Duch Wielkiego Brata nad Wileńszczyzną

”Obserwatorzy bardzo uważnie śledzą sytuację i stosunki między niektórymi organizacjami rosyjskimi a obecnymi liderami miejscowych Polaków. Widzimy odpowiednie zbliżenie, widzimy wspólne listy (wyborcze - przyp.red.), widzimy współpracę z niektórymi ambasadami Wschodu, widzimy koordynację ruchów” - powiedział szef litewskiego MSZ.

Zaznaczył, że ”procesy te są obserwowane i oceniane”. ”Ponadto o tych procesach informujemy też wszystkich naszych partnerów” - dodał A. Ažubalis.

W swoich ocenach nie jest odosobniony. O możliwej roli Rosji w odnawiającym się konflikcie polsko-litewskim mówił w wywiadzie dla dziennika „Lietuvos rytas” także Mariusz Maszkiewicz, pierwszy przedstawiciel dyplomacji polskiej w niepodległej Litwie. Według dyplomaty nie tak odległe wydarzenia historyczne świadczą o tym, że polska mniejszość na Litwie była jednym z podstawowych narzędzi Rosji w jej usiłowaniach zaszkodzenia zarówno Polsce, jak i Litwie świeżo po odzyskaniu przez te kraje niepodległości.

W wywiadzie dyplomata przypomina okres odzyskania przez Litwę niepodległości i ówczesne stosunki Polaków i Litwinów.

„Nasze stosunki były podobne do kawałka mięsa, który przez 50 lat leżał w zamrażarce i nagle został stamtąd wyciągnięty. To mięso i przed włożeniem do zamrażarki nie było specjalnie dobre, nic więc dziwnego, że zaraz po wyjęciu zaczęło brzydko pachnieć” - ocenił M. Maszkiewicz.

Dyplomata wspomniał, że w ówczesnych stosunkach Litwinów z miejscowymi Polakami dało się wyczuć ducha Wielkiego Brata, który „nie tylko uważnie obserwuje wszystkie zaistniałe perypetie, ale też próbuje się wtrącać, rozniecać namiętności”.

Według M. Maszkiewicza, rozniecali je także niektórzy działacze mniejszości polskiej na Litwie. „Po pierwsze należy wspomnieć, że większość działaczy polskich, nawet ci, wybrani do Rady Najwyższej, byli otwarcie negatywnie nastawieni wobec dążeń Litwy do niepodległości. Niektórzy liderzy Polaków mieli inne plany niż niezależne państwa Polski i Litwy. Oskarżali także Polskę, przede wszystkim polityków wywodzących się z „Solidarności”, że nie dbają o swoich rodaków, zdradzają ich, układają się z Litwinami za ich plecami” - opowiadał dyplomata.

Mariusz Maszkiewicz wyraził opinię, że ówczesnych Polaków na Wileńszczyźnie można było umownie podzielić na trzy grupy. Największa grupa była niezdecydowana, po której stronie stanąć. Działacze ci myśleli o autonomii kulturalnej, większej samodzielności w samorządności. „Na przykład Ryszard Maciejkianiec chciał przede wszystkim, żeby rozwiązywane były realne, obiektywnie istniejące problemy miejscowych Polaków. Nie głosował on za niepodległością Litwy, później jednak nazwał to błędem” - mówił M. Maszkiewicz.

Druga część, według M. Maszkiewicza, to entuzjastyczni stronnicy Sajudisu, bezwarunkowo popierający dążenia Litwy do niepodległości.

Wreszcie trzecia - to radykalni autonomiści. „To były przewodniczący rady rejonu wileńskiego Anicet Brodawski, poseł na Sejm Restytucyjny Litwy Stanisław Pieszko. Byli oni otwarcie związani z komunistycznym ugrupowaniem Mykolasa Burokevičiusa i za jej plecami stojącymi „sokołami” z Moskwy” - wspominał M. Maszkiewicz.

Jak twierdzi, ówczesny kontekst geopolityczny był taki, że pewne siły w Moskwie dążyły do osłabiania nowo powstających niezależnych państw, szkodziły ich reputacji międzynarodowej, psuły stosunki z sąsiadami. Robiono to, tworząc różne autonomie w Osetii Południowej, Abchazji, Mołdowie, Górnym Karabachu.

„Ci Polacy, którzy pracowali z Burokevičiusem, grozili: „Urządzimy tu Litwinom Karabach”. Tak mówiono na przykład podczas spotkań, gdy próbowano tworzyć autonomię. Były to realne i konkretne plany, które otwarcie wspierali Rosjanie. Przecież w czasie tych spotkań autonomistów ochraniały specjalne oddziały OMON, rosyjscy oficerowie obiecywali im, że zapewnią bezpieczeństwo wszystkich ich tworów politycznych i administracyjnych” - mówił M. Maszkiewicz.

„Dzisiaj, po upływie ponad dwudziestu lat, te problemy powinny już odejść do przeszłości. Oczywiście, Polacy na Wileńszczyźnie wciąż mają wiele problemów, które muszą być rozwiązane. Trzeba jednak pamiętać, że kiedyś próbowano manipulować tymi czułymi sprawami z zewnątrz. Niewykluczone, że to samo dzieje się teraz. Czy młode pokolenie oficerów KGB, które doszło do władzy w Rosji, nie próbuje podążać śladami swoich poprzedników?” - dodał dyplomata.

Na podstawie: Radio "Znad Wilii", BNS, „Lietuvos rytas”