkowa i naukowa prof. Mariana Walczaka – badacza strat nauczycieli polskich w czasie II wojny światowej
  • 13.30–13.50 dr Robert Sarnecki (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu) Polskie Towarzystwo Pedagogiczne jako środowisko badań losów polskich nauczycieli
  • 13.50–14.10 dr hab. Andrzej J. Sowiński (Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim) Przetrwać i zachować tożsamość. Pedagogia instytucji opiekuńczo-wychowawczych dla dzieci i młodzieży w Warszawie (1939–1945)
  • 14.10–14.30 dr hab. Marek Rembierz, prof. UŚ (Uniwersytet Śląski w Cieszynie) Nazistowska zbrodnia totalna: o antropologiczno-pedagogicznych aspektach eksterminacji polskich dzieci
  • 14.30–14.50 dr Beata Kozaczyńska (Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach) Nauczyciele z dystryktu warszawskiego ratujący dzieci z Zamojszczyzny – byłych więźniów UWZ-Lager Zamosc (1942–1943)
  • 14.50–15.10 dr hab. Piotr Kostyło, prof. UKW (Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy) Heroizm i trauma. Pamięć o II wojnie światowej jako wyzwanie pedagogiczne
  • 15.10 podsumowanie obrad: dr hab. Piotr Kostyło, prof. UKW dr Marek Szymaniak
Materiał opublikowany bez skrótów i redakcji