Czy będziemy mieli Dzień Trzeźwości?
Wśród inicjatorów ustanowienia Dnia Trzeźwości są m.in. minister zdrowia Aurelijus Veryga, członek sejmowego komitetu zdrowia, poseł Antanas Matulas. Wskazują oni, że ustanawiając taki dzień, upamiętniony zostanie też biskup Motiejaus Valančiaus, który w XIX wieku założył na Litwie ruch trzeźwości.
W 2021 roku będziemy obchodzili 220. rocznicę urodzin M. Valančiausa.
Dzień 3 czerwca wybrano nie przypadkowo. W tym dniu w 1989 roku W Wilnie w Parku Górnym odbyła się akcja „Litwo, nie będę pił. Wolę wylać”, podczas której alkohol wylano do kanalizacji.
„W akcji wylewania alkoholu wzięło udział kilkadziesiąt tysięcy osób, którzy dążyli do pozbycia się nie tylko kajdan okupacji, ale też zniewolenia duchowego, uwolnienia się od alkoholu i narkotyków” - mówią autorzy projektu.
Proponowany dzień 3 czerwca jako Dzień Trzeźwości współgra z obchodzonym już w tym dniu Dniem Sajudisu.
Sajudis został założony 3 czerwca 1988 r. jako ruch społeczny. Początkowo ruch popierał przebudowę systemu radzieckiego (pieriestrojkę), jednak wkrótce zaczął opowiadać się za niepodległością Litwy.
Litwa jest krajem o wysokim poziomie spożycia alkoholu. Mieszkańcy tego kraju piją średnio 12,3 litra alkoholu rocznie, wynika z raportu Organizacji Rozwoju i Współpracy Gospodarczej z listopada ubiegłego roku.
Litewski rząd, od kilku lat coraz ostrzej walczy z alkoholizmem.
Od 1 stycznia 2016 roku zakazano sprzedaży alkoholu na stacjach paliwowych. Od marca 2017 roku akcyza na mocny alkohol wzrosła na Litwie o 23 proc. a akcyzy na piwo i wino aż o 112 proc. Cena wina jest wyższa o 17 proc.
Od 1 stycznia 2018 roku alkohol jest sprzedawany w sklepach od poniedziałku do piątku w godzinach 10.00-20.00, natomiast w niedziele od 10.00 do 15.00.
Od 2018 roku zakazana została także reklama alkoholu, w tym w sieciach społecznościowych. Wprowadzono restrykcje dotyczące wieku i są one najostrzejsze w Europie: wiek uprawniający do spożywania alkoholu podniesiono do 20 lat.
Z kolei od 1 stycznia 2020 roku na Litwie podczas masowych imprez można sprzedawać tylko niskoprocentowym alkohol - do 7,5 proc. Natomiast na plażach nie możn w ogóle sprzedawać alkoholu.
Eksperci z Litewskiego Instytutu Wolnego Rynku przestrzegają przed radykalnym zaostrzeniem kontroli nad obrotem alkoholem. Ostrzegają, że prowadzi to do rozwijania się szarej strefy. Instytut zauważa, że w 2017 roku, po raz pierwszy od pięciu lat, na Litwie odnotowano wzrost szarej strefy w handlu alkoholem. Wzrosła też liczba osób kupujących alkohol za granicą, głównie w Polsce i na Łotwie. Wprowadzane od stycznia ograniczenia mogą te zjawiska dodatkowo wzmocnić.
Natomiast resort zdrowia wskazuje na to, że średnie roczne spożycie spadło w 2018 roku o litr na osobę, wpływy z akcyzy powiększyły się o 80 milionów euro, a liczba zgonów związanych z alkoholem spadła prawie o połowę (w stosunku do 2010 roku).
Czy naprawdę spożycie alkoholu spadło, trudno o jednoznaczna odpowiedź. Stosunkowo prostym sposobem na pokonanie prawa bywają też podróże na Białoruś i do Polski - do sklepów w Sejnach, Suwałkach. Zresztą Litwini zakładają w Polsce własne sklepy z alkoholem (np. Vinoteka)
Mimo to, litewski parlament przyjął jesienią 2019 roku dwie nowe poprawki do ustawy o kontroli alkoholu ograniczające sprzedaż alkoholu w dużych opakowaniach. Posłowie zakazali sprzedaży mocnego alkoholu w bardzo małych pojemnikach. Od 1 listopada 2020 roku nie będzie też można kupić piwa o mocy powyżej 6 proc. oraz niektórych napojów alkoholowych w plastikowych opakowaniach o pojemności powyżej 200 ml.
Obecnie taki zakaz dotyczy napojów o mocy przekraczającej 7,5 proc.
Napoje alkoholowe o mocy poniżej 6 proc. będą mogły być sprzedawane w butelkach o pojemności do 1 litra.
Nowe przepisy zakazują także sprzedaży napojów alkoholowych w małych opakowaniach i buteleczkach, w których koncentracja alkoholu etylowego wynosi pow. 22 proc.
Na podstawie: BNS, suwałki24.pl
